Sayt test holatida ishlamoqda!
15 Yanvar, 2025   |   15 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:23
Quyosh
07:47
Peshin
12:37
Asr
15:37
Shom
17:22
Xufton
18:40
Bismillah
15 Yanvar, 2025, 15 Rajab, 1446

“Katta Langar Qur'oni” varaqlarining ta'miri yakuniga etdi

11.06.2021   3182   4 min.
“Katta Langar Qur'oni” varaqlarining ta'miri yakuniga etdi

Joriy yilning 25 may kuni O'zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasining restavratsiya labaratoriyasida mahalliy va xorijlik mutaxassislar hamkorligida “Katta Langar Qur'oni” varaqlarini ta'mirlash ishlarining yakuniy bosqichi boshlandi.

Ushbu jarayon bilan tanishish va uni nazorat qilish uchun Frantsiyaning Luvr muzeyi vakili Rokko Rante va O'zR FA San'atshunoslik instituti direktori Shokir Pidayevlar labaratoriyada bo'lishdi.

O'zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi huzuridagi Madaniyat va san'atni rivojlantirish jamg'armasi tashabbusi bilan ushbu qadimiy Qur'oni karim varaqlarini ta'mirlash ishlarining birinchi bosqichi 2019 yil 7-11 noyabr' kunlari va ikkinchi bosqichi 2020 yil 4-11 fevral' kunlari yakunlangan edi.

Shu kunlarda bo'lib o'tgan ta'mirlash ishlarining navbatdagi bosqichini Luvr  muzeyi (Parij shahri) mutaxassislari Aksel' Delo va Aureliya Streri tomonidan Alisher Navoiy nomidagi O'zbekiston Milliy kutubxonasi “Restavratsiya va konservatsiya” bo'limi bosh mutaxassisi Shuxratulloh Po'latov, O'zbekiston musulmonlari idorasi vakillari Kamoliddin Mahkamov va Saidrahmat Ikramovlar ko'magida amalga oshirdi.

Mazkur restavratsiya va konservatsiya ishlari Yurtboshimizning 2017 yil 24 mayda “Qadimiy yozma manbalarni saqlash, tadqiq va targ'ib qilish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida” qarori va 2019 yil 7 martdagi “2021 yilda Luvr muzeyida O'zbekiston muzey eksponatlari ko'rgazmasini tashkil etish va O'zbekiston muzey fondlarini xorijda samarali namoyish etish uchun shart-sharoit yaratish chora-tadbirlari to'g'risida” Farmoyishining ijrosini ta'minlash maqsadida Madaniyat vazirligi huzuridagi Madaniyat va san'atni rivojlantirish jamg'armasi, Din ishlari bo'yicha qo'mita va O'zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan amalga oshirildi.

O'zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan qadimiy yozma manbalarni saqlash va tadqiq qilish bo'yicha keng ko'lamli ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, mahalliy mutaxassislar xorijning ilg'or tajribalarini o'rganmoqda, sohaning etuk mutaxassislari ishtirokida o'quv mashg'ulotlar tashkil etildi, xorijning malakali ekspertlari yurtimizga taklif etildi.

Ma'lumot uchun, O'zbekiston musulmonlari idorasi muzey-kutubxonasida saqlanayotgan VIII asrga oid Islom olamidagi eng qadim tarixga ega Mushaf nusxalaridan biri bo'lgan “Katta Langar Qur'oni” varaqlari Qashqadaryo viloyati Qamashi tumanidagi “Langar ota” masjidida uzoq saqlangani uchun shu nomni olgan. Yurtimizda “Katta Langar Qur'oni”ning 17 varag'i mavjud. Ularning bir varag'i Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik institutida, ikkitasi Buxoro viloyat kutubxonasida va bir varag'i Buxoro davlat muzey-qo'riqxonasida, 13 varag'i O'zbekiston musulmonlar idorasi kutubxonasida saqlanmoqda.
“Katta Langar Qur'oni”ning yurtimizga qanday kelib qolgani haqida aniq ma'lumotlar yo'q. Ilmiy tadqiqotlar xulosasiga asosan nodir qo'lyozma VIII asrning oxirgi choragida – arab grammatikasi qoidalari shakllangan davrda yozilgan. “Katta Langar Qur'oni”ning umumiy hajmi 206 sahifani tashkil etganligi haqida taxminiy ma'lumotlar mavjud. Hozirda ushbu mushafning faqatgina 98 varag'i saqlanib qolgan bo'lib, ularning 81 tasi Sankt-Peterburgdagi Sharq qo'lyozmalari institutida saqlanadi.  

 

Kamoliddin MAHKAMOV,

O'zbekiston musulmonlari idorasi Kutubxonasi mudiri

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar
Maqolalar

“Ya Haliymu ya Aliym, ya Aliyyu ya Aziym” duosining fazilati

15.01.2025   336   3 min.
“Ya Haliymu ya Aliym, ya Aliyyu ya Aziym” duosining fazilati

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Mutorrif ibn Mus’ab aytadilar: “Men xalifa Mansurning huzuriga kirsam, u g‘amgin va xafa holatda ekan. Ayrim yaqin insonlaridan judo bo‘lgani sabab, hatto so‘zlashmay qo‘ygan ekan. U menga: “Ey Mutorrif! Men musibatga duchor bo‘ldim. Bu baloni Allohdan boshqa hech kim bartaraf qila olmas. Alloh bu musibatni daf qilishini so‘rashim uchun biron duo bormi? Men uni o‘qib yurardim”, dedi.

Men: “Ey mo‘minlarning amiri! Muhammad ibn Sobit menga Amr ibn Sobit al-Basriydan rivoyat qilib gapirib bergan. “Basralik bir kishining qulog‘iga pashsha kirib ketib, quloq pardasigacha yetib bordi. U og‘riqdan qiynalib, kechasiyu kunduzi uxlolmay qoldi. Shunda Hasanning yaqinlaridan bir kishi: “Sahoba Alo ibn Hazramiyning duolarini o‘qigin, chunki Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sahobalari ushbu duoni sahroda va dengizda so‘rab duo qilganlarida, Alloh taolo ularni mashaqqatdan xalos qilgan”, deb aytgan edi, u kishi: “Alloh rahm qilsin, u qanaqa duo?” dedi. Shunda men u kishiga quyidagi rivoyatni aytib berdim:

“Alo ibn Hazramiyni Bahraynga yuborildi. U kishi sahroni yurib borarkan, juda qattiq chanqoq va suvsizlikdan o‘lar holatga keldi. Shunda u zot ulovdan tushdi va  ikki rakat namoz o‘qidi. So‘ngra: “Ya Haliymu, ya Aliym, ya Aliyyu, ya Aziym, isqinaa” (Ey Halim, ey Biluvchi, ey Oliy va ey Buyuk Zot, bizni suv bilan sug‘or, tashnaligimizni qondir) deb duo qilgandi, birdan qushning qanotiga o‘xshab ketadigan bulutlar paydo bo‘lib, gumburlay boshladi. So‘ngra yomg‘ir yog‘a boshladi, biz idish va meshkoblarimizni to‘ldirib oldik. Yo‘limizda davom etib, dengiz qirg‘ogidagi kichik ko‘rfazga yetib keldik. U yerda hech qimirlashni iloji yo‘q edi. Suzib ketishimiz uchun kemalarimiz ham yo‘q edi. U kishi ikki rakat namoz o‘qib: “Ya Haliymu ya Aliym, ya Aliyyu ya Aziym, ajiznaa” (Ey Halim, ey Biluvchi, ey Oliy va ey Buyuk Zot, bizni bu yerdan o‘tkazib yubor), deb aytdilar. So‘ngra otning tizginidan ushlab: “Allohning ismini aytib bu yerdan kechib o‘tinglar”, dedilar.

Abu Hurayra roziyallohu anhu: “Biz suvning ustidan yurib o‘tdik. Allohga qasamki, bizni na oyoqlarimiz, na mahsilarimiz va na oyoq kiyimlarimiz ho‘l bo‘lgan edi. O‘sha paytda qo‘shin to‘rt ming otliqdan iborat  edi”, deb aytdilar.

(Ibn Abu Dunyo, Lalkaiy va Ibn Abu Shayba musanniflarida ba’zi qisqartirish va qo‘shimchalar bilan rivoyat qilishgan).

Haligi qulog‘iga pashsha kirib ketgan kishi ham ushbu duoni o‘qigan edi, qulog‘idan pashsha chiqib, o‘z holiga keldi.

Xalifa Mansur ham qiblaga qarab, ushbu duo bilan so‘ray boshladi. Biroz fursat o‘tib, menga yuzlandi va: “Ey Mutorrif, Alloh mendagi g‘amni aritdi”,  deb ovqat keltirishlarini amr qildi va meni ham taklif etdi, birga o‘tirib tanovvul qildik.

“Yoqimsiz narsalarni bartaraf qilish va balo ofatdan qutulishda duoning ahamiyati” nomli kitobdan.

Biz ham hayotda qandaydir muammo va to‘siqlarga duch kelib: “Ya Haliymu ya Aliym, ya Aliyyu ya Aziym”, deb aytib, o‘sha muammoni ko‘tarishini Allohdan astoydil va chin ixlos bilan so‘rasak, insha Alloh U Zotning yordami bilan muammolardan xalos bo‘lamiz.

Maqolalar