18 Январ, 2025, 18 Ражаб, 1446
18 Январ, 2025, 18 Ражаб, 1446
Жамоат билан намоз ўқиш суннати муаккададир. Жамоат намозининг савоби ёлғиз ўқилган намоздан йигирма етти даража ортиқдир. Жамоатга Аллоҳнинг раҳмати тушиб туради.
Жамоат намозида сафлар жипс ва текис бўлиши ҳам суннатдир. Нўъмон ибн Башир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ёки албатта, сафларингизни тўғри қилурсиз, ёки Аллоҳ юзларингизни қарама-қарши қилиб қўюр”, дедилар (Бешовлари ривоят қилган).
Жамоат намозида сафни тўғри олиш ўта муҳим, сафни тўғриламаслик ўзаро нафрат ва ёмон кўришга олиб келади.
Имом Муслим Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг сафларни худди камон ўқини тўғрилагандек тўғрилашларини ривоят қилган. Шунинг учун имомлар жамоатга сафларни тўғрилаш лозимлигини доим эслатиб туришлари лозим.
Масжидга келганда биринчи сафдан тўлдириб бориш керак. Биринчи саф иккинчи сафдан, иккинчи саф учинчи сафдан афзал ҳисобланади.
Биринчи сафда имомнинг ортида имомликка лойиқ аҳли илм ва қорилар туриши керак. Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Менга сизлардан етуклик ва ақл эгалари яқин турсин. Сўнгра уларга яқин келадиганлар”, деб уч марта айтдилар (Имом Муслим, Имом Абу Довуд, Имом Термизий ва Имом Насоий ривоят қилган).
Баро розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Албатта, Аллоҳ таоло ва Унинг фаришталари биринчи сафларни тўлдирувчиларга салавот айтадилар. Аллоҳ таоло учун банданинг сафни тўлдириш учун босган қадамидан кўра маҳбуброқ қадам йўқдир”, дедилар (Имом Абу Довуд ва Имом Насоий ривояти).
Биринчи сафда бўш жой бўлса, орқа сафдаги киши иккинчи сафдагилар орасидан биринчи сафга ўтаверади. Бунда иккинчи сафдагиларга озор берган бўлмайди.
Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Сафларингизни жипслаштиринглар, орани яқинлаштириб, бўйинларни тўғри (чизиқда) тутинглар! Жоним измида бўлган Зотга қасамки, мен сафдаги оралиқлардан шайтонларнинг худди қора қўзичоқлар каби кираётганини кўраман”, дедилар (Имом Абу Довуд ва Имом Насоий ривоят қилган).
Сафда оёқларни эмас, елкани елкага теккизиб, жипсланиб, бўш жой қолдирмай, олдинга ёки орқага эгилмай туриш шарт.
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Сафларни тўғриланг! Елкаларингизни тенглаштиринг! Очиқ жойларни тўлдиринг! Биродарларингиз қўлига мулойим бўлинг! Шайтон учун очиқликлар қолдирманг! Ким сафни етказиб (тўлдириб) турса, Аллоҳ ҳам уни (муродига) етиштиради. Ким сафни узса, Аллоҳ ҳам уни узади”, дедилар (Имом Абу Довуд ва Имом Насоий ривоят қилган).
Сафни тўғрилаш ёки тўлдиришга ишора бўлганида шошилмай, мулойимлик ила ҳаракат қилиш лозим.
Сафда бир кишининг ўзи ёлғиз туриши макруҳдир. Шунинг учун кечиккан киши имом руку қилгунча, кимдир келиб, ёнига туришини кутиб туради. Агар ҳеч ким келмаса, олдинги сафнинг ўнг ёки чап четидаги бир кишининг елкасига енгил туртиб, орқага ўтишга ишора қилади. Агар олдинги сафда турган бу масаладан хабари бўлмай, намозини бузиб қўйиш хатари бўлса, сафда бир ўзи туриб, имомга иқтидо қилаверади.
Намоз ичида бир саф миқдорича юриш, яъни олдинги сафга ўтиш намозни бузмайди. Аммо икки саф олдинга юрмоқчи бўлса, ўртадаги сафда бир оз (энг камида уч тасбеҳ айтиш муддатича) тўхтаб, кейин олдинги сафга ўтиши керак. Бирданига икки саф юрса, намози бузилади (“Оламгирия”, “Қозихон”).
