17 Июн, 2025, 21 Зулҳижжа, 1446
17 Июн, 2025, 21 Зулҳижжа, 1446
Дунёда Ислом динидек инсон ҳаётининг барча жабҳаларини қамраб олган бирор-бир таълимот йўқ. Аллоҳ таолонинг бу ҳақ дини мусулмон кишининг ҳар қандай ҳолатда ҳам қандай қилиб йўл тутса дунё ва охиратига манфаат бўлишини белгилаб берган. Бу нарсаларни баъзан Аллоҳ таолонинг Ўзи муборак каломида баён қилган бўлса, баъзида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тиллари билан у зотнинг ҳадиси шарифларида баён қилиб берилган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг кўплаб ҳадисларида умматнинг бошига қиёматгача тушадиган фитналар ҳақида хабар берганлар.
Доcтор Абдулазиз Дохон ўзларининг “Аҳдас ва аҳодису фитнатил ҳарож” номли китобларида фитна тўғрисидаги ҳадисларни жамлаб, улардан қуйидаги маъноларни чиқариб олганлар:
1) Фитна Аллоҳ таолонинг бу уммат ва бошқа умматлар ичида қиёматгача бўладиган суннатидир. У зулматли тун каби кўр, соқов, кар бўлиб, унинг ичига кирган одам дунё ва охиратда ҳалок бўлади. Ундан қўлини тийган кишилар эса нажот топади. Аллоҳ кимга илм, тақво, рушд бермаган бўлса, унда инсон ўз ўрнини йўқотиб қўяди.
2) Фитна ҳақидаги ҳадисларда мусулмонлар ўртасидаги урушлар шубҳасиз, бўлиши айтилган. Буни инкор қилиб бўмайди. Лекин келгусида бу урушларни бартараф этиш, мусулмон ўлкаларда содир бўлган пайтда фитна оловларни ўчириш учун ҳам бу урушларни сабабини билиш лозим бўлади.
3) Аллоҳ таолонинг бу умматга раҳматларидан бири, бу дунёда уларнинг гуноҳларига каффорот бериши. Уруш ва фитналар уларнинг гуноҳлари учун каффоротдир.
4) Фитна ҳақидаги баъзи ҳадисларда бу фитналарнинг катта қисми машриқ тарафдан пайдо бўлиши очиқ-ойдин айтилган. Воқеъликда ҳам худди шундай бўлди. Чунки биринчи бўлиб фитнанинг ҳаракатлари Куфа ва Басрада пайдо бўлди. Жамал фитнаси ҳам айнан шу ерда бўлган эди.
5) Фитналар пайтида бир қавмлар ўз динларини арзимас дунё матосига сотдилар ва ҳавойи нафсларига берилиб ҳукм чиқардилар. Соф ислом аҳли эса уларнинг йўлларида ғарибга айланди. Динини маҳкам ушлаганлар қўлларида чўғ тутгандек, ўзларига етадиган мусибатларга дин йўлида сабр қилдилар.
6) Фитналар пайтида Аллоҳ таоло бир тоифа инсонларни сақлади. Улар фитнага аралашмадилар. Қўлларини мусулмонларнинг қонлари билан бўлғамадилар. Балки ислоҳ учун ҳаракат қилдилар.
7) Фитналар пайтида тил қиличдан кўра хатарли қуролга айланди. Фитна ва балоларни айнан тил вужудга келтирди.
8) Фитналар пайтида илм камайди. Бу наарса уломоларнинг ўлими билан ёки уларнинг сукут қилиши ёхуд соғ қолишлари учун инсонлардан ажралиб чиқишлари билан ёки бўлмаса, баъзи сабабларга кўра, инсонлар улардан ажралиб қолишлари билан бўлди. Ана шундай пайтда инсонлар ўзларига жоҳилларни раис қилиб олдилар. Натижада, улар илмсиз фатво бериб ўзлари ҳам адашдилар ва бошқаларни ҳам адаштирдилар.
9) Аллоҳ таоло фитна ҳақидаги ҳадисларда Ўз Расули соллаллоҳу алайҳи васалламга у зотнинг умматларини очлик билан ҳалок қилмаслиги, душманларни қудрати қанча бўлишидан қатъий назар, умматни уларга доимий бўйсиндириб қўймаслигини кафолатини берган. Лекин Аллоҳ таоло Расулуллоҳга бу уммат ўзаро ихтилоф қилмаслигини кафолатини бермаган. Ташқи душманлар айнан мана шу эшикдан уммат ичига кирдилар. Чунки уммат ўзоро ихтилоф қилса, бир-бирлари билан уруш қилса, уларнинг қувватлари заифлашади-да, душманлар уни эгаллаши учун имкон туғиларди.
ТИИ Модуль таълим шакли битирувчиси,
Хоразм вилояти, Шовот тумани Юсуф Ҳамадоний жоме масжиди имом-хатиби Шермуҳаммад Болтаев
Муносабат
Аввало, барча юртдошларимизни хурсандчилик айёми – Қурбон ҳайити байрами билан самимий муборакбод этаман!
Мамлакатимизда Қурбон ҳайити нафақат диний, балки умуммиллий байрам сифатида ҳам кенг нишонланади. Зеро, ушбу кунда юртдошларимиз бир-бирини ҳайит билан самимий табриклаб, ўзаро совғалар улашади, миллати, тили ва динидан қатъи назар, ёлғиз кексалар, кам таъминланган оилалар ҳолидан хабар олиниб, хайрия ишлари амалга оширилади.
Шу маънода, ушбу қутлуғ байрам инсонпарварлик ва бағрикенглик рамзи бўлиш билан бирга, инсонлар ўртасида ўзаро меҳр-муҳаббат ва ҳамжиҳатлик каби фазилатларни ҳам ўзида мужассам этади.
