Turkiyadagi ommabop elektron nashrdan biri – «haberakdeniz.com» saytida o'zbek diasporasining faol vakili, professor Salih Aynuralning «O'zbekiston - borib ko'rish shart bo'lgan o'lka» sarlavhali maqolasi e'lon qilindi, deb xabar bermoqda «Dunyo» AA.
Materialda mamlakatimizning boy tarixiy merosi, turizm salohiyati, muqaddas islom dini bilan bog'liq qadamjolari va bugungi zamonaviy rivojlanishi batafsil qalamga olingan. Maqolada ta'kidlanishicha, qadim madaniyatlar chorrahasi bo'lgan O'zbekiston Markaziy Osiyoning barcha davlatlari bilan umumiy chegaradosh.
«O'zbekiston tarixiy, madaniy me'rosi jihatidan Markaziy Osiyo davlatlari orasida eng boy mamlakatdir, - deb yozadi muallif. - Ayniqsa, Samarqand, Buxoro, Hiva va Shahrisabz osmon ostidagi ochiq shahar-muzeylar sifatida e'tirof etiladi. Bu shaharlarda bo'lsangiz, ko'chalarida kezsangiz o'zingizni tarixga tushib qolgandek his qilasiz. Tasavvur qiling, Samarqandni aylanib yurib, maktabda o'rganganlaringiz, kitoblardan o'qib hayratlangan Ulug'bekning rasadxonasiga duch kelasiz. U damda o'zingizni fazo qa'rida his qilasiz. «Ziji jadidi Ko'ragoniy» jadvalidagi 1018 ta yulduzga sayohat qilgandek tassavvur qilasiz».
Nashrda butun hayoti davomida bir marta ham engilmagan, qudratli davlat barpo etgan Sohibqiron Amir Temur haqida alohida ma'lumotlar o'rin olgan. «Samarqandga borganingizda Amir Temur maqbarasini, Mirzo Ulug'bek, Tillakori va Sherdor madrasalarini, albatta, tomosha qiling. Dunyo ilmiga ulkan hissa qo'shgan va O'zbekistonda tug'ilgan Beruniy, Horazmiy, Ibn Sino, Farg'oniy, Ulug'bek va Ali Qushchidek mutafakkir olimlar bilan ayni havodan nafas olgandek bo'lasiz», – deya qayd etiladi materialda.
“Samarqandga borganda turkiy xalqlar ilm va tafakkurga qanchalik ahamiyat bergani va olimlarni ne chog'li e'zozlaganini yurakdan shohid his qilasiz. Buyuk allomalar Imom Buxoriy, Moturidiy, Termiziy, Bahouddin Naqshbandiy va Ho'ja Ubaydulloh Ahror hazratlarining maqbaralari yoki Qusam Ibn Abbosning qabrlari joylashgan Shohi Zinda ansamblini ziyorat kilsangiz o'zingizni xuddi ilohiy olamda his qilasiz. Shuning uchun, O'zbekiston faqatgina Turkiya xalqining emas, butun islom olamining borib ko'rishi kerak bo'lgan mamlakat sifatida ahamiyatlidir”, - deb ta'kidlaydi muallif.
«Buxoroda Minorai Kalon, Chor minor, Ark qal'asi, Somoniylar maqbarasi, Mir Arab, Nodir Devonbegi, Abdulazizxon madrasalari joylashgan. Hivadagi Ichan qal'a, Islomxo'ja minorasi va Kalta minor, Muhammad Aminxon va Sherg'ozixon madrasalari, qadimiy Juma masjidi majmuasi, Qo'xna ark qal'asida esa ertaklar olamining nafasini tuyasiz», - deb yozadi turk olimi.
Maqolada yozilishicha, poytaxt Toshkentga kelganingizda zamonaviylik va tarixni o'zaro uyg'unlashganini ko'rasiz. Toshkent o'zining keng yo'llari, yam-yashil bog'lari va ko'rkam binolari bilan Turkiya uchun na'muna bo'la oladigan shahardir.
«Qisqasi, O'zbekiston biz uchun tabiat go'zalliklari, tarixiy va madaniy boyligi hamda mushtarak qadriyatlari nuqtai nazaridan borib ko'rilishi kerak bo'lgan o'lkalarning avvalida turadi. O'zbekistonga borganingizda o'zingizni zinhor begona his qilmaysiz», - deb yozadi Salih Aynural.
