Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
05 Март, 2025   |   5 Рамазон, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
05:33
Қуёш
06:51
Пешин
12:39
Аср
16:33
Шом
18:21
Хуфтон
19:34
Bismillah
05 Март, 2025, 5 Рамазон, 1446

Ehsonning 4 turi

25.02.2025   3739   2 min.
Ehsonning 4 turi

Ehson arab tilida “yaxshilik qilish, ezgulik ko‘rsatish, go‘zal muomala qilish” degan ma’nolarni anglatadi. Shar’iy istilohda esa, ehson – Allohga chin ixlos bilan bandalik qilish va odamlarga yaxshilik bilan munosabatda bo‘lishdir.

Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi va sallam ehsonni quyidagicha ta’riflaganlar: «Ehson – Allohga xuddi Uni ko‘rib turgandek ibodat qilishdir. Agar sen Uni ko‘rmasang ham, U seni albatta ko‘rib turibdi» (Imom Muslim rivoyati).

Qur’oni karimda Alloh taolo ehson qiluvchilarni sevishini bir necha bor ta’kidlagan:

«Alloh yaxshilik (ehson) qiluvchilarni sevad» (Oli Imron surasi, 134-oyat).

Bu oyat shuni ko‘rsatadiki, Alloh taoloning muhabbatiga erishish uchun banda ehson ahlidan bo‘lishi lozim.

Ehson gunohlarni yuvadi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam aytganlar: «Albatta, yaxshilik (ehson) gunohlarni yuvadi, xuddi suv olovni o‘chirgani kabi» (Imom Termiziy rivoyati).

Bu hadisdan ko‘rinib turibdiki, inson qilgan ehsoni orqali gunohlaridan poklanish imkoniga ega bo‘ladi.

Ehson faqat sadaqa yoki moddiy yordam bilan cheklanmaydi. Qur’on va hadislar asosida quyidagi asosiy ehson turlarini sanab o‘tish mumkin:

1. Ibodatda ehson:

Bu – Allohga xuddi Uni ko‘rib turgandek ixlos bilan ibodat qilishdir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning ta’riflariga ko‘ra, ehsonning eng oliy darajasi shudir.

2. Odamlarga yaxshilik:

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam aytdilar: «Sizlarning eng yaxshilaringiz – odamlarga foydasi tegadiganlaringizdir» (Imom Tabaroniy rivoyati).

Bunga kambag‘allarga yordam berish, yetimlarni boqish, kasallarga hamdard bo‘lish kabi barcha ezgu ishlar kiradi.

3. Hayvonlarga yaxshilik:

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam bir jonzotga ham yaxshilik qilish ehson ekanligini ta’kidlaganlar: «Kim bir chanqagan hayvonga suv ichirsa, Alloh uning gunohlarini kechiradi» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyati).

4. Ota-onaga ehson:

Qur’oni karimda ota-onaga yaxshilik qilish buyurilgan:

«Ota-onalarga yaxshilik qiling…» (Baqara surasi, 83-oyat).

Ota-onaga g‘amxo‘rlik qilish, ularning duosini olish – ehsonning eng muhim ko‘rinishlaridan biridir.

Xulosa qilganda, ehson – musulmonning iymonini mukammal qiladigan va Allohning muhabbatiga erishtiradigan fazilatdir. Qur’onda va hadisda ehsonning oliy qadriyat ekanligi ta’kidlangan. Kim bu fazilatni o‘zida shakllantirsa, Alloh taoloning rahmati va jannatiga musharraf bo‘ladi.

Alloh barchamizga ehson ahlidan bo‘lishimizni nasib etsin!

Sulaymon FAYZULLAEV,
Toshketn Islom instituti 4-kurs talabasi.

Мақолалар
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Рамазон ойи мукофотидан бебаҳра қолмайлик

5.03.2025   1068   3 min.
Рамазон ойи мукофотидан бебаҳра қолмайлик

Ота-онам қариб қолди. Иккисининг ҳам ёши саксонга яқинлашяпти. Айниқса, отамнинг қариётгани, белидан кучи, кўзларидан нури кетаётганини шу йил сездим. Илгари кўчадан келса, невараларини даст кўтариб, осмонда бир айлантириб оларди. Ҳозир-чи, ўз қаддини зўрға кўтариб юрибди. Кўзлари ҳам анча хиралашган. Ҳар уч ойда кўзойнакларини янгилайди. Чунки борган сайин минусга қараб кетяпти.

Бу қиш отамга жуда оғир келди. Оддийгина шамоллашни ҳам кўтара олмай, икки ой тўшакда ётди, дори-дармонларнинг кети узилмади. Аслида касаллик туфайли эмас, икки дўсти, яқин жўраларидан айрилгани оғир келди. Тенгдошларининг бирин-кетин қишлоқни ҳам, бу оламни ҳам тарк этаётгани уларни чўчитяпти. Ахир ҳар бир инсон ҳаётида фарзандлари қатори дўсту-оғайниларининг ҳам ўрни бор.

Қиш бўйи Қўқонга тез-тез отамни кўргани бориб турдим. Бораману тезда ортимга қайтаман. Бирор кун ётиб қол, дейишига кўнмайман. Болаларим, рўзғоримни кўзим қиймайди. Аммо ичимда виждон азоби бор. Отам, мен олиб борган нарсаларга муҳтожми? Ичса, бир қошиқ овқат ичади, қорни тўяди. Нега, отамдан вақтимни бунчалар қизғаняпман? Нега ишимни баҳона қиляпман? Укам парвариш қилаётган бўлса, унинг ўрни бўлак. Мен болаларимга она бўлсамда, дадам учун фарзандманку. Болаларимга вақт ҳам, муаммоларини ечиш учун имкон ҳам топяпманку. Бир пайтлар отам ҳам худди мендек оиласига фидойилик қилганку. Ахир, ота-онага қараш, ғамхўрлик қилиш, фақат ўғилнинг вазифаси эмаску. Қизлар ҳам бирдек масъулку!

Хуллас, шу каби саволлар мени ўйлантириб қўйди. Рамазон ойининг кириб келиши эса мени яна қишлоғим сари етаклади. Ота-онамни бу йилги Рамазон ойини биз билан ўтказишга кўндирдим. Улар келгач, хонадонимга янада файз кирди, худдики, баракам кўпайгандек. Эрталаб саҳарлигу, ифторликда уйимда дуогўйларим борлиги сабаб, руҳим анчайин тетик. Рамазон ойи ўзаро бирдамлик, меҳрибонлик кўрсатиладиган, инсонлар бир-бирлари ҳақида қайғуриб, хато-камчиликларини кечирадиган ой эканига иймон келтирдим.

Ўтган куни ишга келаётиб, имконияти чекланган бир танишим билан бироз суҳбатлашиб қолдим. Онахоннинг қувончини кўриб, кўнглим кўтарилди. Маҳалладошларидан бири иккинчи курсда ўқиётган ўғлининг икки йиллик шартнома пулини тўлаб берибди. Яна бир танишим эса тўнғич ўғли бева қолган опасига уч хонали уй совға қилгани, қизи ва неваралари янги уйга кўчиб ўтганини айтиб, хурсандчилигига шерик қилди.

Бу воқеаларни эшитиб, Рамазон ойи хайрли ишларда ҳамкорлик қилинадиган, мусулмонлар бир-бирини қўллайдиган ой эканига яна бир карра амин бўлдим. Бу ойда қариялар зиёрат қилиниб, беморлардан хабар олиниб, муҳтожларга ёрдам берилади. 

Бошига мусибат тушган инсонлардан кўнгил сўралади.  

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазонни васф этиб, шундай марҳамат қиладилар: «Бу сабр ойи, унинг мукофоти эса – жаннатдир». Бу муборак ойда мусулмонларга Аллоҳ розилиги учун мислсиз имкониятлар ва баракотлар берилади. Шундай экан, Рамазон ойи мукофотидан бебаҳра қолмайлик.

Нигора Раҳмонова, ЎзА

МАҚОЛА