Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
09 Июл, 2025   |   14 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:16
Қуёш
04:58
Пешин
12:33
Аср
17:41
Шом
20:02
Хуфтон
21:37
Bismillah
09 Июл, 2025, 14 Муҳаррам, 1447
Мақолалар

Бағрикенгликнинг 12 кўриниши

29.11.2024   5466   1 min.
Бағрикенгликнинг 12 кўриниши

Самоҳат (бағрикенглик) сўзи араб луғатларида “саховат”, “осонлик” ва “мулойимлик” маънолари атрофида айланади. Журжонийнинг “Таърифот” китобида бу сўз “шарт бўлмаган нарсани ихтиёрий равишда бериш” деб таърифланган.

Шариат тушунчасида ҳам бу сўз луғавий маънодан кўп ҳам фарқ қилмайди. Бағрикенглик кўпгина ахлоқларни ўз ичига олади: саховат, мулойимлик, яхши муомала, гўзал муносабат, олий ахлоқни қўллаш, камчиликларга кўз юмуш, ўз ҳақ-ҳуқуқларидан кечиш ва тортишувдан воз кечиш.

Бағрикенглик тушунчасини очиқроқ баён қилиш учун Имом Аҳмад ибн Ҳанбал раҳимаҳуллоҳнинг гўзал хулқ ҳақида айтган сўзларини келтириш мумкин: “Мусулмон киши ўз ҳақларидан осонлик билан кечадиган, бошқалардан ҳаққини талаб қилмайдиган, бошқаларнинг ундаги ҳақларини тўлиқ адо этадиган киши бўлиши керак. Масалан:

1. Касал бўлса, уни кўргани борилмаса;
2. Сафардан келса, уни зиёрат қилинмаса;
3. Салом берса, саломига алик олинмаса;
4. Меҳмонга борса, унга ҳурмат кўрсатилмаса;
5. Шафоат сўраса, илтимоси инобатга олинмаса;
6. Яхшилик қилсаю, унга раҳмат айтилмаса;
7. Бир жамоага кирсаю, унга жой берилмаса;
8. Гапирсаю, унинг гапига қулоқ солинмаса;
9. Бирор дўстининг ҳузурига кириш учун изн сўрасаю, изн берилмаса;
10. Совчи бўлиб борсаю, унга уйлантирилмаса;
11. Қарз муддатини узайтиришни сўрасаю, муддат берилмаса;
12. Уни камситилсаю, ўзини камситилгандек кўрсатмаса.

Шу каби ҳолатлар юз берганда мусулмон кишининг жаҳли чиқмаслиги, ўч олмаслиги ва аввалги ҳолатини ўзгартирмаслиги унинг самоҳати (бағрикенглиги)дан далолатдир”.

Имом Байҳақий “Шуъабул-Иймон”да ривоят қилган.

Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Янги кун қачондан бошланади?

09.07.2025   1508   1 min.
Янги кун қачондан бошланади?

Савол: Исломда янги кун қайси соатдан бошлаб киради? Масалан, шартли қабул қилинган тартиб бўйича соат 00:00 янги куннинг бошланиши саналади? Исломда янги куннинг бошланиши ва тугаши қайси вақтдан эътиборга олинади? 

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Динимизга кўра, кун шом вақтидан бошланади ва кейинги шомгача давом этади. Бошқача қилиб айтганда, исломда кун кеча билан бошланади ва унинг эртасида кун ботиб, кундуз тугаганида, ўша кун ҳам якунланади. Бунга оят ва ҳадислардан кўплаб далиллар бор.
Фақат айрим аҳкомларда куннинг бошланиши бомдод намозининг вақти кириши (субҳи содиқ)дан бошланади ва кун кейинги бомдод вақтигача давом этади. Масалан, Ҳажда Арафот водийсида туришда ҳукм шундай.

Шунингдек, айрим ҳолларда “кун” тушунчаси юқоридагидек, 24 соатдан иборат (сутка) маъносида эмас, балки тунга муқобил – қарама-қарши маънода қўлланилиши ҳам мумкин. Бу ҳолда кун бошланиши бомдод вақтидан то қуёш ботгунигача бўлган муддат, яъни кундуздан иборат бўлади. Бунга мисол учун “бир кун рўза тутиш” деганда айнан шу муддат назарда тутилади.

Хулоса қилиб айтганда, динимиздаги умумий қоидага кўра, куннинг бошланиши кун ботганидан бошланиб, кейинги кун ботишигача давом этади. Айрим истисно қилинган ҳолатларда куннинг қачон бошланиб, қачон тугаши диндаги ҳукмларга қараб фарқ қилади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.