Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Қуръони каримда айрим пайғамбарларнинг оилавий ҳаёти ҳақида маълумотлар келтирилган. Уларнинг баъзиларининг ҳаёти ибратли сабоқлар сифатида таъкидланган. Қуйида ана шу пайғамбарларнинг оилавий ҳаёти ҳақидаги асосий маълумотларни келтирамиз:
1. Одам алайҳиссалом.
Одам алайҳиссалом ва унинг жуфти Ҳавво ҳақида маълумот келтирилган. Уларнинг жаннатда яратилгани, кейинчалик шайтоннинг васвасаси сабабли ерга туширилгани ҳақида Бақара сураси (35-39-оятлар) ва бошқа сураларда айтилади.
2. Нуҳ алайҳиссалом.
Нуҳ алайҳиссаломнинг иймонсиз оила аъзолари ҳақида маълумотлар бор. Унинг ўғли ва рафиқаси иймон келтирмаган ва шу сабабли тўфонда ҳалок бўлишган. Бу воқеа Ҳуд сураси (42-43) ва Таҳрим сураси (10)да келтирилган.
3. Иброҳим алайҳиссалом.
Иброҳим алайҳиссаломнинг оиласи, жумладан жуфти Сора ва Ҳожар, шунингдек, ўғиллари Исмоил ва Исҳоқ алайҳиссаломлар ҳақида маълумотлар бор. Аллоҳ уларга ўғил фарзанд ато қилгани ва уларнинг иймонли оила сифатидаги ибратли ҳаёти Анбиё, Сод, Ҳуд ва бошқа сураларда ёритилган.
4. Лут алайҳиссалом.
Лут алайҳиссаломнинг рафиқаси иймон келтирмаган ва золимлар қаторида бўлган. Унинг аҳволи Нўҳ пайғамбарнинг рафиқаси каби Таҳрим сурасида (10-оят) зикр қилинган. Қавмининг бузуқликлари сабабли у ердан чиқиб кетгани ҳақида Ҳуд ва Ҳижр сураларида келган.
5. Яъқуб алайҳиссалом.
Яъқуб алайҳиссаломнинг фарзандлари ҳақида маълумот бор, жумладан Юсуф алайҳиссалом ва унинг ака-укалари билан бўлган воқеа. Юсуф сурасида (4-18) Яъқуб алайҳиссаломнинг фарзандларига бўлган меҳр-муҳаббати ва уларнинг Юсуф алайҳиссаломга қилган хиёнатлари ҳақида маълумотлар келган.
6. Юсуф алайҳиссалом.
Юсуф алайҳиссаломнинг ёшлигидаги қийинчиликлар, унинг Усвон султонлигидаги ҳолати, Зулайҳо билан боғлиқ синовлари ва отаси Яъқуб алайҳиссаломга бўлган муҳаббати ҳақида маълумотлар Юсуф сурасида (22-100) баён этилган.
7. Айюб алайҳиссалом.
Айюб алайҳиссалом ибодатли ва сабрли пайғамбар сифатида танилган. Айюб алайҳиссалом оғир касалликка чалиниб, узоқ муддат давомида баданини дард эгаллади, мол-мулкини йўқотди ва болалари ҳам вафот этди. Шундай бўлса-да, у Аллоҳга бўлган иймони ва сабрини сақлаб қолди, Аллоҳдан шикоят қилмади ва доимо Уни ёд этиб, дуо қилди.
Айюб алайҳиссаломнинг жуфти турмуш ўртоғини оғир кунларда тарк этмай, барча синовларга сабр билан сабот қилиб, унга ёрдам берган. Бу жуфтлар ўртасидаги садоқат ва бир-бирига бўлган қўллаб-қувватлашнинг ибратли намунасидир. Унинг жуфтининг бу сабри ва муҳаббати Аллоҳ томонидан марҳамат билан баҳоланган.
8. Шуайб алайҳиссалом.
Шуайб алайҳиссаломнинг қизи Мусо алайҳиссаломга турмушга чиққани ҳақида маълумот келган. Бу воқеа Қасас сурасида (27-28) зикр қилинади.
9. Мусо алайҳиссалом.
Мусо алайҳиссаломнинг Шуайб алайҳиссаломнинг қизи билан турмуш қургани ва унинг оилавий ҳаёти ҳақида қисқача маълумотлар бор. Қасас сурасидаги ушбу маълумотлар оила қуришнинг ибратли мисоли сифатида келтирилган.
10. Довуд ва Сулаймон алайҳиссаломлар.
Довуд ва Сулаймон алайҳиссаломларнинг оиласи ҳақида батафсил маълумот йўқ, лекин уларнинг ота-бола эканликлари ва фарзандларга одиллик, ҳукмдаги адолат ҳақида келтирилган (Анбиё, Набий суралари).
11. Закарё алайҳиссалом.
Закарё алайҳиссалом ва унинг жуфти ҳақида маълумот келтирилган. Улар қарилик чоғида фарзанд сўраб дуо қилишлари ортидан Яҳё алайҳиссалом ато қилингани баён этилган. Бу воқеа Оли Имрон (38-41) ва Марям (2-15) сураларида зикр қилинган.
12. Исо алайҳиссалом.
Исо алайҳиссаломнинг онаси Марям ҳақида батафсил маълумотлар келган. Унинг Аллоҳнинг иродаси билан отасиз туғилгани, Марямнинг иймони ва сабри ҳақида Оли Имрон ва Марям сураларида айтилган.
13. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам.
Муҳаммад алайҳиссаломнинг турмуш ўртоқлари, болалари ва набиралари ҳақида маълумотлар бор. Хадича, Оиша, Фотима ва Ҳасан, Ҳусайн каби оила аъзолари билан боғлиқ ҳикматли ҳолатлар турли ҳадисларда ва тарихий манбаларда ёритилган.
Бу пайғамбарларнинг оилавий ҳаёти бизларга турли ибрат ва насиҳатлар олишимиз учун зикр этилган ва ҳар бир ҳикоянинг асосий мақсади иймон, сабр ва оилавий қадриятларнинг аҳамиятини ўргатишдир.
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Бир қишлоқда икки қўшни ёнма ён яшар эди. Бири нафақадаги ўқитувчи, иккинчиси эса тадбиркор бўлиб, технологияга қизиқиши бор эди.
Иккаласи ҳам боғида турли ўсимликлар экишар эди. Нафақадаги ўқитувчи ўсимликларига озгина сув бериб, унчалик эътибор қилмасди. Тадбиркор эса, ўсимликларига кўп сув бериб, уларни яхшилаб парвариш қиларди.
Ўқитувчининг ўсимликлари оддий эди, аммо яхши кўринарди. Тадбиркорнинг ўсимликлари эса янада гўзал, кўм-кўк ва сертароват эди.
Бир кеча кучли бўрон келди, ёғингарчилик ва кучли шамол эсди. Эрталаб барча одамлар боғларига чиқиб, бўрон келтирган зарарларни кўришга чиқишди.
Албатта, нафақадаги ўқитувчи ва тадбиркор ҳам боғларига чиқиб, қандай зарар етганини кўришди.
Тадбиркор ўз ўсимликларини кўриб, уларнинг тўкилиб, бутунлай вайрон бўлганини кўрди. Нафақадаги ўқитувчининг эса ўсимликлари ҳеч қандай зарар кўрмаган эди ва жойида маҳкам турарди!
Тадбиркор ҳайратланиб, нафақадаги ўқитувчининг ёнига бориб сўради: "Иккимиз ҳам бир хил ўсимликларни бир вақтда ва бир жойга экканмиз, мен уларни сиздан кўра яхшироқ парвариш қилганим учун ўсимликларим сизникидан кўра кўпроқ кўм-кўк ва чиройли эди. Аммо бўрондан кейин ўсимликларим бутунлай вайрон бўлганини кўрдим, сизнинг ўсимликларингиз эса жойида маҳкам турибди. Мен уларни сиздан кўра яхши парвариш қилган бўлсам-да, нега бундай бўлди?".
Нафақадаги ўқитувчи кулиб бундай деди: "Сиз ўсимликларингизга керагидан ортиқ эътибор ва сув бердингиз, уларга керагидан ортиқ ғамхўрлик қилдингиз. Бу уларнинг ҳаётини енгиллаштирди.
Мен эса ўсимликларимга уларга керак бўлган сувдан бироз камроқ бердим, шу сабабли улар сув топиш учун ўз илдизларини ерга чуқур киргизишга мажбур бўлди. Шунинг учун ўсимликларимнинг илдизлари янада чуқур, узун ва мустаҳкам бўлди. Шундай қилиб, ўсимликларим маҳкам тура олди, сизнинг кўп эътиборингизни кўрган ўсимликларингиз эса барбод бўлди".
Бу ҳикоядан болалар тарбиясига оид хулосалар олиш мумкин. Болалар ўсимликларга ўхшайди. Агар уларга барча нарсалар тайёр ҳолда берилса, улар қийматини тушунмайди, зарур нарсаларни ўзи ҳаракат қилиб топишни ўрганмайди, бошқаларга боғланиб қолади, ҳаётнинг оғирликлари билан рўбарў бўлишни билмайди.
Шундай экан, баъзан уларга ҳамма нарсани тайёр ҳолда бермаслик, балки кўрсатма бериш яхшироқдир. Уларга юришни ўргатинг, аммо улар ўзлари юришга қодир бўлганида кўтариб юрманг.
Ҳа, уларни ўз ҳолича қўйиб қўйманг, балки уларга тўғри йўлни кўрсатинг ва изингиздан эргашишларига имконият беринг.
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