08 Июн, 2025, 12 Зулҳижжа, 1446
08 Июн, 2025, 12 Зулҳижжа, 1446
Азҳарий айтадилар: “Арабларнинг каломида фитна сўзи “синов, имтиҳон” деган маъноларни билдиради. Бу аслида “фатантул физзота ваз заҳаба” деган сўздан олинган бўлиб, олтин ва кумушни яхшисини ёмонидан ажратиш учун оловда эритдим, деганини билдиради. Аллоҳ таолонинг “Явма ҳум алан наари яфтанун” деган сўзи ҳам мана шу маънодадир”[1].
Ибнул Аробий фитнанинг маъноларини ўзларининг қуйидаги сўзлари билан хослайдилар: “Фитна бу – синов, фитна бу – машаққат, фитна бу – мол, фитна бу – фарзандлар, фитна бу – куфр, фитна бу – инсонларнинг фикрлари билан ихтилоф қилишлари, фитна бу – олов билан ёндириш”[2].
Ибнул Асир раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар: “Фитна – имтиҳон, синов дегани. У қийинчиликлар пайтидаги синов маъноларида кўп ишлатиларди. Кейин кенг тарқалди, ҳатто гуноҳ, куфр, ўлдириш, ёндириш, йўлдан тойдириш, бирор-бир ишдан буриш маъноларида ҳам ишлатиладиган бўлди”. Ибн Ҳажар “Фатҳул Борий” китобида ҳам худди шунга ўхшаш гапларни айтганлар.
Фитна луғатда олтинни синовдан ўтказиш мақсадида оловга қўйишга айтилади. Олтин фитналанганда, яъни оловда ёндирилганда яхшиси ёмонидан ажралгандек, фитна ҳам ҳақиқий мўминни ёлғончидан ажратади, мўминлар қалбидан фасодни чиқаради ва фитнадан кейин соф қалблиларни чиқариб беради. Истилоҳда эса, ҳар бир ёмон нарса ёмонликка олиб борадиган нарсага фитна дейилади. Масалан, куфр, гуноҳ, маъсият, фожирлик, мусибат ва шунга ўхшаш ёмон нарсалар каби. Агар бу нарсалар Аллоҳ тарафидан бўладиган бўлса, бу бирор бир ҳикматга кўра бўлган бўлади. Агар Аллоҳнинг амрисиз банда тарафидан бўладиган бўлса, бу мазаммат қилингандир[3].
Фитна сўзи луғатда “имтиҳон ва синов” деган маъноларни билдиради. Аслида фитна бир нарсани яхшисини ёмонидан ажратиш учун ёндиришга айтилади. Истелоҳда эса, инсоннинг яхши ва ёмон ҳолати у билан намоён бўладиган нарсага фитна дейилади. Фитна мусибат бўлиб, у ботиний ишларни кўрсатиб берадиган муомуладир. Ўз навбатида фитнанинг ҳам турлари бор. Аллоҳ таолонинг розилиги ва охират диёридаги улуғ неъматларга эришишни ният қилиб йўлга чиққан киши учун ўз манзилига етиши учун унга икки хил куч-қувват керак бўлади. Биринчиси илмий қувват бўлса, иккинчиси амалий қувватдир. Илмий қувват билан у инсон йўлни кўриб боради. Бу қоронғи кечада йўлни ёритиш учун қўлида чироқ кўтариб юрганга ўхшайди. Амалий қувват билан эса ҳассасини қўлтиғига қўйиб, енг шимариб, ўз мақсади яъни, Аллоҳ таоло томонга юриб боради. Мана шундан келиб чиқиб, фитнани иккига бўлишимиз мумкин. Чунки ҳар икки турдаги фитналар мана шу икки қувватга бўғлиқдир. Демак, фитна икки хил бўлади:
