1. Ихлос ва тақво
Рўза – Аллоҳ учун қилинган ибодатдир. Унда риё ва намойишкорлик бўлмайди, чунки рўза тутган одамни фақат Аллоҳ билади. Қуръонда бундай дейилган: “Эй иймон келтирганлар! Сиздан олдингиларга фарз қилинганидек, сизга ҳам рўза фарз қилинди. Шоядки, тақволи бўлсангиз!” (Бақара, 183).
2. Сабр ва ирода кучини мустаҳкамлаш
Рўза инсонни нафсига қарши мустаҳкам қилиб, унинг иродасини кучайтиради. Очлик ва чанқоққа сабр қилиш орқали киши ҳаётдаги бошқа синовларга ҳам чидамли бўлади.
3. Шукр ва қадриятни англаш
Инсон одатда неъматларнинг қадрини уни йўқотганда билади. Рўза тутиш орқали киши таом, сув ва бошқа неъматларнинг аҳамиятини ҳис қилади ва Аллоҳга шукр қилишни ўрганади.
4. Ҳақиқий бойлик тақвода эканини тушуниш
Рўза тутган одам, хоҳ у бой ёки камбағал бўлсин, бир хил аҳволга тушади. Бу эса инсонга моддий бойликдан кўра маънавий бойлик муҳимроқ эканини кўрсатади.
5. Соғлиқ ва тиббий фойдалари
Рўза организмни тозалайди, ҳазм тизимини дам олдириб, турли касалликлардан ҳимоя қилади. Илмий тадқиқотлар рўзанинг токсинларни йўқотишга ва метаболизмни яхшилашга ёрдам беришини кўрсатган.
6. Рўза ва ижтимоий бирдамлик
Камбағаллар ва муҳтожларнинг аҳволини ҳис қилиш орқали инсонда меҳр-оқибат, хайрия ва закот бериш ҳисси уйғонади. Бу жамиятда ҳамдардлик ва бирдамликни мустаҳкамлайди.
7. Дуоларнинг қабул бўлиши
Рўзадорнинг дуоси рад этилмайди, чунки у Аллоҳ учун сабр қилиб, унинг розилигини истаган ҳолда ибодат қилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Учта одамнинг дуоси рад этилмайди: рўзадорнинг ифтор вақтидаги дуоси, одил подшоҳнинг дуоси ва мазлумнинг дуоси” (Имом Термизий ривояти).
8. Руҳий покланиш
Рўза нафақат жисмоний, балки руҳий покланишдир. У инсонни гуноҳлардан тийишга, яхши хулқ-атворга, гуноҳ ва ёмонликлардан узоқлашишга ўргатади.
Рўза инсон ҳаётининг барча жабҳаларига ижобий таъсир кўрсатувчи улкан ибодатдир. У нафақат савобли амал, балки инсонни маънавий ва жисмоний жиҳатдан юксалтирувчи буюк ҳикматдир.
Аллоҳ барчамизга рўзанинг ҳақиқий ҳикматларини англаб, уни чуқур ҳис қилишни насиб этсин!
Ҳомиджон қори ИШМАТБЕКОВ
Бир донишманддан: “Хотиржамлигингиз сири нимада?” деб сўрашса, у: “Аллоҳни таниганимдан бери бошимга нимаики келса, таҳорат олиб, икки ракат намоз ўқийман. Ёлвориб дуо қиламан. Бирор ишда иккилансам, истихора намозини ўқийман. Ҳаётим шукр, сабр ва дуо билан ўтади. Ҳаловатим ҳам балки шундандир”, деб жавоб берган экан.
Кўпинча одамлар бирор ютуққа эришса, буни ҳаракатларининг маҳсули деб билишади. Бирор мусибат билан синалганида эса, ўзгаларни айблашади. Аллоҳ ёзган тақдирга исён қилади. Истаймизми-йўқми, қийинчиликларда тобланмай, хато қилмай ўрганиш, мағлубият аламини тотмай ғолиб бўлиш қийин. Тақдирга рози бўлиш чин мўминликдир. Демак, маҳзун пайтда ҳам одоб сақлаш керак. Зеро, мусибат ҳам худди шодлик сингари Раббимиз тарафидан бериладиган иноятдир.
“Эркакми ё аёлми – кимда-ким мўмин бўлган ҳолида бирор эзгу иш қилса, бас, Биз унга ёқимли ҳаёт бахш этурмиз ва уларни ўзлари қилиб ўтган гўзал (солиҳ) амаллари баробаридаги мукофот билан тақдирлаймиз” (Наҳл сураси, 97-оят).
«Оятдаги “яхши ҳаёт” сўзининг маъноси фақирлик, касаллик, мусибат каби бало-офатлардан холи яшаш эмас, балки инсон қалбининг ҳаловат топиши, Аллоҳнинг қазо-қадарига рози бўлиши, хотиржам яшаши деганидир. Бундай одамга хурсандчилик етса, шукр қилиб савоб олади. Агар мусибат етса, сабр қилиб, яхшиликка эришади.
Пайғамбарлар қавмларининг озорларидан зоҳиран жуда кўп қийинчилик, машаққат тортган бўлсалар-да, ботинан қалблари иймонга лиммо-лим тўлиб, Аллоҳнинг ҳукмига таслим бўлиб, хотиржам ҳаёт кечиришган.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар: “Одамлар ичида кўп мусибат кўрганлар пайғамбарлардир. Сўнгра улардан кейингилар, сўнгра улардан кейингилардир. Инсон дини (мустаҳкамлиги) миқдорича синалади (мусибатланади)” (Имом Аҳмад ривояти).
Демак, яхши ҳаёт деганда фақат моддий фаровонликни эмас, иймон билан яшашни тушунишимиз лозим. Зеро, дунё неъматлари қанчалик кўп бўлмасин, иймонсиз ҳаёт мазмунсиз, рангсиздир.
Абдулатиф АБДУЛЛАЕВ