Robiul avval oyi musulmonlar taqvimidagi eng muhim oylardan biri hisoblanadi, chunki aynan shu muborak oyda Allohning oxirgi elchisi Muhammad sollallohu alayhi vasallam tug'ilganlar. Bu oyda haqiqiy imonli kishi Allohdan yanada ko'proq ajru mukofot olishni niyat qilib, ibodat qilishga intiladi.
Quyidagi ro'yxatda kelgan amallarga Allohning yordami bilan Robiul avval oyida ham, undan keyingi oylarda ham amal qilsak Alloh va Uning Rasuli yaxshi ko'rgan bandalardan bo'lamiz, insha Alloh:
1. Har kuni Qur'on o'qing va tinglang. Alloh taolo va Uning Rasuliga yaqinlashishning eng yaxshi usullaridan biri – bu Allohning Kalomi – Qur'oni karimni tilovat qilish va tinglashdir. Har kuni Qur'on o'qishga odatlangan bandadan shayton uzoqlashadi. Qur'on o'qishni bugundan boshlang. Qur'oni karim Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning hayotlarida muhim o'rin tutardi. Bejiz Alloh taolo O'zining Kalomini aynan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga nozil qilmagan.
2. Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning hayotlarini ko'proq o'qib, o'rganing. Alloh taoloning elchisining ajoyib tarjimai hollarini o'qish orqali o'zingiz uchun yangi bo'lgan ko'plab ma'lumotlar, u zot alayhissalomning fe'l -atvorlari, fazilatlari va go'zal axloq-odoblari haqida bilib olasiz.
3. Allohning Rasuliga itoat eting. Payg'ambarimizga itoat etish hayotingizdagi ko'p narsalarni o'zgartiradi. O'zingizga savol bering: "Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning so'zlariga qanchalik amal qilyapman? Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning so'zlari va ko'rsatmalari bizni Alloh taoloning hidoyatiga etaklaydigan hadislarda bayon etilgan. Shunday ekan, u zot alayhissalomning hadislarini o'qing va o'rganing, ulardan hayotingizdagi barcha savollarga javob toping.
4. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yanada ko'proq salavot ayting. Allohdan tinchlik va baraka ato etishini so'rab duo qiling. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga salavot aytish ko'plab ajru savoblarga noil etadi va barakalarning yog'ilishiga sabab bo'ladi.
5. Yaxshilikka chaqiring, yomonliklardan qaytaring. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam sunnatlariga amal qilish va go'zal namuna bo'lish orqali siz odamlarni Islomga da'vat qilishingiz mumkin. Qur'oni karimda bunday deyilgan: "Hikmat va yaxshi, chiroyli va'z bilan Allohning yo'liga da'vat qiling"(Nahl surasi, 125-oyat).
6. Yaqin va do'stlaringizni ziyorat qiling. Islomda oilaviy rishtalar va odamlar bilan yaxshi munosabatda bo'lish juda muhim. Qavm-qarindoshlaringizga tashrif buyuring, ularni o'z uyingizga taklif qiling, mazali taomlar ulashing va hadyalar bering.
7. Saxovatpesha bo'ling. Ehtiyojli, uysiz, kambag'al oilalarga yordam qo'lini uzatishni unutmang. Payg'ambarimiz buni qilganlarini eslab, yaxshilik qiling.
8. Ro'za tuting. Imkon qadar ro'za tutishga harakat qiling. Ro'za Payg'ambarimiz alayhissalomning sunnatlaridir. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam har dushanba va payshanba kunlari ro'za tutardilar. Ovqatlanish, ichish va taqiqlangan narsalardan voz kechish sizda hikmatning ortishiga va Allohga yanada yaqin bo'lishga sabab bo'ladi.
9. Ko'p duo qiling. Duo – mo'minning asosiy quroli, u orqali Robbisi bilan gaplashadi. Allohdan o'zingiz va yaqinlaringiz haqqiga yaxshiliklar so'rab duo qiling. Butun ummatga ofiyat so'rang va marhumlar uchun ham duo qiling.
10. Allohga va Uning Rasuliga yaqinroq bo'lishga intiling. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yaqinlik sizni Allohga yaqinlashtiradi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yaqinlashish bandaning najotidir.
