Sayt test holatida ishlamoqda!
17 Yanvar, 2025   |   17 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:46
Peshin
12:38
Asr
15:40
Shom
17:24
Xufton
18:42
Bismillah
17 Yanvar, 2025, 17 Rajab, 1446

"O'zbekiston – borib ko'rish shart bo'lgan o'lka"

26.07.2021   1679   3 min.

Turkiyadagi ommabop elektron nashrdan biri – «haberakdeniz.com» saytida o'zbek diasporasining faol vakili, professor Salih Aynuralning «O'zbekiston - borib ko'rish shart bo'lgan o'lka» sarlavhali maqolasi e'lon qilindi, deb xabar bermoqda «Dunyo» AA.

Materialda mamlakatimizning boy tarixiy merosi, turizm salohiyati, muqaddas islom dini bilan bog'liq qadamjolari va bugungi zamonaviy rivojlanishi batafsil qalamga olingan. Maqolada ta'kidlanishicha, qadim madaniyatlar chorrahasi bo'lgan O'zbekiston Markaziy Osiyoning barcha davlatlari bilan umumiy chegaradosh.

«O'zbekiston tarixiy, madaniy me'rosi jihatidan Markaziy Osiyo davlatlari orasida eng boy mamlakatdir, - deb yozadi muallif. - Ayniqsa, Samarqand, Buxoro, Hiva va Shahrisabz osmon ostidagi ochiq shahar-muzeylar sifatida e'tirof etiladi. Bu shaharlarda bo'lsangiz, ko'chalarida kezsangiz o'zingizni tarixga tushib qolgandek his qilasiz. Tasavvur qiling, Samarqandni aylanib yurib, maktabda o'rganganlaringiz, kitoblardan o'qib hayratlangan Ulug'bekning rasadxonasiga duch kelasiz. U damda o'zingizni fazo qa'rida his qilasiz. «Ziji jadidi Ko'ragoniy» jadvalidagi 1018 ta yulduzga sayohat qilgandek tassavvur qilasiz».

Nashrda butun hayoti davomida bir marta ham engilmagan, qudratli davlat barpo etgan Sohibqiron Amir Temur haqida alohida ma'lumotlar o'rin olgan. «Samarqandga borganingizda Amir Temur maqbarasini, Mirzo Ulug'bek, Tillakori va Sherdor madrasalarini, albatta, tomosha qiling. Dunyo ilmiga ulkan hissa qo'shgan va O'zbekistonda tug'ilgan Beruniy, Horazmiy, Ibn Sino, Farg'oniy, Ulug'bek va Ali Qushchidek mutafakkir olimlar bilan ayni havodan nafas olgandek bo'lasiz», – deya qayd etiladi materialda.

“Samarqandga borganda turkiy xalqlar ilm va tafakkurga qanchalik ahamiyat bergani va olimlarni ne chog'li e'zozlaganini yurakdan shohid his qilasiz. Buyuk allomalar Imom Buxoriy, Moturidiy, Termiziy, Bahouddin Naqshbandiy va Ho'ja Ubaydulloh Ahror hazratlarining maqbaralari yoki Qusam Ibn Abbosning qabrlari joylashgan Shohi Zinda ansamblini ziyorat kilsangiz o'zingizni xuddi ilohiy olamda his qilasiz. Shuning uchun, O'zbekiston faqatgina Turkiya xalqining emas, butun islom olamining borib ko'rishi kerak bo'lgan mamlakat sifatida ahamiyatlidir”, - deb ta'kidlaydi muallif.

«Buxoroda Minorai Kalon, Chor minor, Ark qal'asi, Somoniylar maqbarasi, Mir Arab, Nodir Devonbegi, Abdulazizxon madrasalari joylashgan. Hivadagi Ichan qal'a, Islomxo'ja minorasi va Kalta minor, Muhammad Aminxon va Sherg'ozixon madrasalari, qadimiy Juma masjidi majmuasi, Qo'xna ark qal'asida esa ertaklar olamining nafasini tuyasiz», - deb yozadi turk olimi.

Maqolada yozilishicha, poytaxt Toshkentga kelganingizda zamonaviylik va tarixni o'zaro uyg'unlashganini ko'rasiz. Toshkent o'zining keng yo'llari, yam-yashil bog'lari va ko'rkam binolari bilan Turkiya uchun na'muna bo'la oladigan shahardir.

«Qisqasi, O'zbekiston biz uchun tabiat go'zalliklari, tarixiy va madaniy boyligi hamda mushtarak qadriyatlari nuqtai nazaridan borib ko'rilishi kerak bo'lgan o'lkalarning avvalida turadi. O'zbekistonga borganingizda o'zingizni zinhor begona his qilmaysiz», - deb yozadi Salih Aynural.

