Robiul avval oyi musulmonlar taqvimidagi eng muhim oylardan biri hisoblanadi, chunki aynan shu muborak oyda Allohning oxirgi elchisi Muhammad sollallohu alayhi vasallam tug'ilganlar. Bu oyda haqiqiy imonli kishi Allohdan yanada ko'proq ajru mukofot olishni niyat qilib, ibodat qilishga intiladi.
Quyidagi ro'yxatda kelgan amallarga Allohning yordami bilan Robiul avval oyida ham, undan keyingi oylarda ham amal qilsak Alloh va Uning Rasuli yaxshi ko'rgan bandalardan bo'lamiz, insha Alloh:
1. Har kuni Qur'on o'qing va tinglang. Alloh taolo va Uning Rasuliga yaqinlashishning eng yaxshi usullaridan biri – bu Allohning Kalomi – Qur'oni karimni tilovat qilish va tinglashdir. Har kuni Qur'on o'qishga odatlangan bandadan shayton uzoqlashadi. Qur'on o'qishni bugundan boshlang. Qur'oni karim Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning hayotlarida muhim o'rin tutardi. Bejiz Alloh taolo O'zining Kalomini aynan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga nozil qilmagan.
2. Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning hayotlarini ko'proq o'qib, o'rganing. Alloh taoloning elchisining ajoyib tarjimai hollarini o'qish orqali o'zingiz uchun yangi bo'lgan ko'plab ma'lumotlar, u zot alayhissalomning fe'l -atvorlari, fazilatlari va go'zal axloq-odoblari haqida bilib olasiz.
3. Allohning Rasuliga itoat eting. Payg'ambarimizga itoat etish hayotingizdagi ko'p narsalarni o'zgartiradi. O'zingizga savol bering: "Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning so'zlariga qanchalik amal qilyapman? Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning so'zlari va ko'rsatmalari bizni Alloh taoloning hidoyatiga etaklaydigan hadislarda bayon etilgan. Shunday ekan, u zot alayhissalomning hadislarini o'qing va o'rganing, ulardan hayotingizdagi barcha savollarga javob toping.
4. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yanada ko'proq salavot ayting. Allohdan tinchlik va baraka ato etishini so'rab duo qiling. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga salavot aytish ko'plab ajru savoblarga noil etadi va barakalarning yog'ilishiga sabab bo'ladi.
5. Yaxshilikka chaqiring, yomonliklardan qaytaring. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam sunnatlariga amal qilish va go'zal namuna bo'lish orqali siz odamlarni Islomga da'vat qilishingiz mumkin. Qur'oni karimda bunday deyilgan: "Hikmat va yaxshi, chiroyli va'z bilan Allohning yo'liga da'vat qiling"(Nahl surasi, 125-oyat).
6. Yaqin va do'stlaringizni ziyorat qiling. Islomda oilaviy rishtalar va odamlar bilan yaxshi munosabatda bo'lish juda muhim. Qavm-qarindoshlaringizga tashrif buyuring, ularni o'z uyingizga taklif qiling, mazali taomlar ulashing va hadyalar bering.
7. Saxovatpesha bo'ling. Ehtiyojli, uysiz, kambag'al oilalarga yordam qo'lini uzatishni unutmang. Payg'ambarimiz buni qilganlarini eslab, yaxshilik qiling.
8. Ro'za tuting. Imkon qadar ro'za tutishga harakat qiling. Ro'za Payg'ambarimiz alayhissalomning sunnatlaridir. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam har dushanba va payshanba kunlari ro'za tutardilar. Ovqatlanish, ichish va taqiqlangan narsalardan voz kechish sizda hikmatning ortishiga va Allohga yanada yaqin bo'lishga sabab bo'ladi.
9. Ko'p duo qiling. Duo – mo'minning asosiy quroli, u orqali Robbisi bilan gaplashadi. Allohdan o'zingiz va yaqinlaringiz haqqiga yaxshiliklar so'rab duo qiling. Butun ummatga ofiyat so'rang va marhumlar uchun ham duo qiling.
10. Allohga va Uning Rasuliga yaqinroq bo'lishga intiling. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yaqinlik sizni Allohga yaqinlashtiradi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yaqinlashish bandaning najotidir.
Davron NURMUHAMMAD
"Li iylafi quraysh" surasi, Quraysh qabilasiga berilgan ne’matlarga urg‘u beradi.
Bu suraning nozil bo‘lishi sababini o‘rganganda, Allohdan yanada qo‘rqish hissi paydo bo‘ladi. Bu sura hayotdagi muhim muammolardan biri - ne’matga odatlanib, uni qadrsizlantirish haqidadir.
Alloh qurayshliklarni ikki mavsum - qish va yozdagi savdo safarlari orqali tirikchiliklarining yaxshi ketishiga odatlanib qolganliklari, lekin ular bu ne’matlarning haqiqiy Egasini tan olib, shukr qilmaganlarini aytadi.
Johiliyat davrida Quraysh qabilasi faqirlik va ocharchilikda yashagan, hayotlari juda nochor va qiyin bo‘lgan. Hattoki, qashshoqlik kuchayganida, ba’zilar o‘z oilasini olib, “xubo” deb atalgan joyga borishar va o‘sha yerda ochlikdan hammasi halok bo‘lguniga qadar qolishardi. Bu odat johiliyat davrida “i’tifar” deb nomlanar edi.
Makkaning katta tojirlaridan bo‘lgan Hoshim ibn Abdumanofga bir kuni Bani Mahzum qabilasining barcha a’zolari juda qattiq ochlikda qolib, halok bo‘lish arafasida ekani haqidagi xabar yetadi. U Allohning bayti Ka’baning xizmatida turgan odamlarning shunday qashshoqlik va o‘ta johilona ahvolda ekanliklaridan o‘kindi va qattiq g‘azablandi.
Shu sababdan Hoshim ibn Abdumanof bu yomon odatni o‘zgartirishga qaror qildi va quyidagilarni amalga oshirdi:
– Sizlar Allohning baytini xizmatida bo‘laturib butun arablarga o‘zingizni sharmanda qiladigan yomon odatlarni joriy qilgansizlar, dedi va bir qabilani bir nechta urug‘larga bo‘lib tashladi. Har bir urug‘dagi boy kishilardan o‘z qarindoshlari bilan mol-mulkini teng bo‘lishishni talab qildi. Shunday qilib, kambag‘al ham boy bilan teng bo‘ldi.
Shundan keyin u Quraysh qabilasiga tijorat usullarini o‘rgatdi va ularni yilda ikki marta tijorat safariga chiqish yo‘llarini belgilab berdi. Yozda meva-sabzavotlar savdosi uchun Shomga, qishda esa, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari savdosi uchun Yamanga safarlarini tashkil qildi.
Shunday qilib, Shom va Yamanning barakasi Makkaga olib kelindi va qurayshliklarning iqtisodiy holati yaxshilandi. Shu bilan birga, “i’tifar” odati ham yo‘q bo‘ldi. Biroq, vaqt o‘tishi bilan Quraysh qabilasi Allohning bu ne’matlariga shukr qilish o‘rniga, ularga odatlanib qoldi va ne’matni qadrlamay qo‘ydi. Ne’matga noshukurlik qilish – bu unga odatlanib, uni ne’mat deb bilmaslikdir.
Quraysh qabilasi Alloh tomonidan tushirilgan ne’matlarga odatlanib, uni qadrsizlantirgani uchun Alloh ularga bu surani tushirdi: "Mana shu Bayt (Ka’ba)ning Parvardigoriga (shukrona uchun) ibodat qilsinlar. Zero, U ularni ochlikdan (qutqarib) to‘ydirdi va xavfu xatardan omon qildi".
Homidjon domla ISHMATBЕKOV