Davron NURMUHAMMAD
Dunyo ilm-fan rivojida Islom ma’rifati va madaniyatining o‘rni beqiyosdir. Ko‘plab allomalar va ulamolarning ma’naviy-ilmiy asarlari o‘z davridan hozirgi vaqtgacha ahamiyatini yo‘qotmasdan ilm-fan taraqqiyotiga muhim manba sifatida e’tirof etib kelinmoqda. Umumjahon e’zozlagan olimlar va ulamolar Bog‘dod, Damashq, Samarkand, Buxoro, Granada va Tripoli kabi shaharlarda yashab ijod qilganlar. Ular: Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Dorimiy, Imom Moturidiy, Mahmud Zamahshariy kabi ulamolar dinimiz rivojiga hissa qo‘shgan. Abbosiylar davridan boshlab Tripoli shahri mana bir necha asrdirki ilm-fan markazi bo‘lib qolmoqda. Fotimiylar davrida esa Tripoli shahri poytaxt bo‘ldi. Halifa Ibn Ammor Tripolini ilm markaziga aylantirdi va o‘z davrining eng yirik kutubxonalaridan biri ochildi. Manbalarga ko‘ra unda yuz ming jild kitob mavjud edi. Uning davrida olimlar, ulamolar va yozuvchilar ulug‘langan. Ularga g‘amxo‘rlik qilingan va alohida halifa e’tirofida bo‘lishgan.
Hozirgi kunda ham Tripolida nufuzli xalqaro tashkilotlar, universitetlar, kutubxonalar va ilmiy tadqiqot markazlari faoliyat yuritib kelmoqda. Shahar ulamolar, olimlar, tadqiqotchilar va talabalar bilan gavjum. Poytaxtning o‘zida 100 dan ko‘p nufuzli universitetlar mavjud. Tripoli universiteti esa o‘zida ham diniy va dunyoviy ilmlarni jamlagani bilan boshqa universitetlardan ajralib turadi. Ushbu dargoh “200 nufuzli Islom universitetlari” ro‘yxatiga kiritilgan. Tripoli universiteti 1957 yilda tashkil etilgan bo‘lib, hozirgi kunda 70 000 dan ortiq talabalar bu dargohda ta’lim olib kelishmoqda. U turli yo‘nalishdagi 20 ta kollejni birlashtiradi. Islomshunoslik, Ilohiyat, Fiqh, Huquqshunoslik, Tibbiyot, Xorijiy tillar va Iqtisodiyot kabi fakultetlardan tashkil topgan. Tripoli universiteti dinimiz qadriyatlari doirasida rivojlanishni va ilmiy tadqiqotlarni qo‘llovchi ta’lim muassasasidir. Universitetning maqsadi talabalarga Islom dini va axkomlari asosida ilmiy va axloqiy ta’lim berish va turli dunyoviy bilimlarni o‘rgatishdir. Tripoli universitetining o‘ziga hos jixati shundaki har bir talaba moliyaviy savodxonlik va tadbirkorlikni o‘rganishi shart. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi talabalar universitet tomonidan rag‘batlantiriladi.
Islomshunoslik yo‘nalishi talabalari o‘quv dasturi davomida Quroni karimni to‘liq yod olishi, shariat asoslarini o‘rganishi, Islom tarixi, Hadis ilmi, Meros taqsimoti, og‘zaki va yozma nutq san’ati kabi fanlarni o‘zlashtirishi talab qilinadi. Islomning sof fitratini namoyish etish, ilm olish va uni ulashish ushbu yo‘nalish fakultetining maqsadidir. Adashgan oqimlar va ekstremistik qarashdagi guruhlarni Quron va hadis orqali ezgu yo‘lga chorlash ularning vazifasidir.
Tripoli universitetida 3450 ta ilmiy nashr faoliyat ko‘rsatadi. Ularda talabalarning ilmiy ishlari, amaliyot va tadqiqotlar natijalari keltirilgan. Misol tariqasida, “Islom ta’limini o‘rganishda Qur’oni Karimning ta’siri”, Ahmad Abdul Salam Abu Moziriqning “Irshod al-Hiron” kitobi haqida, Shayx Abu Abdulloh Muhammad bin Ali al-Xorubiyning “Riyod al-Azhar” va “Sirlar xazinasi”ning lingvistik talqini kabi ilmiy izlanishlar va maqolalar nashrlar orqali keng ommaga berib boriladi.
Shohruh UBAYDULLOH