29 Апрел, 2025, 1 Зулқаъда, 1446
29 Апрел, 2025, 1 Зулқаъда, 1446
Одамларга хитоб қилаётганингизда энг чиройли сўзлардан фойдаланиб, чиройли тарзда гапиринг. Зеро, Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Одамларга яхши гаплар айтингиз” (Бақара сураси, 83-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Яримта хурма билан бўлса ҳам ўзингизни дўзахдан сақланг. Агар кимки буни тополмаса, ширин сўз билан!”.
Гапингиз орасида тўхтаб-тўхтаб, шошмасдан гапиринг, токи эшитаётган одам мақсадингизни тушунсин, унинг мағзини чақсин!
Оиша розияллоҳу анҳодан бундай деганлари ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам худди сизлардек гапирардилар, лекин гап орасида тўхталиш (пауза) қилиб гапирардилар ва шу орқали ўтирганлар у зотнинг гапларини ёдлаб қолишарди”.
Оиша онамиз яна шундай деган эканлар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай оҳиста гапирар эдиларки, гапларини санашга ҳам имкон бўларди”.
Сизни тинглаётган одамнинг фаҳмига лойиқ тарзда хитоб қилинг. У тушунадиган сўзларни ишлатиб гапиринг. Йўқса ёмон гумонга бориб қолади, яъни агар сиз унинг илмий савиясидан юқорироқ савияда гапириб қўйсангиз, у буни истеҳзо қилиш, пастга уриш деб ўйлаб қолади.
Камгап бўлишга ҳаракат қилинг. Иложи бўлса, саволга жавоб бериш, насиҳат қилиш, амри маъруф, наҳйи мункар қилиш ёхуд Аллоҳга чақиришдан ташқари ҳолатларда гапирманг. Зотан Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтдики: “Уларнинг кўпгина махфий суҳбатларида яхшилик йўқ, магар ким садақага, яхшиликка ва одамлар орасида ислоҳга амр қилсагина, яхшилик бор. Ким ўша ишни Аллоҳнинг розилиги учун қилса, албатта, унга улуғ ажр берурмиз” (Нисо сураси, 114-оят).
Кўп гапириб, Аллоҳнинг зикридан ғафлатда қолмангиз! Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Аллоҳнинг зикри бўлмаган гапларни кўпайтирмангиз. Чунки Аллоҳни ёд этмаган ҳолда кўп гапириш қалбни қорайтиради. Аллоҳдан энг узоқ банда қалби қотган (қорайган) бандадир”.
Сергапликдан, бекорчи ва мақсадсиз гаплардан четланинг! Зеро Роббимиз таоло Мўминун сурасининг 1-3-оятларида айтади: “Батаҳқиқ, мўминлар нажот топдилар. Улар намозларида хушуъ қилувчилардир. Улар беҳуда нарсалардан юз ўгирувчилардир”.
Гапиришдан олдин гапингизни, унинг оқибатини ўйлаб олиб, кейин гапиринг. Мақсадингизни яхши қамраб олмасдан, аниқлик киритиб олмасдан туриб гапирманг!
Бу ҳақида Аллоҳ таоло айтади: “Бирор сўз айтмас, магар ҳузурида ҳозиру нозир борлар” (Қоф сураси, 18-оят).
Гапираётган одамингизнинг юзига қараб гапирингки, унга бўлган эътиборингизни ҳис қилсин! Телефонингизни титиб ёки ўнгга-чапга қараб гапирсангиз, бу унинг парвосини ҳам камайтиради.
Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.
Зуҳд – дунёга бемайл, беҳавас бўлишлик, нафсини тийишлик, тақводорлик демакдир. Шундай экан ўз-ўзидан савол туғилади: бадавлат одам ҳам зоҳид бўладими?
Суфёни Саврий раҳимаҳуллоҳ ҳазратларидан: “Бадавлат одам ҳам зоҳид бўладими?” деб сўралганида, у зот: “Ҳа! Агар мол-дунёси кўпайганида шукр қилса, камайганида ҳам шукр, ҳам сабр қилса”, деб жавоб берган эканлар.
Алий розияллоҳу анҳу: “Агарда бир киши ер юзидаги ҳамма нарсани қўлга киритиб, у орқали Аллоҳнинг ризосини кўзласа, демак, у зоҳиддир! Агар у ҳамма нарсани ташласа-ю, бундан Аллоҳнинг розилигини мақсад қилмаса, демак, у зоҳид эмасдир”, деганлар.
Подшоҳ зоҳиднинг олдига бориб: “Сенинг ўта зоҳидлигингни билиб, олдингга келдим”, дебди. Зоҳид эса: “Ўзимдан-да зуҳдда маҳкамроқ кишига йўллаб қўяйми сени?” дебди. “Майли”, дебди подшоҳ. Зоҳид эса: “Бу сенсан... Чунки мен бу ўткинчи дунёдан юз ўгирдим. Сен бўлсанг боқий жаннатга орқа ўгиргансан (яъни, ҳақиқий юз ўгирувчи сенсан)”, дебди.
Мол-дунёни кўпайтириш ёки вақтинчалик лаззат учун абадий жаннатдан воз кечиш мумкинми?!
Аллоҳ таоло айтади: «Айтинг: “Албатта, намозим, ибодатим ва ҳаёту мамотим оламлар Парвардигори бўлмиш Аллоҳ учундир”»[1].
Халифа Ҳишом ибн Абдулмалик Солим ибн Абдуллоҳни каъбанинг олдида кўриб: “Мендан бирорта ҳожатингизни сўранг”, деди.
У зот жавобан: “Аллоҳга қасамки, мен Аллоҳнинг уйида туриб Аллоҳдан бошқадан сўрашдан ҳаё қиламан”, деди. Байтуллоҳдан чиққанидан сўнг Ҳишом ибн Абдулмалик: “Аллоҳнинг уйидан ҳам чиқдингиз, энди сўранг!” – деди. “Дунё ҳожатлариданми ёки охиратми?” – деди Ибн Абдуллоҳ. Ҳишом ибн Абдулмалик: “Дунё ҳожатларидан”, деди. Шунда Ибн Абдуллоҳ: “Дунёга молик бўлган Зотдан сўрамадим-у, қандай қилиб эгаси бўлмагандан сўрайман”, деган экан.
Бир солиҳ зотга: “Дунёдан юз ўгириб, гўшт, тухум ва лаззатли таомларни тарк этган киши ҳақида нима дейсиз?” – деб савол беришди. У: “Зуҳд билан лаззатли нарсалардан воз кечишнинг бир-бирига нима алоқаси бор?! Хоҳлаган нарсасини еяверсин ва Аллоҳга ҳақиқий тақво қилсин”, деди.
Агар ҳаромдан ҳазар қилиб, ҳалолдан есангиз, Аллоҳ буни ёмон кўрмайди. Аллоҳ ҳаром қилган нарсалардан четланиб, лаззатли нарсаларни еяётган бўлсангиз, бунинг ҳам кароҳиятли жойи йўқ.
Ота-онангизга яхшилик қилаяпсизми?!
Яқин қариндошларингиз, қўни-қўшниларингиз билан муносабатларингиз қандай?!
Қийналганларга ёрдам беряпсизми?!
Аччиғингиз чиққанда ғазабингизни енга олаяпсизми?!
Сизга ёмонлик қилганларга ҳам яхшилик қилиш қўлингиздан келяптими?!
Камига сабр қилиб, кўпига шукр қиляпсизми?!
Мана шу саволларга тўлиқ жавоб бера олсангиз, билингизки сиз Аллоҳнинг розилигига эришасиз.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Анъом сураси, 162-оят.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа