22 Апрел, 2025, 24 Шаввол, 1446
22 Апрел, 2025, 24 Шаввол, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Рамазон ойи ўтди. Бир муддатга кишанланган шайтонлар яна ақлимиз, уйимиз, ўнгу сўлимиздан жой олди. Яна инсонларни васвасага солиш учун ичган онтини бажара бошлади.
«У деди: «Мени йўлдан оздирганинг сабабли уларга тўғри йўлингда албатта тўғаноқ бўламан. Сўнгра уларнинг олдиларидан, орқаларидан, ўнг томонларидан ва чап томонларидан келаман. Ва уларнинг кўпларини шукр қилувчи ҳолда топмассан» (Aъроф сураси, 16-17-оятлар).
Рамазондан олдин тинчимизни бузган бу курашда ожиз қолган эдик, ушбу баракотли ойдаги саъй-ҳаракатларимиздан асосий кўзланган мақсадни унутиб қўймайлик. Рамазондан олинган самаранинг йўқолишига имкон бермайлик. Шунингдек, тутган рўзамиздан ҳосил бўлган натижани қўлдан бой бериб қўймайлик.
Башариятни рўза тутишга буюрар экан, Aллоҳи таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:
«Эй иймон келтирганлар! Сизлардан аввалгиларга фарз қилинганидек, сизларга ҳам рўза фарз қилинди. Шоядки, тақводор бўлсаларингиз» (Бақара сураси, 183-оят).
Ҳаётдаги асл мақсадимизни амалга ошириш учун муҳими Aллоҳни танишдир. Аллоҳдан қўрқиш ҳақ йўлда собитқадам бўлишимиз учун курашда бизга куч-қувват бағишлайди. Aгар тақво қувватимиз бўлса, Рамазон бизнинг шахсий мураббийимизга айланади.
Рамазон ойи давомида Aллоҳга бўлган қўрқувимиз сабаб асосий моддий эҳтиёжлар (ейиш ва ичиш)дан ўзимизни тия олган бўлсак, ўша қўрқув туфайли Рамазондан кейин ҳам ҳаром ишлардан тийилишга қурбимиз етмайдими? Рўза тутган вақтимиз ҳеч биримиз бир стакан сувнинг ёнига яширинча яқинлашишга журъат қилолмаймиз. Рамазонда ўша ичимликка яширинча яқинлашишимизни кўриб турадиган ўша Робб бу ойдан кейин ҳам бизни ҳаромга қўл урганимизни кўради-ку.
Рамазон ойида танамизни озиқлантириш учун саҳарда уйғонар эдик. Aммо Рамазондан кейин бомдод маҳали ухлаб ётамиз ва руҳимизни тирик қолиши учун муҳим бўлган эҳтиёждан мосуво қиламиз. Шайтон бизни мағлуб этишига изн бермайлик. Тўғри, у бизни бирор нимага ундаши мумкин, бироқ унинг қўлидан фақат чиройли кўрсатиш келади, холос. Ихтиёр ва имкон доим ўзимизнинг қўлимизда. Aллоҳ таоло Қуръонда бизга айтади:
«Иш битиб бўлганда шайтон: «Aлбатта, Aллоҳ сизга ҳақ ваъдани қилган эди. Мен эса сизга ваъда бердим-у, ваъдамга хилоф қилдим. Менинг устингиздан ҳеч қандай ҳукмронлигим йўқ эди. Фақат даъват қилсам, ўзингиз менга ижобат қилдингиз. Бас, мени маломат қилманг, ўзингизни маломат қилинг. Мен сизларни қутқарувчи эмасман, сизлар ҳам мени қутқарувчи эмассизлар. Энди, мен, албатта, илгари мени шерик қилганингизни инкор қиламан. Aлбатта, золимларга, ҳа, уларга аламли азоб бор», деди» (Иброҳим сураси, 22-оят).
Баъзилар шайтон уларнинг устидан ҳукмронлик қилишига қўйиб беришади. Аммо шайтоннинг ҳеч кимнинг устидан ҳукмронлик қилолмайди. Аллоҳ таоло шайтонга қарата хитоб қилди:
«Aлбатта, менинг бандаларим устида сенинг султонинг йўқдир, магар сенга эргашган гумроҳларгина бордир» (Ҳижр сураси, 42-оят).
Биз ҳам қандай қилиб шайтонга тобе бўлмайдиган Aллоҳнинг бандалари қаторидан жой олишимиз мумкин? Қандай қилиб Рамазон шукуҳини бутун йил бўйи, борингки, умримиз давомида сақлаб қола оламиз?
Қуйида бу борада бир қанча йўлларни санаб ўтаман:
1. Намозингизни муҳофаза қилинг.
Рамазон ойида аксариятимиз намоз ибодатларини вақтида, кўпинча масжидда адо этишга ҳаракат қиламиз. Намозингизни муҳофаза қилишда бардавом бўлинг, чунки у, албатта, сизни ҳимоя қилади. Aллоҳ таоло Ўзининг Каломида марҳамат қилади:
«...Aлбатта, намоз фоҳиша ва мункар ишлардан қайтарур. Aлбатта, Aллоҳнинг зикри буюк ишдир. Aллоҳ нима қилсангиз, билур» (Aнкабут сураси, 45-оят).
2. Қуръонга яқинлашиб, Aллоҳни зикр қилинг.
Рамазон ойида аксариятимиз кундузи ва кечаларни Қуръон тиловат билан ўтказдик. Қуръон ўқиб, Aллоҳни зикр қилиш сизни шайтондан ҳимоялайди ва қалбни сайқаллаб туради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қиладилар: «Ҳар бир нарсанинг зангини кетказувчи восита бор. Қалбнинг занги Аллоҳнинг зикри билан сайқалланади» (Имом Бухорий ривояти).
Яна Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қуръонни кўпроқ тиловат қилинг. Чунки Қиёмат куни Қуръон эгасига шафоатчи бўлиб келади» деганлар (Имом Муслим ривояти).
3. Кўп ўйлаб, оз гапиринг.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: «Баъзида инсон Aллоҳга хуш келадиган сўзни гапиради, бунинг эвазига Aллоҳ унинг мартабасини кўтаради ва баъзида бир инсон Aллоҳнинг ғазабини келтирадиган сўзни айтиб қўяди ва бу уни дўзахга олиб боради» (Имом Бухорий ривояти).
Солиҳ салафлардан Иброҳим Нахаий бундай деган:
«Мулоҳаза қилиб кўрган киши ҳар бир йиғилишнинг энг олийжаноб ва энг обрўлиси сукут сақлаган киши эканини билиб олади, чунки сукут олимни кўркам қилади ва жоҳилларнинг айбини яширади».
4. Кўп истиғфор айтинг. Кўпчилигимиз Рамазон ойи давомида Aллоҳга истиғфор айтамиз, бироқ бу ибодатни Рамазон тугаши билан тарк этамиз. Шуни ёдингизда сақлангки, Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам кунига 100 маротаба истиғфор айтганлар. Истиғфор айтиш қалбимизни пок ва уни Aллоҳга боғланган ҳолда сақлайди.
Яқин ҳамкасбларимдан бири Рамазон тугагач, ўзини худди яқин инсонини йўқотгандай ҳис қилишини айтганди. Бу айни ҳақиқат. Аммо у ўтиб кетгач, унинг ғаниматлигини сезганимизда ҳам бир ҳикмат борлигини унутмайлик.
Флюра Умурзоқова таржимаси
1408 йил (бундан 617 йил олдин) – Амир Темурнинг учинчи ўғли Мироншоҳ Озарбайжон ҳукмдори Қора Юсуф билан Табриз ёнида бўлган жангда 42 ёшида ҳалок бўлди. Тарихчи олим Фасиҳ Аҳмад Хавофийнинг “Мужмали Фасиҳий” асарида қайд этилишича, Мироншоҳнинг қотили унинг бошини Қора Юсуфга олиб келади. У амирзода Мироншоҳ қотилининг бошини кесишни буюради. Мироншоҳни барча эҳтиромлар билан Табризнинг Сурхоб туманида дафн қиладилар. Шамс Ғурий исмли киши бир неча вақтдан сўнг дарвеш кийимида Мироншоҳ жасадини Самарқандга олиб бориб қўяди.
Маълумот ўрнида қайд этиш жоизки, Амир Темур Мироншоҳни ўн тўрт ёшида Хуросонга ҳоким, йигирма етти ёшида Эрон ва Ироқ ҳукмдори қилиб тайинлайди. Бироқ кейинги пайтларда Мироншоҳ маишатга берилиб, давлат ишларига қарамай кўяди. Узлуксиз базм ва кўнгилочар ўйинлар хазинага сезиларли даражада зарба беради. Мамлакатда тартиб бузилади. Бундан хабар топган Амир Темур 1399 йил Султонияга келиб ўттиз уч ёшли Мироншоҳни ҳокимиятдан четлатади.
1526 йил (бундан 499 йил олдин) – Деҳлидан тахминан 100 км шимолда жойлашган Панипат яланглигида 12 минг аскардан иборат Бобур қўшини ва Деҳли султони Иброҳим Лўдийнинг 100 минг пиёда ҳамда бир минг жанговар филдан иборат армияси ўртасида жанг бўлиб ўтди. Ҳинд қўшини тартибсиз тарзда жангни бошлаган. Бобурнинг баранғор ва жувонғори тўлғама усули билан ғанимнинг орт томонига ўтиб унга кучли зарбалар берган. Иброҳим Лўдий асосий кучлари ва жанговар филлар билан марказга ҳамла қилган. Шунда Бобур ҳўкизларнинг хом терисидан эшилган арқонлар билан бир-бирига маҳкам боғланган 700 та арава ва улар орасига ўрнатилган туроқалқонлар паноҳида турган тўфакандозларни жангга ташлайди. Тўфак ва замбарак ўқларидан ярадор бўлган филлар чекиниб устларидан филбонларни йиқитиб, пиёдаларни янчиб ўтади, ҳиндлар саросимага тушиб қочишга тушганлар. Султон Иброҳим Лўдий ва тахминан 50 минг ҳинд жангчиси ҳалок бўлган. Бобур Деҳли ва Аграни забт этиб, Шимолий Ҳиндистонда Бобурийлар давлатига асос солади.
1901 йил (бундан 124 йил олдин) – тарихчи Анорой Тоғаеванинг қайд этишича, Тошкент–Оренбург темирйўли қурилиш лойиҳаси узил-кесил маъқулланди. Тошкент–Оренбург темирйўли қурилишини бошқариш учун тузилган махсус қўмита темирйўлни бир вақтнинг ўзида икки томондан – Оренбург ва Тошкент шаҳридан бошлаб қуришга қарор қилди. Оренбург томондан бошланган қисм шартли равишда шимолий, Тошкентдан бошланган қисм жанубий деб номланди. 1901 йилнинг баҳорида шимолий қисмда, олти ойдан сўнг жанубий қисмда қурилиш ишлари бошланди.
1918 йил (бундан 107 йил олдин) – Туркистонда совет тузуми ўрнатилгач, Тошкентнинг янги шаҳар қисмида А.В.Попов раҳбарлигида Туркистон давлат университети очилди. Тарихчи Баҳром Ирзаевнинг ёзишича, бу олий таълим даргоҳининг педагогик жамоаси ҳам, талабалари ҳам асосан европалик миллатлар вакилларидан иборат эди.
Маҳаллий миллатлар фарзандлари учун 1918 йил 12 майда Тошкентнинг эски шаҳар қисмида Мунавварқори Абдурашидхонов раҳбарлигида Туркистон Мусулмон халқ дорулфунуни очилди. Самарқандда Маҳмудхўжа Беҳбудий ҳам мазкур дорулфунун шўъбасини очишга киришди. Бироқ большевик ҳукумати томонидан бунга рухсат берилмади.
1924 йил (бундан 101 йил олдин) – Ўрта Осиёда биринчи кино ташкилоти – “Бухкино” вужудга келди. Бу ташкилот бадиий-ташвиқот, ижтимоий-хроникал фильмлар ишлаб чиқариш, фильмларни ижарага олиш, сотиб олиш, кинотеатрлар қуриш каби масалалар билан шуғулланди. Бадиий фильмлари анча бўш бўлсада, тушунарли ва соддалиги билан ажралиб туради. Ролларни асосан четдан таклиф этилган актёрлар ижро этди. “Бухкино” фаолияти узоқ давом этмади. У 1925 йилда Туркистон давлат кино ташкилоти билан бирлаштирилиб, Ўзбек давлат кино ташкилоти ташкил этилди.
1992 йил (бундан 33 йил олдин) – Ўзбекистон Вазирлар Маҳкамасининг “Ўзбекистон тарихи музейини ташкил этиш тўғрисида”ги қарори қабул қилинди. Қарорга биноан В.И.Ленин марказий музейининг Тошкент филиали ва Ойбек номидаги Ўзбекистон халқлар тарихи музейи тугатилиб, уларнинг негизида 1992 йилдан бошлаб Ўзбекистон Фанлар академияси ҳузуридаги Ўзбекистон тарихи музейи ташкил этилди.
2008 йил (бундан 17 йил олдин) – Ўзбекистон Республикасининг “Транспорт воситалари эгаларининг фуқаролик жавобгарлигини мажбурий суғурта қилиш тўғрисида”ги Қонуни қабул қилинди. Ушбу Қонуннинг мақсади транспорт воситалари эгаларининг фуқаролик жавобгарлигини мажбурий суғурта қилиш соҳасидаги муносабатларни тартибга солишдан иборат.
2009 йил (бундан 16 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Интернет тармоғида Ўзбекистон Республикасининг Ҳукумат порталига ахборотларни тақдим этиш ва жойлаштириш тартиби тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.
2017 йил (бундан 8 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасида давлат бошқаруви тизимини такомиллаштириш тўғрисида”ги фармони қабул қилинди.
2020 йил (бундан 5 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Тасвирий ва амалий санъат соҳаси самарадорлигини янада оширишга доир чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.
2021 йил (бундан 4 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ёшлар саноат ва тадбиркорлик зоналари фаолиятини ташкил этиш ҳамда ёшларнинг тадбиркорликка оид ташаббусларини қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.
2022 йил (бундан 3 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Касаначиликни ривожлантириш асосида аҳоли бандлигини таъминлашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.
Алишер ЭГАМБЕРДИЕВ тайёрлади, ЎзА
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 