Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
17 Июн, 2025   |   21 Зулҳижжа, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:04
Қуёш
04:49
Пешин
12:29
Аср
17:39
Шом
20:02
Хуфтон
21:40
Bismillah
17 Июн, 2025, 21 Зулҳижжа, 1446

“Бадъул амолий” матни ва назмий баёни

03.02.2025   5702   15 min.
“Бадъул амолий” матни ва назмий баёни

 

 - 1يَقُولُ الْعَبْدُ فِي بَدْءِ الأَمَالِي      لِتَوْحِيدٍ بِنَظْمٍ كَالَّلآلِي

Сўз бошлар имлолар бошида банда,

Дурлардек назм-ла тавҳид ҳақинда.

 

 - 2إِلَهُ الْخَلْقِ مَوْلاَنَا قَدِيمٌ      وَمَوْصُوفٌ بِأَوْصَافِ الْكَمَالِ

Эгамиз қадимдир олам илоҳи,

Бенуқсон комилдир Унинг сифоти.

 

 - 3هُوَ الْحَيُّ الْمُدَبِّرُ كُلَّ أَمْرٍ      هُوَ الْحَقُّ الْمُقَدِّرُ ذُو الْجَلاَلِ

У Ҳайдир тайинловчи неки бўлса ҳол,

У Ҳақдир тақдирловчи олий Зул жалол.

 

 - 4مُرِيدُ الْخَيْرِ وَالشَّرِّ الْقَبِيحِ      وَلَكِنْ لَيْسَ يَرْضَى بِالْمُحَالِ

Яхшию ёмонга иродаси бор,

Лек ёмон ишларга розимас зинҳор.

 

 - 5صِفَاتُ اللَّهِ لَيْسَتْ عَيْنَ ذَاتٍ      وَلاَ غَيْرًا سِوَاهُ ذَا انْفِصَالِ

Аллоҳ сифатлари айни зотимас,

Ундан ажралувчи бошқа ҳам эмас.

 

 - 6صِفَاتُ الذَّاتِ وَالأَفْعَالِ طُرًّا      قَدِيمَاتٌ مَصُونَاتُ الزَّوَالِ

Зотий феълий сифатлар бари баркамол,

Ибтидосиз, интиҳосиз доим безавол.

 

 - 7نُسَمِّي اللَّهَ شَيْئًا لاَ كَالأَشْيَاءِ      وَذَاتًا عَنْ جِهَاتِ السِّتِّ خَالِي

Аллоҳни бетимсол “шай” деб аташ бор,

Ҳам зот деймиз, аммо, эмас тарафдор.

 

 - 8وَلَيْسَ الإِسْمُ غَيْرًا لِلْمُسَمَّى      لَدَى أَهْلِ الْبَصِيرَةِ خَيْرِ آلِ

Исм номлангандан эмасдир ўзга,

Идрок аҳли – яхши оила наздида.

 

 - 9وَمَا إِنْ جَوْهَرٌ رَبِّي وَجِسْمٌ      وَلاَ كُلٌّ وَبَعْضٌ ذُو اشْتِمَالِ

Роббим жавҳар эмас, жисм ҳам эмас,

Мураккаб ҳам эмас, қисм ҳам эмас.

 

 - 10وَفِي الأَذْهَانِ حَقٌّ كَوْنُ جُزْءٍ      بِلاَ وَصْفِ التَّجَزِّي يَا ابْنَ خَالِ

“Бўлинмас жуз”нинг мавжудлиги бор,

Ўйла, тоғам ўғли, ақл этмас инкор.

 

 - 11وَمَا الْقُرْآنُ مَخْلُوقًا تَعَالَى      كَلاَمُ الرَّبِّ عَنْ جِنْسِ الْمَقَالِ

Қуръон ижодиймас, каломи илоҳий

Роб каломи мақол жинсидан олий.

 

 - 12وَرَبُّ الْعَرْشِ فَوْقَ الْعَرْشِ لَكِنْ      بِلاَ وَصْفِ التَّمَكُّنِ وَالتِّصَالِ

Арш Роббиси Аршдан юқори, бироқ

Жой олиш, ўрнашиш васфидан йироқ.