Гоҳида ҳар икки турдаги фитна бир инсонда жамланган бўлади. Гоҳида эса биттаси бўлади. Аслида ҳамма фитналар фикрни шариатдан устун қўйиш ва ҳавойи нафсни ақлдан устун қўйиш натижасида келиб чиқади. Биринчи кўринишда яъни фикрни шариатдан устун қўйишдан шубҳалар фитнаси келиб чиқса, иккинчи ҳолатдан яъни ҳавойи нафсини ақлидан устун қўйишдан шаҳватлар фитнаси келиб чиқади. Шубҳалар фитнаси яқин илм (аниқ ишонч) билан кетказилса, шаҳватлар фитнаси сабр билан кетказилади. Шунинг учун Аллоҳ таоло диндаги пешволикни бу икки ишга боғлиқ қилган: “Ва сабр қилган пайтларида улардан Бизнинг амримиз ила ҳидоятга бошлайдиган пешволар чиқардик. Улар Бизнинг оятларимизга аниқ ишонадилар”. Мана шу оят сабр ва яқин илм билан печволикка эришиш мумкинлигига, комил ақл ва сабр билан шаҳватлар фитнаси даф қилинишлигига, комил басира ва яқин илм билан эса шубҳалар фитнаси даф қилинишлигига далолат қилади.[4]
Бобохон Бобохонов,
ТИИ Модуль таълим шакли талабаси,
Самарқанд шаҳар Хўжа Нисбатдор жоме
масжиди имом-хатиби
[1]Абу Мансур Муҳаммад ибн Аҳмад ал-Азҳарий, “Таҳзибул луғат” Дорул мисрийя” – М. 1967
[2]Ибнул Мунзир. “Лисонул араб” Дору содр – М. 2003. 444-б.
[3] Аҳмад Иброҳим Аҳмад. “Ал-Фитнату ва асаруҳу ал-мудоммароту”. Даманҳур, Миср. Дорул лейна. 2004.20-б. .
[4]Аҳмад Иброҳим Аҳмад. “Ал-Фитнату ва асаруҳу ал-мудоммароту”. Макка Мукаррама,. Дорул лейна. 2004.40-б.
ИСТИҒФОР нинг 72 та ХИСЛАТИ
ни
УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:
Каломуллоҳ – Қуръони каримнинг
муборак ояти карималаридан
ва
Жаноби Пайғамбаримиз
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг
муборак ҳадиси шарифларидан
ИСТИҒФОР нинг 72 та ХИСЛАТИ:
1. Аллоҳ таолога итоатгўй банда истиғфор айтади.
2. Истиғфор айтган банда пайғамбарлар, солиҳлар йўлидан юради.
3. Истиғфор айтувчи одам имон ҳаловатига эришади.
4. Истиғфор бандани гуноҳлардан поклайди.
5. Истиғфор айтувчининг гуноҳлари савобли ишларга алмаштирилади.
6. Истиғфор айтувчига неъматлар кўпайтириб берилади.
7. Истиғфор банданинг икки дунёда ҳам мартабасини кўтаради.
8. Истиғфор бахт-саодат олиб келади.
9. Истиғфор туфайли истиғфор айтувчи ҳам, атрофдаги одамлар ҳам бузуқликлардан покланади.
10. Истиғфор ёмғир ёғишига сабаб бўлади.
11. Истиғфор мол-дунёга барака киритади.
12. Истиғфор айтувчи инсон фарзанд неъмати билан сийланади.
13. Деҳқончилик, чорвачиликдаги унумдорлик ҳам истиғфор айтиш билан узвий боғлиқ.
14. Истиғфор айтувчи жаҳаннамдан нажот топади.
15. Истиғфор банданинг жаннатга киришига сабаб бўлади.
16. Истиғфор Аллоҳ таолонинг раҳмати тушишига сабаб бўлади.
17. Истиғфор танани бақувват қилади.
18. Истиғфор айтувчи одамнинг ҳаёти фаровон бўлади.
19. Истиғфор айтувчига яхшиликлар кўпайтирилиб берилади.
20. Истиғфор инсон кўнглини хотиржам қилади.
21. Истиғфор бошга тушган балоларни даф этади.
22. Истиғфор бандани Аллоҳ таолога яқинлаштиради.
23. Истиғфор айтувчи одам Аллоҳ таолонинг раҳмат-марҳаматига сазовор бўлади.
24. Истиғфор банда ҳолатини ижобий томонга ўзгаришига сабаб бўлади.
25. Истиғфор ғийбатга каффорат бўлади.
26. Истиғфор шайтон васвасасини қайтаради.