Манбалар асосида
Акмалхон АХМЕДОВ
тайёрлади.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Оиша розияллоҳу анҳо Уҳуд жангида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дуч келган мусибатни кўриб, Расулуллоҳнинг ҳаётларидаги энг оғир мусибат шу бўлса керак, деб ўйлаган эканлар. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Эҳ Оиша, бу қавм менга кўп озорлар етказди”, дедилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам кофирлар туфайли кўп қийинчиликларга, маҳзунликларга дуч келдилар. Бу шу қадар оғир мусибат бўлган эканки, ҳатто мушриклар сабаб чеккан изтиробларининг бирида Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламни юпатиш учун Жаброил алайҳиссаломнинг ўзи келган экан.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам мушрикларнинг қилган ишлари туфайли қип-қизил қонга беланиб, маҳзун бўлиб ўтирганларида Жаброил алайҳиссалом келиб, «Ё Аллоҳнинг Расули, сизга Аллоҳнинг оят-мўъжизаларидан кўрсатайми?» дедилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам «Ҳа», дедилар. Жаброил алайҳиссалом ортларидаги дарахтга ишора қилиб, «Дарахтни ёнингизга чақиринг», деди. Расулуллоҳ дарахтни чақирган эдилар, у бирдан ҳаракатга келиб, у зотнинг қаршиларига келиб тўхтади. Жаброил алайҳиссалом Расулуллоҳга «Жойингга қайт денг», деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам буюрган эдилар, дарахт жойига қайтиб кетди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам «Бўлди, кифоя!» дедилар».
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам “Бўлди, маҳзунлигим ариди, Роббимга ишончим бардавом, қалбим хотиржам бўлди”, демоқчи бўлдилар.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Оиша розияллоҳу анҳога ҳаётларидаги энг оғир, энг қайғули ҳодиса Ақаба куни бўлганини айтдилар.
Бу – Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Тоифга борган кунларидир. Бу воқеа ҳам маҳзунлик йили бўлган эди. Бундан олдин Макка мушриклари Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламни, саҳобаларни Абу Толибнинг маҳалласида уч йил қамал қилиб, уларга борадиган озиқ-овқатни, сувни тўсиб, атайлаб очарчилик билан исканжага олишди. Мусулмонлар уч йиллик қамалдан ҳолдан тойиб, эндигина чиққанларида Расулуллоҳнинг ҳимоячилари бўлмиш амакилари Абу Толиб, бироз ўтиб эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дардларига дармон бўлиб яшаган сирдошлари, жуфти ҳалоллари Хадича розияллоҳу анҳо вафот этиб қолдилар.
Макка мушриклари фурсатдан фойдаланиб, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга, у зотнинг саҳобаларига азиятни кучайтириб юборишди. Мусулмонларга яна қанчадан-қанча мусибатлар етди, уларни Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмайди. Ўша йили Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга жуда кўплаб қайғулар етгани учун бу йил «маҳзунлик йили» деб аталди.
Ана шундай оғир пайтда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам Исломни Маккадан бошқа жойда ҳам етказиб кўришни ўйлай бошладилар. Бу жой ўша пайтларда ҳар жиҳатдан Маккадан кейинги ўринда турадиган Тоиф шаҳри бўлиб кўринди. У зот Тоифга боришга қарор қилдилар.
Сарвари олам Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам мавлолари (озод қилган қуллари), тутинган фарзандлари Зайд ибн Ҳориса розияллоҳу анҳу билан бирга Тоиф томон йўлга тушар эканлар, «шояд Тоифдан бирор ёруғлик чиқса, маҳзунлик ариса, даъват ишлари юришиб кетса», деган умидда эдилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Тоифга етиб бориб, у ерлик энг катта қабила – Сақиф қабиласининг аъёнлари билан учрашдилар, уларни Исломга даъват қилдилар. Аммо уларнинг жавоби энг ёмон жавоб бўлди. Улар у зот алайҳиссаломни масхара қилишди, ўзларининг эсипастлари, қуллари ва бебош болаларини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни сўкишга, ортларидан бақириб, масхара қилишга, ҳатто тош отишга гижгижлашди. Тоифликлар йўлнинг икки четига туриб олиб, у зот ўтаётганларида аёвсиз тошбўрон қилишди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг оёқларидаги шиппак қонга, қалблари дарду аламга тўлди.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам қалблари изтиробга тўлган ҳолда Тоифдан чиқиб кетдилар. Шу қадар маҳзун эдиларки, қаёққа кетаётганларини ҳам билмай, юриб боравердилар. Ўзларига келиб қарасалар, Қорнус-Саъолибга[1] келиб қолибдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шунча масофани пиёда босиб ўтган эдилар. Қаттиқ маҳзун бўлганларидан Қорнус-Саъолибга келгунларича атрофдаги бирор нарсани сезмабдилар ҳам.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
[1] Қорнус Саъолиб – Тоифдан 40 км узоқликда жойлашган, сел сувлари тўпланадиган жой. Бу ерни Қарнул Манозил ҳам дейишган. Наждликлар ҳаж учун шу жойдан эҳром боғлашади.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа