Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Халқимизнинг гўзал ташбеҳлари, иборалари бисёр. Шулардан бири «Ўзи йўқнинг кўзи йўқми?» жумласи бўлиб, бу ибора бировнинг ортидан ёмон иш қилганларга дакки беришда айтилади. Яъни «бир кимса ёнингда бўлмаса, у кўрмаяпти, деб билганингни қилаверасанми», деганидир. Бу иборани телефонда хабар алмашадиган айримларга ҳам қўлласак ҳам бўлар экан деб ўйлаб қолдим.
Баъзан бир киши билан ёзишиб турсам, у хабаримга жавоб бермасдан тармоқдан чиқиб кетади. Суҳбатдошим мени бу борада огоҳлантирмагани учун ҳамда ўзаро фикр алмашишимиз якунланмагани учун хаёлим бўлиниб қолади. Орадан бирор соат ўтиб ҳалиги кишидан кутган хабаримга жавоб келади. Унга «Нега чиқиб кетдингиз, сизга савол бериб турган эдим?» десам, «Ёнимда одам бор эди, узр», дейди. Ёнидаги одамнинг ҳурмати бор-у, ёнида бўлмаганники йўқми?! Узрини олдинроқ сўраб қўйса бўлар эди-ку!
Шундай вазиятда ёнингиздаги кишига «Узр, бир дақиқага рухсат берсангиз» деб, кейин мессенжер орқали сизга ёзиб турган кишига: «Узр, ёнимда одам бор эди, кейинроқ жавоб бераман», деб хабар юборсангиз олам гулистон бўлади! Иккала томон ҳам ҳаққини ҳалол қилганингиз учун сиздан мамнун!
Баъзилар ёнидаги кишининг риоясини қилмай, унинг гапига бош ирғаб, бошқа билан ёзишиб тураверади. Кўпчилик эса «вақтим бўлганда жавоб бераман» деган ўйда ёнида бўлмаган кишининг риоясини қилмайди. Бу эса одобсизликдандир.
Ҳозирги кунда ижтимоий тармоқ орқали хабарлашиш кундалик одатларимизга айланиб бўлган. Жуда кўп ишларимизни шунда битирамиз, яқинларимиздан ижтимоий тармоқ орқали ҳол сўраймиз. Шундай экан, кичик кўринган бу одобга ҳам риоя қилишимиз керак. Ўзи йўқнинг кўзи йўқ деб билманг.
Ғиёсиддин Юсуф
«Ҳилол» журнали 4(61) сон
Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази экспозициялари орқали ислом маданияти ва Қуръон илмининг турли даврлардаги ривожланиш босқичлари ҳақида чуқур тасаввур олиш имкониятига эга бўлиш мумкин. Шунингдек, Қуръон матнлари қандай сақланиб қолгани ҳақида ҳам маълумотлар тақдим этилиши кутиляпти.
Президент Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан бунёд этилаётган Ўзбекистондаги мегалойиҳа — Ислом цивилизацияси марказининг экспозицияларини шакллантиришда контентларни замонавий технологиялар асосида тайёрлаш бош вазифа сифатида белгиланган.
Ана шу вазифалар ижросини таъминлаш мақсадида Марказнинг махсус штабида Қуръон зали экспозицияси бўйича якуний таклиф ва хулосалар муҳокама қилинди. Унда экспозицияни мазмунан бойитиш, ноёб қўлёзмаларни танлаб жойлаштириш, уларни замонавий технологиялар асосида кенг оммага тақдим этиш каби масалалар муҳокама қилинди.
Залда 114 та ноёб Қуръон қўлёзмаси тўпланган бўлиб, бу юртимизда Қуръонга бўлган ҳурмат ва эътиборни намоён этади. Қўлёзмалар орасида жуда қадимий ва нодир нусхалар ҳам мавжуд. Жумладан:
- “Катта Лангар Қуръони” — бугунги кунда жуда кам сонли нусхалари сақланиб қолган, илк исломий қўлёзмалардан бири;
- Ҳазрати Усмон Қуръони — Қуръоннинг илк нашрларидан бири бўлиб, ислом оламида муқаддас манба сифатида эътироф этилади.
Шунингдек, бошқа даврларга оид кўплаб араб графикасида ёзилган, безакли, ноёб қўлёзмалар намойиш қилинади. Бу қўлёзмалар тарихий ва диний аҳамиятга эга бўлиб, уларни ўрганиш орқали ислом маданияти ва Қуръон илмининг турли даврлардаги ривожланиш босқичлари ҳақида чуқур тасаввурга эга бўлиш мумкин.
Муҳокамада Қуръон залини ташкил этишда замонавий услубларни қўллаш, яъни нафақат китобларни сақлаш, балки уларни интерактив ва тушунарли шаклда тақдим этиш масалалари муҳим ўрин тутди. Жумладан, қуйидаги технологияларни жорий этиш режалаштирилмоқда:
интерактив экранлар – ҳар бир қўлёзманинг саҳифаларини яқинлаштириб, ҳарфлари ва безакларини кўриб чиқиш имконияти;
аудиогидлар (овозли йўлбошчилар) – ҳар бир экспонат ҳақида ўзбек, араб, инглиз тилларида маълумотлар тинглаш имконияти;
виртуал экспозициялар – интернет орқали Қуръон залини масофадан туриб томоша қилиш имконияти;
Замонавий ёритиш ва намойиш техникаси – қўлёзмаларни зарар етказмасдан кўрсатиш имконини беради.
Бу усуллар орқали ташриф буюрувчилар ҳар бир Қуръон нусхасининг тарихи, ёзилган даври, географияси ва санъат даражаси ҳақида тўлиқ маълумотга эга бўлишади.
Мазкур зал фақат кўргазма эмас, балки илмий тадқиқотлар олиб бориладиган марказ ҳам бўлади. Бу ерда шарқшунослар, тарихчилар, филологлар, ҳаттотлар ва диний олимлар учун бебаҳо манбалар тақдим этилади.
Ҳамидулла Лутфуллаев, Шарқшунослик институти Тарихий манбалар бўлими бошлиғи, олим:
– Қуръони каримнинг дастлабки даврларига оид, айниқса Ҳазрати Усмон даврида ёзилган еттита қўлёзма нусхаси аниқланган. Экспозициядан жой олиши кутилаётган бу манбалар бизга Қуръон матни қандай сақланиб қолганини кўрсатади ва ўрганишимизга замин яратади. Қуръон зали ёш авлод, хорижий меҳмонлар, тадқиқотчилар ва зиёратчилар учун диний, маданий ва илмий бойликни бир жойда кўриш имконини беради.
Мазкур лойиҳа орқали Ўзбекистон мусулмон оламида яна бир бор илм, маънавият ва бағрикенглик маркази сифатида ўз ўрнини мустаҳкамлаши кутилмоқда. Қуръон зали эса бу йўлдаги муҳим қадамлардан бири бўлиб хизмат қилади.
cisc.uz