Maqolaning to'liq shakli bilan https://www.haberakdeniz.com.tr/haber-mutlaka-gorulmesi-gereken-kardes-ulke-ozbekistan-53818.html havolasi orqali tanishish mumkin.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Imom Muslim, Abu Dovud va Molik vidolashuv haji hadisida Jobir roziyallohu anhudan rivoyat qiladilar:
"Ayollar haqida Allohdan qo‘rqinglar! Chunki sizlar ularni Allohning omonati ila olgansiz. Ularning farjlarini Allohning kalimasi ila halol qilib olgansizlar. Sizlar uchun ularning zimmasida siz yomon ko‘rgan biror kishiga to‘shaklaringizni bostirmaslik majburiyati bor. Agar o‘shani qilsalar, ularni achitmaydigan qilib uringlar. Ular uchun sizning zimmangizda ma’ruf yo‘l bilan rizqlari va kiyimlari majburiyati bor".
Muoviya Qurayshiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Yo Allohning Rasuli, bizning birimizda xotinining nima haqqi bor?» dedim.
«Qachon taomlansang, uni ham taomlantirasan. Qachon kiyim kiysang, uni ham kiyintirasan. Yuziga urmaysan. Qattiq so‘kmaysan va uydan boshqa joyda hijron qilmaysan», dedilar u zot alayhissalom (Abu Dovud va Nasoiy rivoyat qilishgan).
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:
«Hind binti Utba: «Allohning Rasuli, Abu Sufyon o‘ta baxil odam, menga va bolamga kifoya qiladigan narsani bermaydi. Faqat unga bildirmay olsamgina bo‘ladi», dedi.
«O‘zingga va bolangga yetarlisini to‘g‘rilikcha ol», dedilar u zot alayhissalom (Ikki shayx rivoyat qilishgan).
Barcha ulamolar ayollarning nafaqasi erlariga vojib bo‘lishiga ittifoq qilganlar.
Aqlga solib ko‘rilganda ham, ayol kishi erning xizmatlarini qilganidan keyin, uning izmida bo‘lganidan keyin, albatta, uning nafaqasi erga vojib bo‘ladi-da!
Uning miqdori ikkisining holiga qarab bo‘ladi. Ikkisi boy bo‘lsa, boyniki, kambag‘al bo‘lsa, kambag‘alniki bo‘ladi. Er boy, xotin kambag‘al yoki aksincha bo‘lsa, ikki holning o‘rtasida bo‘ladi. Agar xotin otasining uyida bo‘lsa ham yoki erning uyida bemor bo‘lsa ham.
Erga xotini uchun vojib nafaqalar besh qismdir:
1. Taom.
Bunga oziq-ovqat, ichimlik va ovqatga qo‘shib yeyiladigan narsalar (sirka, yog‘ va shunga o‘xshash) hamda ovqat pishirish uchun ketadigan barcha narsalar kiradi. Taomning miqdori yetarli bo‘lishi kerak, mazkur miqdor erning boy-kambag‘alligiga qarab belgilanadi.
2. Kiyim.
Yetarli darajada, bir sidra kiyim-bosh doimo bo‘lishi kerak. Hanafiy va shofe’iy mazhablarida: «Har olti oyda bir sidra yangi kiyim olib beriladi», deyilgan.
3. Maskan.
Er o‘z xotinini maskan bilan ta’minlashi vojib. Maskan erning moliyaviy imkoniyati saviyasida bo‘ladi. Shu bilan birga, maskan to‘liq jihozlangan bo‘lishi shart. Unda yashash uchun kerakli har bir narsa bo‘lishi lozim.
4. Agar xotin xizmatkor ishlatib yuradigan toifadan bo‘lsa, xizmatkor solib berish ham uning nafaqasiga kiradi.
5. Tozalik asbob-anjomlari va uyning kerakli matohlari.
Agar er moli bo‘la turib, nafaqa bermasa, qozi uni qamashga hukm chiqaradi. Xotin talab qilsa, boshqa mulklari sotilib, uning nafaqasi beriladi. Er noilojlikdan nafaqa bera olmasa, qamalmaydi.
«Ulardan asoingni ko‘tarma va ularni Allohdan qo‘rqishga chaqirib turgin».
Ya’ni ahli ayoling sening haybatingni doimo sezib tursin. Ulardan sodir bo‘ladigan har bir noshar’iy ishni e’tiborsiz qo‘ymasligingni unutmasinlar.
Sen ularni doimiy ravishda Alloh taologa taqvo qilishga chaqirib tur. Bu ishda juda ko‘p yaxshiliklar bor.
«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz.