Bugun, 21 may kuni Afg'oniston islom respublikasi delegatsiyasining yurtimizga tashrifi doirasida Termiz shahridagi Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazida “Imom Termiziyning hadis ilmi rivojiga qo'shgan hissasi” mavzusidagi davra suhbati bo'lib o'tdi.
Unda Afg'oniston Islom respublikasi oliy milliy yarashuv kengashi raisi maslahatchisi, Milliy birdamlik partiyasining Shimoliy hududlar bo'yicha rahbari Muhammad Muhsin Donesh, Balx viloyati haj va vaqf boshqarmasi boshlig'i Mahmud Doneshju Muhammad Bunyod, Afg'oniston shimoliy hududlari shia mazhabi ulamolar kengashi raisi Said Muhammad Said Muhsin Husayniy, Afg'oniston ulamolar kengashi a'zosi Abdulvahhob Abdulbosit Payg'omiy, yurtimizdan O'zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o'rinbosari Homidjon Ishmatbekov, Diniy idora rais o'rinbosari O'tkir Hasanboyev, Halqaro aloqalar bo'limi boshlig'i Akmalxon Shokirov, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori Shukurillo Umarov, shuningdek, Afg'oniston fuqarolarini o'qitish ta'lim markazi o'qituvchi va talabalari, OAV vakillari qatnashdi.
Tadbirni Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori Shukurillo Umarov kirish so'zi bilan ochib, Termiziy ulamolarining merosini o'rganishda tadqiqot markazining ahamiyati haqida ma'lumot berdi.
Shundan so'ng O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi birinchi o'rinbosari Homidjon Ishmatbekov so'zga chiqib, ikki mamlakat ulamolarining uchrashuvi qadim ilmiy an'ananing davomi ekanini bayon qilib, “Imom Termiziyning hadis ilmiga qo'shgan hissasi” mavzusi ma'ruza qildilar.
Keyin Muhammad Muhsin Donesh so'zga olib, muhaddis olim Imom Termiziyni nafaqat o'zbek xalqi, balki butun bashariyat iftixoridir” deya ta'riflab, Termiziy ulamolarining islom tamaddumiga qo'shgan ulkan hissasi asrlar davomida dunyo xalqlari uchun ma'naviy ozuqa bo'lib, turli diniy ixtiloflar yuzaga chiqishining oldini olayotganini alohida qayd etdi.
Shuningdek, Balx viloyati haj va vaqf boshqarmasi boshlig'i Mahmud Doneshju Muhammad Bunyod Imom Termiziyning hadis ilmi rivojiga qo'shgan hissasi, olimning ustoz va shogirdlari haqidagi noyob ma'lumotlar bilan o'rtoqlashdi. U tarixdan Termiz shahrining islom tamaddunida ko'prik vazifasini bajarganini, ushbu an'anani tiklash yo'lida tashkil etilgan Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi va Imom Termiziy nomidagi o'rta maxsus islom bilim yurtining faoliyatini yuqori baholadi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi raisining o'rinbosari O'tkir Hasanboyev so'zga chiqib, “Imom Termiziy merosining mazmun-mohiyatini ochib berish, uning tarbiyaviy ahamiyatini keng yoyish hamda xalqlarimiz, ayniqsa, yosh avlodni yot g'oyalardan himoya qilish, millatararo totuvlik, yaxshi qo'ni-qo'shnichilik fazilatlarini tushuntirish kabi masalalar bugungi kunning eng ustuvor vazifalari bo'layotgani, kelgusida o'zaro hamkorlik aloqalarini yanada mustahkamlash, diniy-ma'rifiy mavzularga bag'ishlangan muloqotlarni ko'paytirish, Islom dinining “Jaholatga qarshi ma'rifat” g'oyalarini keng targ'ib etish zarurdirligini ta'kidladi.
Tadbirda O'zbekiston va Afg'oniston ulamolarining o'zaro ilmiy hamkorlikni yo'lga qo'yish masalalari muhokama qilindi.
Shuningdek, unda Termizdagi Afg'oniston fuqarolarini o'qitish ta'lim markazi talabalari ham so'zga chiqib, ta'lim olishlari uchun qilingan imkoniyat va sharoitlar haqida gapirib berishdi.
Davra suhbati yakunida Afg'oniston va O'zbekiston diniy soha vakillari o'zaro esdalik sovg'alar ulashishdi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Luqmoni Hakim o‘z o‘g‘illariga qilgan nasihatlari Qur’oni karimda keltiriladi.
Nasihatning eng birinchisi – shikrdan qaytarish.
“Ey, o‘g‘ilcham! Allohga shirk keltirmagin! Chunki shirk ulkan zulmdir” (Luqmon surasi, 13-oyat).
Shirk eng og‘ir zulm, eng qabih jaholat va eng katta gunoh sanaladi.
Nasihatning ikkinchisi – ota-onaning haqqini ado etish.
“Agar ular (ya’ni ota-onang) seni o‘zing bilmagan narsalarni Menga sherik qilishga zo‘rlasalar, u holda ularga itoat etma! Ularga (garchi kofir bo‘lsalarda) dunyoda yaxshi muomalada bo‘lgin” (Luqmon surasi, 15-oyat).
Ota-ona hatto mushrik bo‘lsalar-da, ularga qo‘pol munosabatda bo‘lmaslik talab etiladi.
Nasihatning uchinchisi – Alloh oshkor maxfiy har bir narsa bilib turuvchi Zot.
“Ey, o‘g‘ilcham! Shubha yo‘qki, agar xantal (o‘simligining) urug‘idek (yaxshi yoki yomon amal qilinadigan) bo‘lsa, bas, u (amal) biror xarsang tosh ichida yo osmonlarda yoki yer ostida bo‘lsa, o‘shani ham Alloh keltirur. Zero, Alloh lutfli va ogoh zotdir” (Luqmon surasi, 16-oyat).
Nasihatning to‘rtinchisi – namoz, amri ma’ruf, nahyi munkar va sabr.
“Ey, o‘g‘ilcham! Namozni barkamol ado et, yaxshilikka buyur va yomonlikdan qaytar hamda o‘zingga yetgan (balolar)ga sabr qil!...” (Luqmon surasi, 17-oyat).
Nasihatning beshinchisi – ochiq yuzli, shirin so‘zli, tavoze’li bo‘lish, kibrlanmaslik.
“Odamlarga (kibrlanib) yuzingni burishtirmagin va yerda kerilib yurmagin! Chunki Alloh barcha kibrli, maqtanchoq kimsalarni suymas” (Luqmon surasi, 18-oyat).
Nasihatning oltinchisi – baqir-chaqir qilmaslik.
“(Yurganingda) o‘rtahol yurgin va ovozingni past qilgin! Chunki ovozlarning eng yoqimsizi eshaklar ovozidir” (Luqmon surasi, 19-oyat).
Davron NURMUHAMMAD