2021 yil 21 may kuni Afg'oniston Islom Respublikasi delegatsiyasining O'zbekiston Respublikasiga tashrifi doirasida Termiz shahridagi Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazida diniy soha vakillari bilan uchrashuv boshlandi.
Tadbir doirasida Afg'oniston Islom Respublikasi Oliy milliy yarashuv kengashi raisi maslahatchisi, Milliy birdamlik partiyasining Shimoliy hududlar bo'yicha rahbari Muhammad Muhsin Donesh, Balx viloyati haj va vaqf boshqarmasi boshlig'i Mahmud Doneshju Muhammad Bunyod, Afg'oniston shimoliy hududlari shia mazhabi ulamolar kengashi raisi Said Muhammad Said Muhsin Husayniy, Afg'oniston ulamolar kengashi a'zosi Abdulvahhob Abdulbosit Payg'omiy, O'zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o'rinbosari Homidjon Ishmatbekov, O'zbekiston musulmonlari idorasi raisining o'rinbosari O'tkirbek Hasanboyev Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori Shukurullo Umarov, ommaviy axborot vositalari va boshqalar ishtirok etishmoqda.
Dastavval, martabali mehmonlar Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi va Imom Termiziy o'rta-maxsus ta'lim muassasasi faoliyati, yaratilgan imkoniyatlar bilan yaqindan tanishishdi.
Anjumanni o'tkazishdan asosiy maqsad ajdodlarimizning ma'naviy merosini chuqur o'rganish asosida yoshlarda sog'lom dunyoqarashni kuchaytirish, ularni azaliy qadriyatlarga sadoqat ruhida tarbiyalash, islom dini ravnaqi hamda Islom tsivilizatsiyasi rivojiga benazir hissa qo'shgan Muhammad Hakim Termiziy, Imom Termiziy, Burhoniddin Muhaqqiq Termiziy, Varroq Termiziy va boshqa termiziylarning olamshumul ahamiyatga molik diniy-ma'naviy merosini o'rganishga bag'ishlangan bugungi tadqiqotlar natijalarini umumlashtirish hamda ularning navbatdagi bosqichida dolzarblik kasb etayotgan vazifalarni belgilab olishdan iborat.
Ayni damda markazning kichik majlislar zalida uchrashuv davom etmoqda.
Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi MATBUOT HIZMATI
Tarixchilar Usmonli sultonlarining haj ziyoratiga bormaganiga ikki sababni ko‘rsatadilar:
1. Xavfsizlik muammolari:
Sultonlar haj safariga borishda xavfsizlik muammolariga duch kelgan bo‘lishlari mumkin. Ular uchun hajga borish oddiy odamlarnikidan farqli ravishda murakkab bo‘lgan, chunki sultonning yo‘lda hujumga uchrash xavfi katta edi. Bu holat katta qo‘shin bilan safar qilishni talab qilardi. Haj niyatida yo‘lga chiqib qon to‘kishga sabab bo‘lmasligini afzal bilganlar.
2. Davlat boshqaruvidagi mas’uliyat:
Sultonlar mamlakatni muddatsiz tark etish xavfli deb hisoblashgan. Haj safarlari bir necha oy davom etgani sababli, davlatni hukmdorsiz qoldirish anarxiya va siyosiy beqarorlikka olib kelishi mumkin edi. Shuning uchun sultonlar haj o‘rniga davlat boshqaruvi va xarbiy yurishlarga ustunlik berganlar.
Vaqt o‘tishi bilan Usmonlilar sulolasiga bu an’anaga aylandi. Sultonlar “hajji badal” qilishni tayinlagan bo‘lishi mumkin.
Shu bilan birga, Usmoniy sultonlari Makka va Madinaga doim e’tibor qaratgan. Ular har yili xayriya karvonlarini jo‘natib, muqaddas shaharlarning aholisiga moliyaviy yordam ko‘rsatganlar va Haramayn masjidlarini ta’mirlab, kengaytirib turganlar.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va Islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.