Юртимизда ҳайит байрамини муносиб кутиб олиш ва ўтказиш, шунингдек, миллий-диний қадриятларимизни асраб-авайлаш, халқимизнинг кўп асрлик анъана ва урф-одатларига уйғун ҳолда ўтказилишига алоҳида эътибор қаратилади. Бунинг учун барча зарур тайёргарликлар кўрилади, мамлакатимизнинг барча ҳудудларида том маънода байрам шукуҳи ҳукм суради.
Кези келганда юртимизда “Инсон қадри учун” деган улуғвор ғоя асосида барча соҳалар қатори диний-маърифий жабҳада ҳам катта ислоҳотлар амалга оширилаётгани, норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар такомиллаштирилиб, соҳа фаолияти самарадорлиги янги босқичга чиқарилаётганини алоҳида қайд этиш лозим.
Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан охирги йилларда юртимизнинг ҳар бир гўшасидаги улкан бунёдкорлик ишлари изчил давом эттирилмоқда. Хусусан, Тошкентда Ислом цивилизацияси маркази биноси қурилиши якунига етиб бормоқда, Самарқандда Имом Бухорий мажмуаси қад ростламоқда.
Яқинда Президентимиз ушбу мажмуага ташриф буюриб, у ердаги бунёдкорлик ишлари билан танишди, зарур кўрсатмалар берди. Зеро, бу давлатимиз раҳбарининг узоқни кўра билиши, улуғ аждодларга юксак эҳтиромининг ёрқин ифодасидир.
Эътиборга сазовор жиҳатлардан яна бири шуки, Президентимиз қўнғироқ қилиб, ҳожиларимиз учун яратилган шарт-шароитлар, уларнинг саломатлиги ва кайфияти ҳақида сўради. Бундан ҳожиларимиз беҳад мамнун бўлди, эътибор ва эҳтиромдан хурсанд бўлган зиёратчиларимиз кўзларида ёш билан дуо қилдилар.
Арафот майдонида, дуолар мустажоб бўладиган айни онларда Президентимизнинг Қурбон ҳайити муносабати билан Ўзбекистон халқига йўллаган табригини катта ҳаяжон билан эшитдик. Яратгандан юртимизга тинчлик, халқимизга фаровонлик сўраб, дуолар қилдик.
Айниқса, табрикда ҳожиларимиз алоҳида эслаб ўтилгани зиёратчиларимизни чексиз қувонтирди.
Барча юртдошларимиз қатори ҳожиларимиз ҳам ушбу табрикдаги олижаноб ғоя ва ташаббусларга бефарқ эмаслигини изҳор қилди.
Табрикдаги “Инсон қадри учун, инсон бахти учун!” деган олижаноб ғоя барча жабҳалардаги ислоҳотларнинг асоси эканини алоҳида эътироф этиш ва ҳожиларимизнинг ташаббуслари ҳам ушбу ғояга ҳамоҳанг эканини қайд этиш лозим.
Бу Арафот майдонида Ўзбекистон Республикаси Президентига ҳожиларимизнинг мурожаатида ҳам ўз аксини топди. Жумладан, мазкур мурожаатда ҳожиларимиз юртга қайтгач, “Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари” деган эзгу ташаббусни бир овоздан илгари суриб, Учинчи Ренессанс яратувчиларини тарбиялашда Президентимизга кўмакчи бўламиз, деб ваъда берди.
Шунингдек, Ватанимиз тараққиётига холис хизмат қилиш, маҳаллаларда тинчлик ва бирдамликни мустаҳкамлаш, тинчлик-осойишталикнинг қадрига етиш, халқимизни маънан юксалтириш, жамиятдаги ислоҳотларга дахлдорлик ҳиссини ошириш кабиларни тарғиб этиш борасида фаол бўлишни айтиб ўтди.
Ўз навбатида, ҳожиларимиз китобхонлик маданиятини юксалтириш, илм-маърифатга ҳомийликда намуна бўлиш, тўйлар, оилавий тадбирлар ва маросимларда меъёрга амал қилган ҳолда камхарж ва ихчам ўтказишда бош-қош бўлиш, маҳаллалардаги нотинч оилалар, шу жумладан, тарбиясида муаммоси бор ёшлар ўртасида тушунтириш ишларини олиб бориш, ҳудудлардаги мактабларнинг таъмирга муҳтож қисмини жорий таъмирлаш ишларига кўмаклашиш, хайрия, меҳр-мурувват ва ёрдам кўрсатиш ишларини кўпайтириш каби ташаббусларни қатъий амалга оширишга аҳд қилди.
Азиз юртдошлар! Шубҳасиз, ушбу шукуҳли кунлар том маънода барчамиз учун катта байрам, хурсандчилик онларидир. Мўътабар манбаларда саодатли дамларни шоду хуррамлик билан ўтказиш бўйича кўп тавсиялар келган. Уламоларимиз: “Ҳайит кунлари шодликни изҳор қилиш диннинг шиорларидан”, дейишади. Демак, Қурбон ҳайити кунларида қувончимизни, саховатимизни ҳар қачонгидан кўра кўпроқ намоён қилишимиз лозим. Айниқса, кам таъминланган, ижтимоий ҳимояга муҳтож инсонларга ёрдам кўрсатишга шошилишимиз лозим.
Ушбу фазилатли кунларда муборак манзилларда туриб, она Ватанимизга тинчлик-осойишталик, халқимизга янада фаровон ҳаёт, фарзандларимизга бахту саодат сўраб, дуолар қилмоқдамиз!
Қурбон ҳайитингиз муборак бўлсин!
Шайх Нуриддин ХОЛИҚНАЗАР,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа