Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
15 Июл, 2025   |   20 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:22
Қуёш
05:03
Пешин
12:34
Аср
17:40
Шом
19:59
Хуфтон
21:32
Bismillah
15 Июл, 2025, 20 Муҳаррам, 1447
Мақолалар

Бағрикенгликнинг 12 кўриниши

29.11.2024   5527   1 min.
Бағрикенгликнинг 12 кўриниши

Самоҳат (бағрикенглик) сўзи араб луғатларида “саховат”, “осонлик” ва “мулойимлик” маънолари атрофида айланади. Журжонийнинг “Таърифот” китобида бу сўз “шарт бўлмаган нарсани ихтиёрий равишда бериш” деб таърифланган.

Шариат тушунчасида ҳам бу сўз луғавий маънодан кўп ҳам фарқ қилмайди. Бағрикенглик кўпгина ахлоқларни ўз ичига олади: саховат, мулойимлик, яхши муомала, гўзал муносабат, олий ахлоқни қўллаш, камчиликларга кўз юмуш, ўз ҳақ-ҳуқуқларидан кечиш ва тортишувдан воз кечиш.

Бағрикенглик тушунчасини очиқроқ баён қилиш учун Имом Аҳмад ибн Ҳанбал раҳимаҳуллоҳнинг гўзал хулқ ҳақида айтган сўзларини келтириш мумкин: “Мусулмон киши ўз ҳақларидан осонлик билан кечадиган, бошқалардан ҳаққини талаб қилмайдиган, бошқаларнинг ундаги ҳақларини тўлиқ адо этадиган киши бўлиши керак. Масалан:

1. Касал бўлса, уни кўргани борилмаса;
2. Сафардан келса, уни зиёрат қилинмаса;
3. Салом берса, саломига алик олинмаса;
4. Меҳмонга борса, унга ҳурмат кўрсатилмаса;
5. Шафоат сўраса, илтимоси инобатга олинмаса;
6. Яхшилик қилсаю, унга раҳмат айтилмаса;
7. Бир жамоага кирсаю, унга жой берилмаса;
8. Гапирсаю, унинг гапига қулоқ солинмаса;
9. Бирор дўстининг ҳузурига кириш учун изн сўрасаю, изн берилмаса;
10. Совчи бўлиб борсаю, унга уйлантирилмаса;
11. Қарз муддатини узайтиришни сўрасаю, муддат берилмаса;
12. Уни камситилсаю, ўзини камситилгандек кўрсатмаса.

Шу каби ҳолатлар юз берганда мусулмон кишининг жаҳли чиқмаслиги, ўч олмаслиги ва аввалги ҳолатини ўзгартирмаслиги унинг самоҳати (бағрикенглиги)дан далолатдир”.

Имом Байҳақий “Шуъабул-Иймон”да ривоят қилган.

Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Қарияни овора қилибсан-ку

14.07.2025   1808   3 min.
Қарияни овора қилибсан-ку

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Ниҳоят, Макка фатҳ бўлди. Бир пайтлар ғордан ваҳий даҳшатидан титраб-қалтираб ёлғиз тушиб келган бир нафаргина Инсон бутун бир умматга айланди.

Тун зулматида Қурайш ўлдиришга қасд қилган Инсон Маккадан содиқ дўсти билан Мадина томон чиқиб, бир неча йилдан сўнг Макканинг тўрт дарвозасидан куппа-кундуз куни ғолиб бўлиб кириб келди! Курайш эса, ўша куни ўзларидан қасос олинишини кутиб, у зотнинг олдида бош эгиб ўтирарди. Уларни нима қилди деб ўйлайсиз?

У кишини ёлғончига чиқарганларни, азият берганларни, Каъба атрофида сажда қилаётганида устига туянинг эшини (яъни, кўп китобларда " سَلَى جَزُور"ни туянинг ичак-чавоғи деб ёзишади. Устоз Абдул Азим Зиёуддин домла «Нурул яқийн» китобларида ёзган изоҳда бундай тушунтирганлар: «Имом Бухорий ривоятида سَلَى جَزُور ва Муслим ривоятида سَلَى جَزُور, яъни «туянинг қоғоноғини» дейилган. Қоғоноқ — ҳомилани ўраб турувчи шиллиқ парда, йўлдош.) ағдарганларни, Абу Толиб дарасида қамал қилганларни, у кишини ёлғончи, сеҳргар, мажнун деб айблаганларни, сўнгра у кишини ўлдириш учун ҳар бир қабиладан биттадан киши танлаб, у кишининг қони барчага тарқалиши учун биргаликда ўлдирмоқчи бўлганларни нима қилди деб ўйлайсиз?

У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам улардан қасос олмадилар. Балки уларга: «Бораверинглар, сизлар озодсизлар!» дедилар!

Абу Бакр розияллоҳу анҳу уйига бориб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дуо қилишлари ва исломга кириши учун қартайиб қолган, оёқларини кўтаришга ҳам мажоли йўқ отаси Абу Қуҳофани олиб келди. У ҳали-ҳамон иймон келтирмаган эди. Уни кўрган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қарияни овора қилибсан-ку, уни уйида қолдирсанг бўлмасмиди, биз ўзимиз унинг олдига борар эдик», дедилар.

Абу Бакр розияллоҳу анҳу айтди: «Ё Аллоҳнинг Расули! Сизнинг боришингиздан кўра отам келиши тўғрироқдир».

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам уни ўтиришга таклиф қилдилар. Унинг кўксини силадилар ва: «Мусулмон бўл», дедилар. Абу Қуҳофа иймон келтирди. Абу Бакр розияллоҳу анҳу йиғлади. Қўлида кўп саҳобалар исломга кирган, кўп буюклар иймонга кирган буюк саҳобанинг отаси энди Исломга кирди...

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг одобларига қаранг! У киши ёши бир жойга бориб қолган қариянинг ҳузурларига келишини ноўрин билдилар. Ўзлари унинг олдига боришга тайёр эканликларини айтдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам доимо ёши катталарга шафқатли эдилар. Доимо: «Сочлари оқарган мусулмонни икром қилиш Аллоҳни улуғлашдандир!» дер эдилар.

Бир қария Набий соллаллоҳу алайҳи васалламни қидириб келди. Саҳобалар унга йўл беришмади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларга: «Кичигимизга раҳм қилмаган, каттамизни ҳурмат қилмаганлар биздан эмас!» дедилар.

Қарияларга худди отамиз ёки бобомиз каби муомалада бўлишимиз лозим. Онахонларга эса онамиз ёки бувимиз каби муомалада бўлишимиз керак. Инсон қариганда ўзининг заифлиги, беморлиги ва ожизлигига қараб қачонлардир ёш бўлганини, кучли бўлган пайтларини эслайди, эзилади. Гарчи бошқаларга кўрсатмаса-да, қалбида синиқликни ҳис қилади. Бу синиқликка фақатгина атрофдагилар берадиган эътибор ва ҳурматгина даво бўла олади! Кўнгил олиш ибодатдир!


«Набавий тарбия» китоби асосида тайёрланди