27. Аллоҳ таоло истиғфор айтган бандани яхши кўради.
28. Истиғфор айтиш Аллоҳ таолони хурсанд қилади.
29. Истиғфор ғам-ташвишларни кетказади.
30. Истиғфор айтувчи муаммоларидан қутулади.
31. Истиғфор айтувчи одам гуноҳлардан фориғ бўлади.
32. Истиғфор айтувчи муваффақият қозонади.
33. Истиғфор ташвишларни аритади.
34. Кўп истиғфор айтувчи одам касалликдан тўлиқ тузалиб кетади.
35. Истиғфор айтувчи одам қийинчиликдан фаровонликка чиқади.
36. Аллоҳ таоло истиғфор айтувчининг мушкулларини осон қилади.
37. Етиб бўлмас марраларни истиғфор ила забт этади.
38. Истиғфор ила дилдаги васвасалар йўқолади.
39. Истиғфор билан қўрқувлар арийди.
40. Истиғфор билан дилга қувонч киради.
41. Истиғфор қалбга таскин беради.
42. Истиғфор кўнгилни хотиржам қилади.
43. Истиғфор тинчлик-хотиржамлик олиб келади.
44. Истиғфор инсонни соғлом қилади.
45. Истиғфор касалликларни аритади.
46. Истиғфор айтувчи одам ёруғ кунларга эришади.
47. Истиғфор билан инсон орзусига етади.
48. Истиғфор айтувчининг дили яйрайди, кўнгли ёзилади.
49. Истиғфор хурсандчилик олиб келади.
50. Истиғфор қалбни чароғон, руҳни тетик қилади.
51. Истиғфор айтувчининг хотираси кучаяди.
52. Истиғфор юзни нурли қилади.
53. Истиғфор ризқ келишини осонлаштиради.
54. Истиғфор айтувчининг дуоси қабул бўлади.
55. Аллоҳ таоло истиғфор айтувчининг оғирини енгил қилади.
56. Кўп истиғфор айтган одам Қиёмат куни номаи аъмолини кўриб хурсанд бўлади.
57. Оламдан ўтиб кетган ота-оналар фарзандлари айтган истиғфорлари туфайли жаннатда энг юқори мартабаларга кўтарилишади.
58. Истиғфор одамни тушкунликдан халос этади.
59. Истиғфор ҳасрат-надоматни, пушаймонни кетказади.
60. Истиғфор қалбни тиниқлаштиради.
61. Истиғфор айтиб юрувчи одамга Аллоҳ таоло ҳар қандай қийин вазиятдан чиқиш йўлини кўрсатади.
62. Истиғфор айтиб юрувчи одамнинг Аллоҳ таоло мусибатларини кўтаради.
63. Истиғфор айтиб юрган банданинг Аллоҳ таоло ҳар қандай қийинчиликларини енгиллаштиради.
64. Истиғфор айтиб юрувчи инсон қашшоқликка йўлиқмайди.
65. Истиғфор айтувчининг ишлари юришади.
66. Истиғфор эр-хотин ўртасидаги келишмовчиликни даф этади.
67. Истиғфор фарзандларни итоатли қилади.
68. Аллоҳ таоло истиғфор айтиб юрган одамга кутмаган тарафидан неъмат, ризқ жўнатади.
69. Истиғфор айтувчи одамнинг ризқи улуғ бўлади.
70. Истиғфор айтувчи одамнинг касб-корига Аллоҳ таоло хайр-барака беради.
71. Ким мўминлар ҳаққига истиғфор айтса, Аллоҳ унга ҳар бир мўмин муқобилида биттадан ҳасанот ёзиб қўяди.
72. Истиғфор айтилган хонадонга илоҳий файзу хайр-барака киради.
Меҳрибон Парвардигоримиз
ўзларимизни ҳам,
фарзанд-зурриётларимизни ҳам
Ўзи буюрган,
Жаноби Пайғамбаримиз алайҳиссалом тавсия этган,
ўтмишда ўтганларимизнинг руҳлари шод бўладиган,
халқимиз хурсанд бўладиган,
ота-оналаримиз рози бўладиган йўллардан юришимизни насиб этсин!
Иброҳимжон домла Иномов
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 