Яқинда, аниқроғи 2025 йилнинг февраль ойида Иордания мамлакатининг пойтахти Уммон шаҳридаги электрон ахборот агентлиги ўзининг араб ва инглиз тилларида фаолият юритадиган "Уммон" номли веб-сайтида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуруддин Холиқназар ҳазратларининг "Ўзбекистондаги буюк мерос: "Катта Лангар Қуръони”нинг қўлёзма тарихи" мавзусидаги илмий мақоласини нашр қилинган эди.
Жорий йилнинг апрель ойида эса ушбу мақолани Исломий ҳамкорлик ташкилотининг расмий босма нашри “OIC Journal” ҳам ўз саҳифасида эълон қилди.
Араб тилида эълон қилинган ушбу мақолада Муфтий ҳазратлари тарихий қўлёзма асар ҳақида маълумот берар экан, унинг ёзилиш тарихи VIII асрнинг охирларига тўғри келишини таъкидлаган. Бунга асос эса 2000 йилда Гронинген университетининг Изотоп тадқиқиот маркази рус ва голланд олимлари ушбу қўлёзмада эрамизнинг 775-995 йиллари оралиғига оид радиокарбонни анқилаганини келтирган. Бу давр эса араб тили грамматикасининг шаклланиш палласига тўғри келиши айтилган. Демак, бизнинг диёрларимизда илм-фан ва маърифатнинг тарихи жуда қадимий эканлигини бу илмий асослар яна бир бор исботлайди.
Китобнинг айнан “Катта Лангар Қуръони” деб аталиши ҳақида ҳам аниқликлар киритган муаллиф Қуръони карим узоқ йиллар сақланиб келинган Қашқадарё вилоятидаги “Лангар ота” масканидан олганини таъкидлаган.
Мақола билан танишган ўқувчи унинг турли йилларда турли хил вазиятда сақлангани, қаровсиз қолгани туфайли аксар варақлари йўқолиб кетгани, ҳозирги вақтда қанча саҳифаси қаерда сақланаётгани ҳақида ҳам маълумотларни умумийлаштирганига гувоҳ бўлади. Сўнги йиллардаги қадимий қўлёзмани сақлаш, авайлаб асраш ишлари унга янги ҳаёт бергани таъкидланган. Ўзбекистон Республикаи Президенти Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан 2019-2021 йиллар давомида қўлёзма кенг қамровли реставрациядан ўтказилди. Франциянинг Лувр музейи реставраторлари маҳаллий мутахассислдар билан биргаликда амалга оширган бу нозик жараён асрлар давомида унга етган зарар ва эскиришларни бартараф этган.
Муфтий ҳазратнинг ушбу илмий мақоласи орқали бутун ислом оламига юртимизда тарихий, илмий меросларни сақлаш, илм-фанга эътибор, ислом илмларини ривожлантиришга қаратилган хатти-ҳаракатлар яна бир бор намоён қилиб берилди. “Катта Лангар Қуръони” қўлёзмаси исломшунослик ва маданий меросни асраб-авайлашнинг исботи бўлиб хизмат қилади. Унинг аҳамияти Ўзбекистон чегараларидан чиқиб, инсоният учун маънавий-тарихий хазина бўлиб хизмат қилмоқда.
Қадимдан ислом илмлари бешиги бўлиб келган юртимиз бу каби асарларни ўрганиш ва сақлашда ҳамда кўп асрлик ислом анъаналарини замонавий тадқиқотлар ва уларни асраш усуллари билан боғлаш борасида ҳам дунё халқларига ўрнак бўлаётгани яна бир карра ушбу мақолада очиб берилган.
Зайниддин ЭШОНҚУЛОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
раисининг ўринбосари
Ўзбекистон Дин ишлари қўмитаси, Мусулмонлар идораси, Имом Бухорий, Имом Мотурудий, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказлари ҳамда Ўзбекистон халқаро исломшунослик академияси масъул ходимларидан иборат илмий гуруҳнинг Индонезияга ташрифи ушбу мамлакатнинг етакчи босма ва электрон нашрлари томонидан кенг ёритилди, деб хабар қилмоқда "Дунё" АА мухбири.
Жумладан, Индонезиянинг "CNN Indonesia" ахборот агентлиги "Ўзбекистон делегацияси Индонезияга ташриф буюрди" сарлавҳали мақолани эълон қилди. Унда Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университетида "Мовароуннаҳрдан Жануби-Шарқий Осиёга: ҳадис илмлари ва интеллектуал алоқалар" мавзусида илмий-амалий конференция бўлиб ўтгани ва мазкур анжуманда Ўзбекистондан етакчи олимлар иштирок этгани маълум қилинган.
"Тадбир илмий мулоқот шаклида ташкил этилган бўлиб, унинг доирасида Имом Бухорий меросини ўрганиш, Мавароуннаҳр уламоларининг Индонезия оролларида ислом динини тарқатишда тутган ўрни, ҳадисшунослик йўналишида ҳамкорликни ривожлантириш каби масалалар муҳокама қилинди", – деб ёзган ахборот агентлиги.
Ўзбекистон делегациясининг ташрифи доирасида бўлиб ўтган қатор тадбирлар икки мамлакат ўртасида исломий маърифат, таълим, диний бағрикенглик ва тарихий меросни асраб-авайлаш соҳаларида алоқаларни янада мустаҳкамлаши таъкидланган.
Мақолада хабар қилинишича Ўзбекистон илмий-маърифий доиралари вакиллари Индонезия халқ манфаатлари ва ҳуқуқларини ҳимоя қилиш вазири Мухаймин Искандар, экология вазири ўринбосари Диас Хендраприоно, Уламолар Кенгаши ва "Наҳдатул уламо" ташкилоти раҳбарияти билан учрашувлар ўтказди.
"Businessreview" веб-сайти "Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази ва Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университети ҳамкорлиги диний мўътадиллик ва ислом таълими тизимини мустаҳкамлайди" сарлавҳали мақолани эълон қилди.
Нашрда Имом Бухорий халқаро илмий тадқиқот маркази ва Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университети ҳамкорлигида Индонезия пойтахтида илмий-амалий конференция ташкил этилгани қайд этилган.
Материалда ёзилишича, анжуманда Мавороуннаҳр тарихи, Имом Бухорий мероси, Марказий Осиё уламоларининг Индонезияда ислом таълимотини тарқатишда тутган ўрни каби мавзулар муҳокама қилинди.
Ушбу мамлакатдаги "Aspirasi Nusantara" электрон нашри Имом Мотуридий халқаро илмий тадқиқот маркази директори ўринбосари "Наҳдлатул уламо" ташкилоти фаолияти билан танишгани ҳақида ёзди. Маълум қилинишича, шу йил 2 июль куни Ўзбекистон Дин ишлари қўмитаси раисининг биринчи ўринбосари Даврон Махсудов ҳамда Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори ўринбосари Шаҳзод Исломов Индонезиядаги энг йирик ташкилот "Наҳдлатул уламо" раҳбарияти билан учрашди.
"Наҳдлатул уламо" ташкилоти қошидаги Илмий марказ раҳбари Абшор Абдулло Имом Мотуридий таълимоти сунний калом илмида мўътадил, ақл ва мантиққа таянадиган йўналиш эканини қайд этди" – деб ёзган электрон нашр.
Томонлар таълим соҳасида алоқаларни кенгайтириш, талабалар алмашувини амалга ошириш ва зиёрат туризми йўналишида дастурлар ишлаб чиқиш каби мавзуларда фикр алмашдилар.
Индонезиянинг "Jakarta Merdeka" онлайн портали эса "Богор Ботаника боғида дўстлик дарахти экилди" сарлавҳали мақолани эълон қилинди. Унда Ўзбекистон делегацияси аъзолари Богор шаҳридаги Индонезия Миллий Ботаника боғида дарахт экиш маросимида иштирок этгани ва Индонезия экология вазири ўринбосари билан учрашув ўтказгани маълум қилинган.
"Вазир ўринбосари Диас Хендраприоно Имом Бухорий тўплаган ҳадислар орасида табиатни асрашга оид насиҳат ва тавсиялар кўп эканини таъкидлади. Бу эса ислом таълимотида экологик билим ва онг асосий ўрин тутишининг яққол далилидир", – деб ёзилган "Jakarta Merdeka" мақоласида.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати