25 Ноябр, 2024, 24 Жумадул аввал, 1446
25 Ноябр, 2024, 24 Жумадул аввал, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Аллоҳ таолонинг шундай фаришталари борки улар кўчаларда Аллоҳ таолони зикр қилаётган кишиларни қидириб юрадилар. Агар Аллоҳ таолони зикр қилаётган бирор жамоатни учратсалар қолган шерикларига, “сизлар қидираётган жамоатни топдим бу ерга келинглар” деб чорлайди. Барча фаришталар Аллоҳни зикр қилаётган жамоатни ҳалқа бўлиб қанотлари билан ўраб оладилар токи уларнинг қанотлари осмон дунёсига қадар етиб боради. Шунда Аллоҳ таоло ўзи билиб турса ҳам фаришталарга: “Бандаларим нима деяптилар?” деб савол беради.
Фаришталар: “Сенга тасбеҳ, такбир, ҳамд айтиб улуғлашяпти”, дейдилар. Аллоҳ таоло: “Улар мени кўришганми?” деб сўрайди.
Фаришталар: “Агар Сени кўрганларида, Сенга янада қаттиқроқ ибодат қилишар, Сени янада қаттиқроқ улуғлашар ва Сенга янада кўпроқ тасбеҳ айтишар эди”. дейишади.
Аллоҳ таоло: “Бандаларим мендан нимани сўраяптилар?” дейди.
Фаришталар: “Сендан Жаннатни сўрайдилар”, деб айтадилар. Шунда Аллоҳ таоло: “Улар Жаннатни кўрганмилар?” деб сўрайди.
Фаришталар: “Қасамки улар жаннатни ҳаргиз кўришмаган”, дейдилар. Аллоҳ таоло: “Агар Жаннатни кўрсалар қандай холатда бўлишарди?” дейди.
Фаришталар: “Агар улар жаннатни кўрсалар унга янада ҳарис, қаттиқроқ интилувчан ва кўпроқ рағбатли бўлишарди”.
Аллоҳ таоло: “Бандаларим нимадан паноҳ сўрашяпти?” деб сўрайди.
Фаришталар: “Жаҳаннамдан”, деб жавоб берадилар.
Аллоҳ таоло: “Улар Жаҳаннамни кўрганмилар?” деб айтади.
Фаришталар: “Қасамки йўқ, улар уни кўришмаган”, дейдилар.
Аллоҳ таоло: “Агар уни кўрсалар қандай бўларди?” деб сўрайди.
Фаришталар: “Агар улар Жаҳаннамни кўрганларида ундан қаттиқроқ қочиб, янада кўпроқ қўрқишарди”, дейдилар.
Аллоҳ таоло: “Сизлар гувоҳ бўлинг, Мен уларнинг барчаларини мағфират қилдим”, деб айтади. Шунда фаришталардан бири: “Роббим уларнинг ичида фалончи ўзининг иши учун улар орасида, аслида улардан эмас эди”, дейди.
Аллоҳ таоло айтади: “Улар шундай суҳбатдошки, уларнинг суҳбатдоши ҳам бахтсиз бўлмайди” (Имом Бухорий ривояти).
Ушбу ҳадиси қудсийдан олинадиган фойдалар:
1) фаришталар доимо Аллоҳ зикр қиладиган банларни излаб юриши, зикр ҳалқаларини қидириши, учратганда эса хурсанчиликларидан бир бирини чорлашлари;
2) зикр қилаётган бандаларни фаришталар халқасимон бўлиб атрофларини ўраб олиши;
3) Аллоҳ таоло фаришталардан билиб туриб бандалари ҳақида сўраши ва бу билан одам болаларининг фазилатини кўрсатиб қўйиши;
4) Жаннатнинг васфини билган мусулмон Роббисига янада қаттиқроқ ибодат қилиши ва жаннат талабида бўлиши;
5) Жаҳаннамнинг тавсифини эшитган мусулмон унга олиб борувчи амаллардан тобора узоқ бўлиши;
6) Аллоҳни кўп зикр қилган бандаларини гуноҳларини Роббиси кечирганлигига Ўзини гувоҳ қилиши;
7) зикр мажлисларига зикр учун эмас балки ўзининг ҳожатлари учун бўлса ҳам келган бандани Аллоҳ таоло мағфират қилиши;
8) ибодатнинг барча турлари: илм олиш, Қуръон тиловат қилиш ёки уни тинглаш, зикр, таҳлил, истиғфор айтиш каби солиҳ амаллар зикр мажлисларига киради.
Ҳумоюн ТОШБОЛТОЕВ
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Мазҳаб – бу умматдир. Уммат эса кўпчилик уламолардан ташкил топган. Бу уламолар ижтиҳод қилишади, таҳқиқ қилишади. Масала бир эмас, кўпчилик томонидан илмий таҳқиқ қилинади. Умматда саноқсиз уламолар бор, саноқсиз китоблар бор. Уламолар қайта-қайта ўзаро баҳслар қилиб, «Фалон масала тўғри», деб хулоса қилишади.
Натижада мукаммал даражада маъсум бўлмасак-да, кучли ишонч ила тўғри йўлда бўламиз. «Маъсум бўлмасак-да», деганимнинг сабаби шуки, биз ҳанафийлар «Сўзимиз юз фоиз тўғри», деб даъво қилмаймиз. Тўқсон саккиз-тўқсон тўққиз фоиз тўғри бўлиши мумкин, хато қилиш эҳтимоли бор. Токи шофеъий мазҳабига ҳам йўл қолсин. Аммо биз бу қадар катта нисбатга фақат Абу Ҳанифанинг ижтиҳоди билан эмас, балки илм ижтиҳоди билан эришдик, катта миқдордаги, жуда кўп уламолар воситасида эришдик. Уламолар масалаларни диққат билан ўрганиб, таҳқиқ қилишади. Шунинг учун бир масалада турли ўлкаларда авлоддан авлодга маълум бир фатвога кўра амал қилиб келинади. Барча уламолар мана шу масалага мувофиқ келади. Натижада суянишнинг энг олий чегарасига чиқиб борилади.
Бу суяниш ниҳоятда қувватли бўлади, иймон келтирадиган даражада аниқ бўлмаса-да, шунга яқин келади. Аҳли суннанинг ўзига хос хусусияти мана шудир. Нима учун бу фиқҳ залолатдаги фиқҳ бўлмайди? Чунки унда хато бўлиш эҳтимоли жуда кам, чунки ундаги ижтиҳод бир кишига тегишли эмаски, унинг аксари хато бўлса... Балки бу нарса илмий мактаб ижтиҳодига, қарорига айланди. Бундай илмий мактабда эса хато қилиш эҳтимоли жуда кам бўлади. Аллоҳ таоло Ўзининг динини илмий мактабларнинг мана шундай тартибли илмлари орқали муҳофаза қилди.
Акс ҳолда Аллоҳ таоло Ўзининг динини Зайд, Амр ёки Юсуфнинг қўлида, яъни бир ёки бир неча кишининг қўлида муҳофаза қилган бўлиб қолар эди. Бу гапга ақл бовар қиладими? Йўқ. Аллоҳ таоло Ўзининг динини кучли, асосли, жуда кўп уламоларни ўз ичига олган қатъий, собит илмлар орқали муҳофаза қилади.
Масалага енгил, юзаки қарайдиган, мутаассиб мактаблар наздидагина мўътабар бўлган Фалончи ёки Пистончининг фатво бериши билан улуғ уламоларнинг ижтиҳоди ва қарорлари орасида қанчалар фарқ бор!
Қуръон ва Суннатни англашни, фаҳмлашни якка шахсларга топшириб қўйиш мумкинми? Йўқ. Қуръон ва Суннатни англашни илмий мактабдан ҳосил бўлган илмларгагина ҳавола қилиш мумкин.
Аҳли суннанинг наздида Қуръон ва Суннатнинг қадрини кўряпсизми?
Аҳли сунна Аллоҳнинг Каломи ва Расулининг Суннатини англаш йўлида дунёдаги энг буюк илмни сафарбар қилишди. Тўрт мазҳабнинг илми дунёдаги энг кенг илмдир. Бу илм сон-саноқсиз уламоларни қамраб олган. Уларнинг вазифаси – Аллоҳ таоло ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ирода қилган нарсани баён қилиб беришдир. Ақоид борасида Аллоҳ ва Расулининг иродасини очиқлаб берадиган мустаҳкам илмлар ишлаб чиқилди. Одоб-ахлоқ борасида ҳам шундай бўлди.
Биз тўғри, нотўғри эмас, балки қатъиян ҳақ, деяётган бу мактаб қаерда-ю, залолат мактаби – енгиллик ва мутаассиблик мактаблари қаерда?!
Ҳақ мактаб Аллоҳнинг Китоби ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Суннатларини ҳурмат қилди. Уни англаш учун керакли барча илмларни ишлаб чиқди. Бу мактабда инсоният тарихидаги энг афзал, энг улуғ уламолар фаолият кўрсатдилар. Улар Аллоҳнинг Китоби ва Расулининг суннатини оламда тенги йўқ илмлар, қоида ва усуллар орқали тафсир қилишди. Бу дунёда фиқҳ қоидаларининг ўхшаши йўқ! Бирон киши уларнинг мақомию ҳисобига ета олмайди. Саҳобалар ҳам, тобеъинлар ҳам барча саъй-ҳаракатларини Аллоҳ ва Расулининг муродига бағишлашди. Шу боис барча илмлар ўз қоидаларига эга бўлиб, мустаҳкам қарор топди. Бизда – Урдунда «Ким қонунларни ўрганмоқчи бўлса, усулул-фиқҳни ўргансин», деган гап бор. Усулул-фиқҳ (фиқҳ қоидалари)ни билсангиз, қонунларни ҳам яхши тушунасиз.
Қонунлар ишлаб чиқилган, лекин ўзларида усул йўқ, шунинг учун усулул-фиқҳни ўрганишга мажбур бўлишади, шунда уларни яхши тушунишади. Тасаввур қилинг, қанча-қанча қоидалар ишлаб чиқилган! Буларнинг барчаси усулдандир.
«Ҳанафий мазҳабига теран нигоҳ» китобидан
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 