Бугун, 23 апрель куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон домла Ишматбеков Тайланд шайхулисломи ўринбосари доктор Абдуллоҳ Нумсук бошчилигидаги делегация билан учрашув ўтказди.
Мулоқот аввалида Ҳомиджон домла Ишматбеков меҳмонларни ташриф билан қутлаб, Ўзбекистон ва Таиланд давлатлари алоқалари ривожланиб бораётгани, икки давлат раҳбарларининг муносабатлари ўзаро ҳамкорликни янги босқичга олиб чиқиш учун замин бўлаётганини таъкидлади.
Учрашув давомида мартабали меҳмонга Ўзбекистон мусулмонлари идораси тарихи, мақсад-вазифалари, асосий фаолият йўналишлари, масжид-мадрасалар фаолияти, диний таълим ва ҳаж-умра тадбирлари тўғрисида сўзлаб берилди.
Ўз навбатида доктор Абдуллоҳ Нумсук самимий қабул учун миннатдорлик билдириб, икки мамлакат ўртасидаги алоқалар тараққий этаётгани ва томонлар самарали мулоқотлар ўтказаётганини мамнуният билан таъкидлади. У Ўзбекистон замини дунё цивилизацияси марказларидан бири бўлгани, бу юртдан етишиб чиққан буюк мутафаккирлар инсоният тараққиётига катта ҳисса қўшани, хусусан, Имом Бухорий, Имом Термизий каби алломалар бутун мусулмон оламига машҳур эканини эътироф этди.
Шунингдек, делегация вакиллари Ўзбекистон билан илм-фан, таълим-тарбия, илмий-тадқиқот ва зиёрат туризми йўналишларида кўп қиррали ҳамкорлик қилишдан манфаатдор эканларини билдирди.
Мулоқот асносида Ҳомиджон домла Ишматбеков Тайланд давлати Шайхулисломи ўринбосари Доктор Абдуллоҳ Нумсукни 2025 йилнинг сентябрь ойида Ислом цивилизацияси маркази ва Имом Бухорий мажмуаси очилиши маросимларига таклиф этди.
Ташриф давомида меҳмонлар “Ҳазрати Усмон Мусҳафи”ни зиёрат қилиб, юртимизда олиб борилаётган тарихий ишларни юқори баҳолади.
Учрашув якунида ўзаро эсдалик совғалари алмашди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
1. Олимнинг тўлиқ исми шарифи Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд Абу Мансур Мотуридий Самарқандий Ансорий.
2. Камолиддин Баёзийнинг таҳқиқига кўра бу зотнинг насаби улуғ саҳобий Абу Айюб Ансорийга бориб тақалади.
3. Абу Мансур Мотуридийнинг қайси йилда туғилгани аниқ маълум эмас. Аммо устози Муҳаммад ибн Муқотил Розий ҳижрий 248 (милодий 862) йилда вафот этгани айтилган. Шунга кўра, Абу Мансур Мотуридий ҳижрий 240 (милодий 854) йилдан олдин туғилгани тахмин қилинади.
4. Имом Мотуридий кўплаб устозлардан таълим олган. Қуйидагилар уларнинг энг машҳурлари:
5. Ушбу олимлар Имом Мотуридийни Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳгача бўлган санадини боғловчи устозлар ҳисобланади.
6. Имом Мотуридийнинг шогирдлари унинг илимй меросини давом эттириб, бу таълимотни ривожлантирганлар. Масалан:
7. Абу Мансур Мотуридий тафсир, усулул фиқҳ ва ақоид каби шаръий илмларнинг турли йўналишлари бўйича асарлар таълиф этган.
8. Тафсир йўналиши бўйича “Таъвилоту аҳли сунна” номли тафсир ёзган.
9. Усулул фиқҳ йўналишида “Маъхозуш шароиъ” (Шаръий ҳукмлар манбаси) ва “Жадал” (Илмий баҳслар) номли иккита китоб ёзган.
10. Уламолар Абу Мансур Мотуридий ақоид илми бўйича ёзган асарларини ўрганиб чиқиб, уларни уч турга ажратганлар:
11. Абдулҳай Лакнавий “ал-Фавоидул-баҳия” асарида Имом Абу Мансур Мотуридийни мутакаллимлар имоми ва мусулмонларнинг тўғри ақидасини асослаб берган буюк аллома сифатида тавсифлайди. Унинг таъкидлашича, Имом Мотуридий беназир асарлар яратиб, ботил ақида вакилларининг бузғунчи ғояларига раддиялар берган.
12. Уламолар айтадиларки, Ҳужжатул Ислом (Ислом дини ҳужжати) дейилганда фақат Имом Ғазолий тушунилганидек, Имомул ҳудо (тўғри йўлга бошловчи) дейилганда ҳам фақат Имом Мотуридий тушунилади.
13. Бутун ҳаётини илм маърифат ўрганиш ва уни ёйиш билан ўтказган Абу Мансур Мотуридий раҳматуллоҳи алайҳ ҳижрий 333 (милодий 945) йилда тахминан тўқсон беш ёшида Самарқандда вафот этган ва Чокардиза қабристонига дафн этилган.
14. 2020 йил Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузурида “Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази” ташкил этилган.
15. Шунингдек, 2025 йил март ойида Давлатимиз раҳбари томонидан буюк олимга юксак ҳурмат ифодаси ўлароқ “Имом Мотуридий таваллудининг 1155 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида”ги қарор қабул қилинди.