Maqolaning to'liq shakli bilan https://www.haberakdeniz.com.tr/haber-mutlaka-gorulmesi-gereken-kardes-ulke-ozbekistan-53818.html havolasi orqali tanishish mumkin.

O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Balog‘at ilmining ahamiyati

15.01.2025   3995   3 min.
Balog‘at ilmining ahamiyati

Ajdodlarimizning qoldirgan asarlarining katta qismi arab tilida yozilgani barchamizga ma’lum. Arab tili dunyo tillari ichida eng ko‘p o‘rganilgan va hanuz o‘rganilayotgan til hisoblanadi. U lug‘at boyligi, qoidalarining turli-tumanligi, bir so‘zni bir necha uslubda ishlatish imkoniyatlarining ko‘pligi bilan mukammal tillar ichida ajralib turadi. Shuningdek, u shevalarining juda ko‘pligi bilan ham dunyoda yuqori o‘rinni egallaydi.

Bu til Qur’oni karim va janob Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning tillari bo‘lgani uchun uni o‘rganish usullari sahobai kiromlar davridayoq ishlab chiqilgan. Arab tilini o‘rganish uchun lug‘at, morfologiya, grammatika, ya’ni sarf va nahv ilmlari mukammal o‘rganiladi. Shu bilan birga, arab tilida mukammal gaplashish va uni tushunish uchun albatta, balog‘at fani qoidalarini yaxshi bilish kerak.

Balog‘at ilmini tahsil qilish orqali Qur’oni karim va hadisi shariflar ma’nolarini to‘g‘ri tushunish va nozik jihatlarni teran anglash oson kechadi. Shuningdek, Qur’oni karimning fasohat va balog‘at e’tiboridan mo‘jizakorligi kashf qilinadi. Shu bois, Qur’oni karim tafsiri, hadisi shariflar sharhi va boshqa diniy ilmlarni o‘rganmoqchi bo‘lgan kishi lug‘at, sarf, nahv ilmlari bilan bir qatorda balog‘at ilmini ham puxta egallashi lozim. Bu haqda Abdurauf Fitrat shunday degan: “Diniy va ijtimoiy ta’limotimiz Qur’on va hadislarda mavjud. Qur’on va hadislar esa arab tilidadir. Binobarin, ularni tushunish uchun arab tilining sarfu-nahvini o‘rganish zarur. Lekin bu yetarli emas, Qur’on ma’nolarini tushunishimiz uchun balog‘at ilmini – bayon, bade’ va ma’oniy ilmlarini ham bilishimiz lozim.”

Bu ilm boshqa fanlardan o‘zining fazilati bilan ajralib turadi. Lug‘at sir-asrorlarini ochishda va xazinalarini kashf etishda balog‘at ilmining o‘rni beqiyosdir. Jorulloh Mahmud Zamaxshariy o‘zining “Kashshof” nomli tafsirining muqaddimasida shunday deydi: “Tafsir ilmiga kirishgan kishi Qur’onga xos bo‘lgan ilmi ma’oniy va ilmi bayonda bilimdon bo‘lsa va bu ilmlarni puxta o‘rgansa, tafsirning haqiqatlariga yeta oladi.”

Shuningdek, Alisher Navoiy, Zaxiriddin Muhammad Bobur, Lutfiy, Fuzuliy, Umar Hayyom, Mashrab kabi mumtoz adabiyot namoyondalari o‘z asarlarida majoz, tashbeh, istiora, kinoya kabi balog‘at qoidalaridan keng foydalanganlar. Buyuk ajdodlarimizning boy ma’naviy merosini chuqur o‘rganib, boshqalarga yetkazishda balog‘at ilmining ahamiyati katta.

Balog‘at ilmining tarixi, shakllanishi, taraqqiyot bosqichlari va bu ilmga hissa qo‘shgan ulamolarning hayoti hamda asarlarini o‘rganish bugungi kunda muhim vazifalardan biridir. Arab tilining balog‘at va bade’ ilmlarini o‘rganish orqali kishida bu fanlarga nisbatan qiziqish va mukammal bilim shakllanadi. Balog‘at fanini chuqur o‘zlashtirish orqali faqat arab tilida emas, balki o‘zbek tilida yozilgan mumtoz adabiyotimiz sirlarini ham anglash mumkin bo‘ladi.

Abdulqayum Turdaliyev,
Toshkent Islom instituti talabasi.