26 Ноябр, 2024, 25 Жумадул аввал, 1446
26 Ноябр, 2024, 25 Жумадул аввал, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Қуръони каримда айрим пайғамбарларнинг оилавий ҳаёти ҳақида маълумотлар келтирилган. Уларнинг баъзиларининг ҳаёти ибратли сабоқлар сифатида таъкидланган. Қуйида ана шу пайғамбарларнинг оилавий ҳаёти ҳақидаги асосий маълумотларни келтирамиз:
1. Одам алайҳиссалом.
Одам алайҳиссалом ва унинг жуфти Ҳавво ҳақида маълумот келтирилган. Уларнинг жаннатда яратилгани, кейинчалик шайтоннинг васвасаси сабабли ерга туширилгани ҳақида Бақара сураси (35-39-оятлар) ва бошқа сураларда айтилади.
2. Нуҳ алайҳиссалом.
Нуҳ алайҳиссаломнинг иймонсиз оила аъзолари ҳақида маълумотлар бор. Унинг ўғли ва рафиқаси иймон келтирмаган ва шу сабабли тўфонда ҳалок бўлишган. Бу воқеа Ҳуд сураси (42-43) ва Таҳрим сураси (10)да келтирилган.
3. Иброҳим алайҳиссалом.
Иброҳим алайҳиссаломнинг оиласи, жумладан жуфти Сора ва Ҳожар, шунингдек, ўғиллари Исмоил ва Исҳоқ алайҳиссаломлар ҳақида маълумотлар бор. Аллоҳ уларга ўғил фарзанд ато қилгани ва уларнинг иймонли оила сифатидаги ибратли ҳаёти Анбиё, Сод, Ҳуд ва бошқа сураларда ёритилган.
4. Лут алайҳиссалом.
Лут алайҳиссаломнинг рафиқаси иймон келтирмаган ва золимлар қаторида бўлган. Унинг аҳволи Нўҳ пайғамбарнинг рафиқаси каби Таҳрим сурасида (10-оят) зикр қилинган. Қавмининг бузуқликлари сабабли у ердан чиқиб кетгани ҳақида Ҳуд ва Ҳижр сураларида келган.
5. Яъқуб алайҳиссалом.
Яъқуб алайҳиссаломнинг фарзандлари ҳақида маълумот бор, жумладан Юсуф алайҳиссалом ва унинг ака-укалари билан бўлган воқеа. Юсуф сурасида (4-18) Яъқуб алайҳиссаломнинг фарзандларига бўлган меҳр-муҳаббати ва уларнинг Юсуф алайҳиссаломга қилган хиёнатлари ҳақида маълумотлар келган.
6. Юсуф алайҳиссалом.
Юсуф алайҳиссаломнинг ёшлигидаги қийинчиликлар, унинг Усвон султонлигидаги ҳолати, Зулайҳо билан боғлиқ синовлари ва отаси Яъқуб алайҳиссаломга бўлган муҳаббати ҳақида маълумотлар Юсуф сурасида (22-100) баён этилган.
7. Айюб алайҳиссалом.
Айюб алайҳиссалом ибодатли ва сабрли пайғамбар сифатида танилган. Айюб алайҳиссалом оғир касалликка чалиниб, узоқ муддат давомида баданини дард эгаллади, мол-мулкини йўқотди ва болалари ҳам вафот этди. Шундай бўлса-да, у Аллоҳга бўлган иймони ва сабрини сақлаб қолди, Аллоҳдан шикоят қилмади ва доимо Уни ёд этиб, дуо қилди.
Айюб алайҳиссаломнинг жуфти турмуш ўртоғини оғир кунларда тарк этмай, барча синовларга сабр билан сабот қилиб, унга ёрдам берган. Бу жуфтлар ўртасидаги садоқат ва бир-бирига бўлган қўллаб-қувватлашнинг ибратли намунасидир. Унинг жуфтининг бу сабри ва муҳаббати Аллоҳ томонидан марҳамат билан баҳоланган.
8. Шуайб алайҳиссалом.
Шуайб алайҳиссаломнинг қизи Мусо алайҳиссаломга турмушга чиққани ҳақида маълумот келган. Бу воқеа Қасас сурасида (27-28) зикр қилинади.
9. Мусо алайҳиссалом.
Мусо алайҳиссаломнинг Шуайб алайҳиссаломнинг қизи билан турмуш қургани ва унинг оилавий ҳаёти ҳақида қисқача маълумотлар бор. Қасас сурасидаги ушбу маълумотлар оила қуришнинг ибратли мисоли сифатида келтирилган.
10. Довуд ва Сулаймон алайҳиссаломлар.
Довуд ва Сулаймон алайҳиссаломларнинг оиласи ҳақида батафсил маълумот йўқ, лекин уларнинг ота-бола эканликлари ва фарзандларга одиллик, ҳукмдаги адолат ҳақида келтирилган (Анбиё, Набий суралари).
11. Закарё алайҳиссалом.
Закарё алайҳиссалом ва унинг жуфти ҳақида маълумот келтирилган. Улар қарилик чоғида фарзанд сўраб дуо қилишлари ортидан Яҳё алайҳиссалом ато қилингани баён этилган. Бу воқеа Оли Имрон (38-41) ва Марям (2-15) сураларида зикр қилинган.
12. Исо алайҳиссалом.
