22 Январ, 2025, 22 Ражаб, 1446
22 Январ, 2025, 22 Ражаб, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Бир киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб сўради:
- Эй Аллоҳнинг Расули, қайси садақанинг савоби кўп?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: - Сен соғлом ва очкўз ҳолингда, фақирликдан қўрқиб, бойликни умид қилиб туриб берган садақангнинг савоби кўпдир. Жонинг ҳалқумингга келгунича кечиктириб, кейин: «Бу фалончига, бу пистончига» деб юрма! Ўшанда сен айтмасанг-да, фалончиники бўлган бўлади!
Инсон соғлом пайтида ибодатга тўйиб олиши лозим. Кун келиб, ибодат қила олмай қолиши мумкин.
Куч борида саждалардан лаззатланинг. Ҳали ажин тушмаган пешанангизни ерга қўйинг. Кун келиб, курсига ўтириб, сажда қилишга кучингиз етмай қолиши мумкин. Тўғри, Аллоҳ стулга ўтириб қилган саждангизни ҳам қабул этади. Эҳтимол, ўшанда сизнинг қалбингиз билан қилган саждангиз бошқаларнинг пешанаси билан қилган саждадан афзал бўлар. Аммо Аллоҳ таоло бандасининг офиятда турганида, соғ-саломат юрганида қилган саждасини яхши кўради. Беморлик инсонни синдириб қўяди. У инсонни Аллоҳга яқинлаштиради. Бу инсоннинг фитрати. Аммо соғлом ва кучли инсон саждага бош урганида худди Роббига: «Мана, бу бошнинг ташвишлари кўп бўлса-да, Сенга сажда қилди. Бу қалбнинг чалғитувчи нарсалари кўп бўлса-да, Сенга хушуъ қилди!» дегандек бўлади.
Куч борида ҳаж қилиб лаззатланинг. Бошқа бир киши сизни ногиронлар аравачасига солиб айлантирмасидан олдин ўз оёғингиз билан Каъбани тавоф этинг. Сафо ва Марва орасида саъй қилинг. Ҳожар онамиз қадамларини тезлатган жойда қадамингизни тезлатинг. Тош отишда бошқаларни вакил қилишдан олдин ўз қўлингиз билан шайтонга тош отинг!
Тўғри, Аллоҳ таоло бандасининг қудрати етганича қилган ибодатларини қабул этаверади. Эҳтимол, аравачада киши кучли умид ва хавф билан тавоф қилар. Аммо белида қувват борида қилган ибодатга ҳеч нарса тенг кела олмайди!
Кучли пайтингизда тўйиб-тўйиб рўза тутиб олинг. Умр ўтиб кетиб қолмасидан, рўза учун Фидя бериб юришдан олдин, соғлом ҳолатда рўза тутишни орзу қилишдан, қон босими, қандли диабет, ошқозон яраси сизни безовта қилмасидан олдин рўзадан лаззатланинг. Тўғри, Аллоҳ таоло бандасига раҳмати ўлароқ унинг фидя ва каффоратларини қабул қилар, эҳтимол. Аммо ибодатлардан тўйиб олмасидан олдин ибодатни кўнгилдагидек адо қила олмаслик жуда ҳам аламли! Агар, қариялар каффоратини беришади-да, кейин маза қилиб юришади, деб ўйласангиз, хато қиласиз. Аллоҳга қасамки, беморлик ва қарилик туфайли рўза тута олмасдан каффорат ва фидя бериб юрадиган беморлар қалбида ёриқ бор!
Имкониятли эканингизда садақадан лаззатланинг. Рўзғорга ишлатаман десангиз, мингта маош ҳам етмайди. Турмушнинг талаблари кўп. Уни тўла-тўкис қилиб бўлмайди. Ҳамма нарса кетади, аммо садақа қолади. Озгина бўлса-да, маошингиздан садақа чиқаришга одатланинг. «Электр пули», «телефон пули» ва «дўкондаги қарзга» деганга ўхшаш «садақага ажратилган пул» деб номланган пулингиз ҳам бўлсин!
Мол жамловчи бўлманг. Барибир уни меросхўрлар олади. Сиз эса ҳисоб берасиз. Ожиз бўлиб, қариб тўшакда михланиб қолишни кутиб ўтирманг. Бу пайтда сизга мол керак бўлмайди. Бу пайтда «Фалончига», «пистончига» дейишнинг фойдаси йўқ. Айтмасангиз ҳам уларни бўлади. Тўғри, Аллоҳ таоло садақани қанақанги ҳолда берсангиз ҳам, қабул қилаверади. Аммо молни ишлатишга имкони ва ўрни бўлганда садақа қилиш билан молни ишлатишга қодир бўла олмай қолганида садақа қилишнинг фарқи бор!
«Набавий тарбия» китоби асосида тайёрланди
Ислом дини жамоат, иттифоқлик, дўстлик ва меҳр-оқибат динидир. Бир маҳалла, бир уйда яшайдиган қўшнилар инсонга яқин биродаридан ҳам яқинроқдир. Қўшнилар ўртасидаги ўзаро тотувлик, яхши алоқалар жамиятнинг салоҳияти ва кучи бўлишини таъминлайди. Зероки, Ислом дини қўшниларга эътибор бериш, ўзаро ёрдам ва самимий алоқаларни тиклашга чақиради ва бу орқали бирлик, иттифоқда бўлган кучли жамиятни барпо қилишни талаб қилади.
Бас шундай экан ҳар бир мусулмон қўшнисига эътибор бериб, уларга гўзал муомала қилиши ва шариатга зид келмаган ҳақларини адо этиши керакдир. Қўшнисига ёмонлик қилиш, озор бериш мусулмоннинг хулқи эмасдир.
Имом Бухорий ва Муслим ўз саҳиҳларида Ибн Умар розияллоҳу анҳу ва Оиша розияллоҳу анҳолардан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳақда бундай деганлар:
وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ وَعَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَا: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرَّثُهُ». مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.
Ибн Умар розияллоҳу анҳу ва Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жаброил менга қўшни хусусида тавсия бераверганидан уни менга меросхўр қилиб қўярмикан, деб ўйлаб қолдим”, дедилар. Муттафақун алайҳи.
Қўшниларининг ҳақларига риоя қилмаслик, уларга ёмонлик қилиш, озор бериш мусулмонни энг ёмон, аянчли оқибатларга олиб келади. Мусулмон учун имон сифатидан мосуво бўлишдан ҳам аянчли оқибат бўлмаса керак?! Имондан маҳрум бўлишдан, охиратда жаҳаннамга улоқтирилишдан ҳам улкан ҳалокат бўлмаса керак?! Бу ҳолга тушишдан Аллоҳ асрасин!
Бундай аянчли ҳолатга тушиб қолишдан огоҳлантириб, бундай паст, разил ишлардан қайтариб, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар:
وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: واللهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ قِيلَ: مَنْ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: «الَّذِي لَا يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ ، مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳга қасамки, мўмин эмас! Аллоҳга қасамки, мўмин эмас! Аллоҳга қасамки, мўмин эмас!” деганларида, “Ким у, ё Аллоҳнинг Расули?” дейилди. Шунда у зот: “Ёмонликларидан қўшниси омонда бўлмаган киши”, дедилар. Муттафақун алайҳи.
Ҳадисдан биз ўрганган фойдали ўгитлар:
1. Қўшнилар билан ўзаро тотувликда яшаш.
2. Қўшнига гўзал муомала қилишнинг зарурлиги.
3. Қўшнилар билан яхши, самимий алоқалар ўрнатиш, қўшниларга эътибор бериш, қийинчилик вақтида, туй ва маросимларда ёрдам қўлини чўзиш.
4. Қўшнининг шундай ҳақлари борки, уларга риоя қилиш мусулмоннинг вазифасидир.
5. Ким қўшнисига озор берса, унинг имони мукаммал эмас.
6. Қўшнига ёмонлик қилиш мусулмон ахлоқига зиддир.
7. Ҳар бир мусулмон киши қўшниларига эътибор бериб, уларга гўзал муомала қилиши ва ҳақларини адо этиши. Қўшнининг ҳақларидан: салом бериш, бемор бўлса, бориб кўриш, шариатга зид келмаган маросим ва муносабатларда иштирок этиш ва уларда кўмаклашиш.
8. Қўшни зинасидаги чироқни ўчириб қўйиш, озор берадиган даражада телевизор ва радио овозини баланд қилиш, қўшнининг аёли ва қизларига назар солиш, қўшниларни пойлаб, жосуслик қилиш, истироҳат вақтларида шовқин солиш, ўйин ўйнаш каби ҳолатлар билан қўшниларга озор бермаслик.
Бекназар Муҳаммад Шакур,
Ҳадис илми мактаби катта ўқитувчиси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 