 

 - 13وَمَا التَّشْبِيهُ لِلرَّحْمَنِ وَجْهًا      فَصُنْ عَنْ ذَاكَ أَصْنَافَ الأَهَالِ

Ар-Роҳманга қиёслаш мумкинмас билгин,

Аҳоли синфларин ундан сақлагин.

 

 - 14وَلاَ يَمْضِي عَلَى الدَّيَّانِ وَقْتٌ      وَأَزْمَانٌ وَأَحْوَالٌ بِحَالِ

Дайёнга нисбатан жорий бўлмас вақт,

Шунингдек, замонлар-у ва бирор ҳолат.

 

 - 15وَمُسْتَغْنٍ إِلَهِي عَنْ نِسَاءٍ      وَأَوْلاَدٍ إِنَاثٍ أَوْ رِجَالِ

Роббимиз олийдир муҳтож қолишдан,

Қиз ё ўғил болаю, хотин олишдан.

 

 - 16كَذَا عَنْ كُلِّ ذِي عَوْنٍ وَنَصْرٍ      تَفَرَّدَ ذُو الْجَلاَلِ وَذُو الْمَعَالِ

Кўмакчи-ю ёрдамчига муҳтожмас асло,

Зул жалолу Мутаолий мутлақо танҳо.

 

 - 17يُمِيتُ الْخَلْقَ طُرًّا ثُمَّ يُحْيِي      فَيَجْزِيهِمْ عَلَى وَفْقِ الْخِصَالِ

Барчани ўлдирар, сўнгра тиргизар

Кимга жазо, кимга мукофот берар.

 

 - 18لأَهْلِ الْخَيْرِ جَنَّاتٌ وَنُعْمَى      وَلِلْكُفَّارِ أَدْرَاكُ النَّكَالِ

Солиҳларга жаннат, шоду хуррамлик,

Кофирларга уқубат, азоб аламлик.

 

 - 19وَلاَ تَفْنَى الْجَحِيمُ وَلاَ الْجِنَانُ      وَلاَ أَهْلُوهُمَا أَهْلُ انْتِقَالِ

Дўзаху жаннатлар ҳеч фано бўлмас,

Уларнинг аҳллари кўчмас ва ўлмас.

 

 - 20يَرَاهُ الْمُؤْمِنُونَ بِغَيْرِ كَيْفٍ      وَإِدْرَاكٍ وَضَرْبٍ مِنْ مِثَالِ

Мўминлар кўрарлар Уни шаклсиз

Ҳамда идроксизу, “зарбул масал”сиз.

 

 - 21فَيَنْسَوْنَ النَّعِيمَ اِذَا رَأَوْهُ      فَيَا خُسْرَانَ أَهْلِ الاِعْتِزَالِ

Неъматлар унутилар Уни кўрсалар қачон,

Ҳазир бўлинг мўътазила аҳлига зиён.

 

 - 22وَمَا إِنْ فِعْلُ أَصْلَحَ ذُو افْتِرَاضٍ      عَلَى الْهَادِي الْمُقَدَّسِ ذِي التَّعَالِي

“Аслаҳ иши” фарз эмас, улуғ Ҳодийга,

Нуқсонлардан холи Мутаолийга.

 

 - 23وَفَرْضٌ لاَزِمٌ تَصْدِيقُ رُسْلٍ      وَأَمْلاَكٍ كِرَامٍ بِالنَّوَالِ

Фарзу лозим эрур тасдиқлаш расулларни,

Ҳам инъомлар-ла шарафланган малакларни.

 

 - 24وَخَتْمُ الرُّسْلِ بِالصَّدْرِ الْمُعَلَّى      نَبِيٍّ هَاشِمِيٍّ ذِي جَمَالِ

“Содру муалло”дир хотамуннабий,

Жисмию хулқи гўзал расул Ҳошимий.

 

 - 25إِمَامُ الأَنْبِيَاءِ بِلاَ اخْتِلاَفٍ      وَ تَاجُ الأَصْفِيَاءِ بِلاَ اخْتِلاَلِ

Барча пайғамбарлар имомидирлар,

улуғ афиф бандалар тожидирлар.

 

 - 26وَبَاقٍ شَرْعُهُ فِي كُلِّ وَقْتٍ      إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَارْتِحَالِ

Унинг шариати боқийдир ҳар вақт,

Келгунича кўчиш кун, рўзи қиёмат.

 

 - 27وَحَقٌّ أَمْرُ مِعْرَاجٍ وَصِدْقٌ      فَفِيهِ نَصُّ أَخْبَارٍ عَوَالِي

Меърож воқеасин ҳақ ва рост деб бил,

Олий хабарларда келгандир далил.

 

 - 28وَمَرْجُوٌّ شَفَاعَةُ أَهْلِ خَيْرٍ      لأِصْحَابِ الْكَبَائِرِ كَالْجِبَالِ

Солиҳлар шафоатидан, албат, умид бор,

Умидворлар бўлса ҳам тоғдек гуноҳкор.

 

 - 29وَإِنَّ الأَنْبِيَاءَ لَفِي أَمَانٍ      عَنِ الْعِصْيَانِ عَمْدًا وَانْعِزَالِ

Пайғамбарлар ҳеч қачон қасддан исён этмаган,

Элчилик мақомидан ажралиб ҳам кетмаган.

 

 - 30وَمَا كَانَتْ نَبِيًّا قَطُّ أُنْثَى      وَلاَ عَبْدٌ وَشَخْصٌ ذُو افْتِعَالِ

Аёл асло пайғамбар бўлган эмас,

Ҳамда бирор қулу, қабиҳ феълли шахс.

 

 - 31وَذو الْقَرْنَيْنِ لَمْ يُعْرَفْ نَبِيًّا      كَذَا لُقْمَانُ فَاحْذَرْ عَنْ جِدَالِ

Зулқарнайн набий деб танилганмас бил,

Шунингдек, Луқмон ҳам, тортишувдан тийил.

 

 - 32وَعِيسَى سَوفَ يَأْتِي ثُمَّ يَتْوِي      لِدَجَّالٍ شَقِيٍّ ذِي خَبَالِ

Исо келажакда, албатта, келар,

Бадбахт дажжолга у тезда йўл олар.

 

 - 33كَرَامَاتُ الْوَلِيِّ بِدَارِ دُنْيَا      لَهَا كَوْنٌ فَهُمْ أَهْلُ النَّوَالِ

Дунёда валийлар кароматлари

Бўлиши шубҳасиз, улар инъом аҳли.

 

 - 34وَلَمْ يَفْضُلْ وَلِيٌّ قَطُّ دَهْرًا      نَبِيًّا أَوْ رَسُولاً فِي انْتِحِالِ

Валий бирор даъвода ҳеч бир замон,

Набий ё Расулдан афзал бўлмаган.

 

 - 35وَلِلصِدِّيقِ رُجْحَانٌ جَلِيٌ      عَلَى الأَصْحَابِ مِنْ غَيْرِ احْتِمَالِ

Бордир афзаллиги Сиддиқнинг зоҳир,

Асҳоблар устидан, ҳеч шубҳа йўқдир.

 

 - 36وَلِلْفَارُوقِ رُجْحَانٌ وَفَضْلٌ      عَلَى عُثْمَانَ ذِي النُّورَينِ عَالِى

Фаруқнинг устунлик, ортиқлиги бор

Бўлса ҳам Зиннуройн, олий фидокор.

 

 - 37وَذُو النُّورَينِ حَقًّا كَانَ خَيْرًا      مِنَ الْكَرَّارِ فِي صَفِّ الْقِتَالِ

Албатта, Зуннуройн аълороқ бўлган,

Уруш сафларида қайтмас Ботирдан.

 

 - 38وَلِلْكَرَّارِ فَضْلٌ بَعْدَ هَذَا      عَلَى الأَغْيَارِ طُرًّا لاَ تُبَالِ

Шундан сўнг Ботирга афзал кўрилиш,

Қолган барчалардан, тортма ҳеч ташвиш.

 

 - 39وَلِلصِّدِّيقَةِ الرُّجْحَانُ فَاعْلَمْ      عَلَى الزَّهْرَاءِ فِي بَعْضِ الْخِلاَلِ

Сиддиқада Заҳродан устун тараф бор,

Баъзи хислатларда қилсанг эътибор.

 

 - 40وَلَمْ يَلْعَنْ يَزِيدًا بَعْدَ مَوْتٍ      سِوَى الْمِكْثَارِ فِي الإِغْرَاءِ غَالِي

Язидни вафотидан сўнг лаънатлашмаган,

Мутаассиб сергаплар мустасно бундан.

 

 - 41وَإِيْمَانُ الْمُقَلِّدِ ذُو اعْتِبَارٍ      بِأَنْوَاعِ الدَّلاَئِلِ كَالنِّصَالِ

Муқаллид иймонига бордир эътибор,

Қилич каби ёрқин далиллар бисёр.

 

 - 42وَمَا عُذْرٌ لِذِي عَقْلٍ بِجَهْلٍ      بِخَلاَّقِ الأَسَافِلِ وَالأَعَالِي

Оқил банда асло узрли бўлмас,

Гар у еру осмон Холиқин билмас.

 

 - 43وَمَا إِيْمَانُ شَخْصٍ حَالَ يَأْسٍ      بِمَقْبُولٍ لِفَقْدِ الإِمْتِثَالِ

Ўлимгача иймон қилинса таъхир

Қабулмас, бўйсуниш қолмаган ахир.

 

 - 44وَمَا أَفْعَالُ خَيْرٍ فِي حِسَابٍ      مِنَ الإِيْمَانِ مَفْرُوضَ الْوِصَالِ

Хайрли ишлар гарчи эрур фарз,

Иймон жузларидан ҳисоб этилмас.

 

 - 45وَلاَ يُقْضَى بِكُفْرٍ وَارْتِدَادٍ      بِعَهْرٍ اَوْ بِقَتْلٍ وَاخْتِزَالِ

Зино, қатл, босқин бўлса ҳам сабаб,

Куфрга маҳкуммас, дейилмас муртад.

 

 - 46وَمَنْ يَنْوِ ارْتِدَادًا بَعْدَ دَهْرٍ      يَصِرْ عَنْ دِيْنِ حَقٍّ ذَا انْسِلاَلِ

Кимки муртадликни ният-қасд этар

Шу ондаёқ пинҳона ҳақ диндан кетар.

 

 - 47وَ لَفْظُ الْكُفْرِ مِنْ غَيْرِ اعْتِقَادٍ      بِطَوْعٍ رَدُّ دِيْنٍ بِاغْتِفَالِ

Эътиқодсиз ихтиёр-ла куфрни айтиш,

Демишлар: ғафлат-ла ҳақ диндан қайтиш.

 

 - 48وَلاَ تَحْكُمْ بِكُفْرٍ حَالَ سُكْرٍ      بِمَا يَهْذِي وَيَلْغُوا بِارْتِجَالِ

Маст кимса куфрга ҳукм этилмас,

Ўйламасдан беҳуда алжираган, бас.

 

 - 49وَمَا الْمَعْدُومُ مَرْئِيًّا وَشَيْئًا      لِفِقْهٍ لاَحَ فِي يُمْنِ الْهِلاَلِ

Номавжуд кўрилмас, “шай” ҳам эмас бил,

Ҳилол нурларида зоҳирдир далил.

 

 - 50وَغَيْرَانِ الْمُكَوَّنُ لاَ كَشَيْءٍ      مَعَ التَكْوِينِ خُذْهُ لإِكْتِحَالِ

Мукавван бошқадир, бошқадир таквийн,

Буни сен кўзингга сурмадек олгин.

 

 - 51وَإِنَّ السُّحْتَ رِزْقٌ مِثْلُ حِلٍّ      وَإِنْ يَكْرَهْ مَقَالِي كُلُّ قَالِي

Ҳаром мол ҳалолдек ризқдир бегумон,

Рад этувчи сўзимни кўрса ҳам ёмон.

 

 - 52وَفِي الأَجْدَاثِ عَنْ تَوْحِيدِ رَبِّى      سَيُبْلَى كُلُّ شَخْصٍ بِالسُّؤَالِ

Ҳар бир шахс қабрга қўйилган замон,

Роббим тавҳидидан бўлар имтиҳон.

 

 - 53وَلِلْكُفَّارِ وَالْفُسَّاقِ بَعْضٍ      عَذَابُ الْقَبْرِ مِنْ سُوءِ الْفِعَالِ

Кофирлару баъзи фосиқ кимсалар,

“Қилмиш” учун қабр азобин кўрар.

 

 - 54دُخُولُ النَّاسِ فِي الْجَنَّاتِ فَضْلٌ      مِنَ الرَّحْمَنِ يَا أَهْلَ الأَمَالِ

Жаннатга эришмоқ Ар-Роҳман фазли,

Бу муҳим эътиқод, эй умид аҳли.

 

 - 55حِسَابُ النَّاسِ بَعْدَ الْبَعْثِ حَقٌّ      فَكُونُوا بِالتَّحَرُّزِ عَنْ وَبَالِ

Қиёматда ҳисоб бўлмоғи аниқ,

Ёмон оқибатдан сақлан, халойиқ.

 

 - 56وَتُعْطَى الْكُتْبُ بَعْضًا نَحْوَ يُمْنَى      وَبَعْضًا نَحْوَ ظَهْرٍ وَالشِّمَالِ

Айримларга номалар келар ўнг қўлдан

Баъзиларга берилар орқа ва сўлдан.

 

 - 57وَحَقٌّ وَزْنُ أَعْمَالٍ وَجَرْيٌ      عَلَى مَتْنِ الصِّرَاطِ بِلاَ اهْتِبَالِ

Амаллар ўлчанар, гар ақл етмас,

Сиротда югуришга эпчиллик кетмас.

 

 - 58وَلِلدَّعَوَاتِ تَأْثِيرٌ بَلِيغٌ      وَقَدْ يَنْفِيهِ أَصْحَابُ الضَّلاَلِ

Дуоларнинг етук таъсирлари бор,

Адашганларгина қиларлар инкор.

 

 - 59وَدُنْيَانَا حَدِيثٌ وَالْهَيُولَى      عَدِيمُ الْكَوْنِ فَاسْمَعْ بِاجْتِذَالِ

Дунёмиз яратилган, “ҳайуло” эса,

Шодлик-ла эшитгин бўлмаган нарса.

 

 - 60وَلِلْجَنَّاتِ وَالنِّيرَانِ كَوْنٌ      عَلَيْهَا مَرَّ أَحْوَالٌ خَوَالِي

Жаннатлар дўзахлар мавжуд эрурлар,

Улар узра ўтган кўп ўтмиш йиллар.

 

 - 61وَذُو الإِيْمَانِ لاَ يَبْقَى مُقِيمًا      بِسُوءِ الذَّنْبِ فِي دَارِ اشْتِعَالِ

Осий мўмин доимо қолмас абад ҳеч,

Алангали диёрдан чиқар эрта кеч.

 

 - 62لَقَدْ أَلْبَسْتُ لِلتَّوْحِيدِ نَظْمًا      بَدِيعَ الشَّكْلِ كَالسِّحْرِ الْحَلاَلِ

Кийгаздим тавҳидга назм нақшинкор,

Ҳалол сеҳр каби гўзал бетакрор.

 

 - 63يُسَلِّي الْقَلْبَ كَالْبُشْرَى بِرَوْحٍ      وَيُحْيِي الرُّوحَ كَالْمَاءِ الزُّلاَلِ

Қалбларга завқ берар мисли хушхабар,

Зилол сув етгандек ҳаёт жонланар.

 

 - 64فَخُوضُوا فِيهِ حِفْظًا وَاعْتِقَادًا      تَنَالُوا جِنْسَ أَصْنَافِ الْمَنَالِ

Сўзларин ёд олинг қилиб эътиқод,

Мукофотларидан бўласизлар шод.

 

 - 65وَكُونُوا عَوْنَ هَذَا الْعَبْدِ دَهْرًا      بِذِكْرِ الْخَيْرِ فِي حَالِ ابْتِهَالِ

Бу бандага кўмакда бўлинглар мудом,

Эзгу дуолар-ла, ёлворган ҳар дам.

 

 - 66لَعَلَّ اللهَ يَعْفُوهُ بِفَضْلٍ      وَيُعْطِيهِ السَّعَادَةَ فِي الْمَآلِ

Шояд, Аллоҳ афв-ла айлаб иноят,

Ато этса охиратда унга саодат.

 

 - 67وَإِنِّي الدَّهْرَ أَدْعُو كُنْهَ وُسْعِي      لِمَنْ بِالْخَيْرِ يَوْمًا قَدْ دَعَا لِي

Мен дуода бардавом етганча кучим,

Эзгу дуо қилганга мени бирор кун.

 

Бошқа мақолалар

Расулуллоҳ ﷺнинг семириш муаммоси ҳақидаги башоратлари

14.10.2024   7591   3 min.
Расулуллоҳ ﷺнинг семириш муаммоси ҳақидаги башоратлари

Набавий башорат

Имрон ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳу ривоят қилади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Сизнинг яхшиларингиз менинг асримдагилардир. Сўнгра улардан кейин келадиганлар, сўнгра улардан кейин келадиганлар”.

Имрон розияллоҳу анҳу: “У зот алайҳиссалом икки марта ёки уч марта айтдиларми, билолмадим”, деди. “Кейин шундай бир қавм келадики, улар гувоҳлик сўралмаган ҳолда гувоҳлик беришади, хиёнат қилишади, омонатдор бўлишмайди, назр қилиб, вафо қилишмайди, уларда семизлик пайдо бўлади”» (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

 

Ҳадис шарҳи

Уламолар ушбу ҳадисда касаллик ёки бошқа физиологик хусусиятлар туфайли туғма семизлик эмас, балки айнан овқатга очкўзлик ва нафсни тиймаслик, ортиқча овқатланиш натижасида орттирилган семизлик ҳақида гап кетаётганини айтишади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам даврларида семизлик кенг тарқалган ҳодиса эмас эди ва саҳобалар бу муаммони хаёлларига ҳам келтиришмаган. Аммо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам умматларининг ҳолидан хавотирга тушганлар.

 

Семириш – глобал эпидемия

Бугунги кунда ортиқча вазнга эга бўлиш, семириб кетиш инсониятни ташвишга солаётган муаммолардан биридир. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) семиришни глобал эпидемия деб эълон қилган.


Агар шу ҳолат давом этса…

Сўнгги 50 йил ичида одамларда вазн ортиши динамикаси кескин ортди. Бугунги кунда Ер сайёрасида 2,5 миллиарддан ортиқ одам (38%) ортиқча вазнга эга. Агар шу ҳолат давом этса, 2035 йилга келиб бу кўрсаткич 50%дан ошиши мумкин ва инсониятнинг ярмидан кўпида семириш ташхиси қўйилади.

 

Семизлик ёш танламайди

Семириб кетиш фақат катталар учун эмас, ҳатто болалар ва ўсмирлар орасида ҳам тез ўсиб бораётгани янада хатарлидир. Ҳар йили 2,8 млн ўлим ортиқча вазн сабаб содир бўлади.

 

Семиришнинг сабаби нима?

Диетологларнинг фикрига кўра, ҳозирги вақтда истеъмол қилинаётган озиқ-овқатлар ниҳоятда осон ҳазм бўлади ва зарур бўлган калориядан бир неча баравар кўп концентрацияни ўз ичига олади. Одамлар бундай овқатларни тобора кўп истеъмол қилишлари оқибатида семизлик келиб чиқмоқда. Албатта, бу сабаблардан бири.

 

Ортиқча овқат – шаҳватни келтириб чиқаради!

Ортиқча овқатланиш шаҳват кучайишига олиб келади. Натижада инсоннинг ҳар қандай ёмонликка бошлайдиган нафсига қарши курашиши қийинлашади. Шунинг учун меъёрида овқатланиш, нафл рўза тутиш мақсадга мувофиқ.

Ўз нафсингиз билан бўладиган оғир жангда муваффақият ва зафарлар тилаймиз.


Олдини олиш учун нима қилиш керак?

Соғлом овқатланиш, жисмоний тарбия билан шуғулланиш. Айниқса кўпроқ пиёда юриш – қон-томир касалликлари, инсульт, хавфли ўсмалар ва қандли диабет каби касалликларнинг олдини олади.

Даврон НУРМУҲАММАД