Исо алайҳиссаломнинг онаси Марям ҳақида батафсил маълумотлар келган. Унинг Аллоҳнинг иродаси билан отасиз туғилгани, Марямнинг иймони ва сабри ҳақида Оли Имрон ва Марям сураларида айтилган.
13. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам.
Муҳаммад алайҳиссаломнинг турмуш ўртоқлари, болалари ва набиралари ҳақида маълумотлар бор. Хадича, Оиша, Фотима ва Ҳасан, Ҳусайн каби оила аъзолари билан боғлиқ ҳикматли ҳолатлар турли ҳадисларда ва тарихий манбаларда ёритилган.
Бу пайғамбарларнинг оилавий ҳаёти бизларга турли ибрат ва насиҳатлар олишимиз учун зикр этилган ва ҳар бир ҳикоянинг асосий мақсади иймон, сабр ва оилавий қадриятларнинг аҳамиятини ўргатишдир.
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ
Бу ҳаётда меҳр фақат инсонларга эмас, балки табиатга ҳам керак. Сўнгги йилларда табиатдаги салбий ўзгаришлар унга бўлган беэътиборлигимиз ва бемеҳрлигимизни кўрсатди. Ҳаво ва сувнинг ифлосланиши, тупроқ эрозияси, чўлланиш, глобал исиш табиий мувозанатнинг бузилгани оқибатидир. Бу инсонлар саломатлигига ҳам жиддий путур етказмоқда.
Давлатимиз раҳбари бу хавфни чуқур англаб, атроф-муҳитни асраш чораларини кўрмоқдалар. Президентимиз ташаббуси билан бундан уч йил аввал бошланган “Яшил макон” умуммиллий лойиҳаси фикримиз далили бўла олади. Бу лойиҳа бугун чинакам халқ ҳаракатига айланди. Ҳар йили баҳор ва кузда дарахт кўчатларини экиш анъана тусини олди.
Барчамизга яхши маълумки, “Яшил макон” лойиҳасида шаҳарлар яшиллик даражасини 30 фоизга етказиш, хусусан, уларнинг атрофида “яшил белбоғ” яратиш мақсади белгиланган. Давлатимиз раҳбарининг: “Бу анъана ўзи бизда бор. Халқимиз табиатни “она” дейди, ерни, сувни эъзозлайди. Бунинг замиридаги ҳақиқат ҳозирги экологик муаммолар таъсирида яққол намоён бўлаяпти. Шунинг учун “Яшил макон” лойиҳасини бошладик. Келгуси йил номини ҳам атроф-муҳитни асраш масаласига бағишладик. Энди бу ташаббуслар кенг ёйилиши, айниқса, ёшларимизга чуқур сингиши зарур. Ҳар бир хонадон, ҳар бир корхона табиатни асрашга ҳисса қўшиши керак”, деган фикрлари бугун барчамизни ҳаракатга ундамоқда.
Дарҳақиқат, динимизда ҳам бу хайрли анъанага тарғиб қилинган. Аллоҳ таоло инсонни ердан яратар экан, унинг зиммасига яна шу қайтадиган жойи – ерни обод қилиш вазифасини юклади. Бу борада Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “У сизларни тупроқдан пайдо қилди ва унга сизни ободлиги учун қўйди” (“Ҳуд” сураси, 61-оят). Бошқа ояти каримада: “Ерни яроқли қилиб қўйгандан кейин унда бузғунчилик қилмангиз!” (“Аъроф” сураси, 56-оят), дейилади.
Аллоҳ таоло ушбу икки ояти каримада ер ва уни ўраб турган табиатни асраб-авайлашга, ундан оқилона фойдаланишга буюради. Шунинг баробарида унга зарар етказишнинг ҳар қандай туридан қайтаради.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўз умматларига деҳқончилик, хусусан, кўчат экишга ундаб, бундай деганлар: “Агар қиёмат бўлиб қолса ва биронтангизнинг қўлингизда хурмо дарахти бўлса, бас, уни экиб олсин” (Имом Бухорий ва Имом Аҳмад ривояти).
Шунингдек, Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда: “Ким Аллоҳга ишониб ва савоб умид қилиб қаровсиз ерни обод қилса, Аллоҳ унинг ишига ёрдам ва барака беради”, дейилган.
Абу Дардо розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: “Бир киши Дамашқ кўчаларининг биридан ўтаётса, кўча экаётган одамга кўзи тушибди ва унга: “Нега бу ишни қилаяпсиз, ахир сиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саҳобаларидансиз-ку?” дебди. Шунда у киши: “Сен шошма, мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким бир кўчат экса, ундан одам ёки Аллоҳ яратган махлуқотлардан биронтаси еса, бунинг эвазига ўша (кўчат эккан банда)га садақа бўлади”, деб айтганларини эшитганман”, дебди”, (Имом Аҳмад ривояти).
Демак, кўчат экиш савобли амаллар сирасига киради. Кўчат экиш ва уни парваришлаш киши дунёдан ўтиб, амал саҳифаси ёпилганидан сўнг ҳам, унинг ҳаққига муттасил равишда савоб бориб туришига сабаб бўлар экан.
Шундай экан, бизлар ҳам бу эзгу ишдан четда қолмайлик, ободончилик ва фаровонлик йўлида қўлимиздан келган чораларни кўрайлик. Ортимиздан доғ эмас, гўзал боғлар қолсин!
Мусохон АББОСИДДИНОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг
Наманган вилоят вакили,
вилоят бош имом-хатиби
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 