Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Iyun, 2025   |   12 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:06
Quyosh
04:50
Peshin
12:27
Asr
17:36
Shom
19:58
Xufton
21:35
Bismillah
08 Iyun, 2025, 12 Zulhijja, 1446

Oylar sultoni — Ramazon: Avval namozmi yo iftor? Ro'zador kunduzi cho'milishi mumkinmi?

29.04.2021   4691   4 min.
Oylar sultoni — Ramazon: Avval namozmi yo iftor? Ro'zador kunduzi cho'milishi mumkinmi?

Navbatdagi suhbat O'zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo bo'limi mutaxassisi Muhammadjon Ibragimov bilan uyushtirildi.

 

Avval iftor qilinadimi yoki shom namozi o'qiladimi?

Islom dinida iftorlikni tezlashtirishga targ'ib qilingan, og'iz ochishni qasddan shom namozidan keyinga surish sunnatga xilofdir. Chunki Rasululloh sollallohu alayhi vasallam odatda avval og'iz ochib, keyin shom namozini ado etar edilar.

Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam namoz o'qishdan oldin og'zilarini ho'l xurmolar bilan ochardilar...» (Imom Abu Dovud rivoyati).

Demak, ro'zador shom namozining vaqti kirishi bilan og'zini ochib, chanqog'ini qondirib olgandan keyin shom namozini ado etishga kirishishi maqsadga muvofiq ekan.

Iftorni tezlatish afzalligi borasida Sahl ibn Sa'd roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Insonlar og'iz ochishni tezlashtirsalar, yaxshilikda bardavom bo'ladilar», deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan boshqa bir hadisida Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Alloh azza va jalla shunday dedi: Bandalarimning menga eng suyuklisi, ularning tezroq og'iz ochganlaridir», dedilar (Imom Ahmad va Imom Termiziy rivoyat qilgan).

Ushbu hadislardan kelib chiqib, fuqaholarimiz quyosh botishi bilan namozdan oldin og'iz ochish mustahabdir, deganlar («Raddul muhtor»). Ushbu hukm barcha farz va nafl ro'zalarning barchasiga tegishli. Chunki bu borada vorid bo'lgan hadislar farz ro'zalarga xoslangan emas.

Ro'zador kunduzi yuvinishi mumkinmi?

Odamlar orasida ro'zador kishi kunduzi yuvinishi haqida bir biriga mutlaqo zid ikki xil qarash bor. Biri ro'zador kishi kunduz kuni mutlaqo yuvinishi mumkin emas, deydi. Boshqasi kunduz kuni ro'zador ham bemalol yuvinish mumkinligini ta'kidlaydi.

Bu mavzuda so'z boshlashdan avval, kunduz kuni ehtilom bo'lib qolgan ro'zador g'usl qilishi vojibligi, albatta, yuvinishi shart ekanini ta'kidlaymiz va bu borada hech qanday ixtilof yo'q. Bizning mavzumiz g'usl qilishi vojib bo'lmagan ro'zadorning yuvinishi haqida bo'ladi.

Bu mavzuda «Al-Fatovol Hindiya» kitobida shunday deyiladi: «Abu Hanifa rahmatullohi alayhdan rivoyat qilinishicha, ro'zador tahoratdan boshqa paytlarda og'iz va burun chayishi makruhdir. Shuningdek g'usl qilish (cho'milish), boshiga suv qo'yish, suvga sho'ng'ish, namlangan kiyimga o'ranish ham makruhdir. Abu Yusuf rahmatullohi alayh aytadilar: ‘Yuqorida sanalgan ishlar makruh emas’. Mana shu gap ustunroq, ‘Muhiti Saraxsiy’ kitobida shunday kelgan».

Demak, jiddiy zarurat bo'lmaganda, tahoratdan boshqa paytlarda og'iz va burun chayish, g'usl qilish (cho'milish), boshiga suv qo'yish, suvga sho'ng'ish, namlangan kiyimga o'ranish kabi ishlarni qilinmasa, bu ishlarni iftordan keyinga qoldirilsa, imom Abu Hanifa rahimahullohning so'zlariga amal qilingan bo'ladi.

Lekin, masalan, kun juda isib ketganida va boshqa shu kabi holatlarda yuqoridagi ishlarni qilish zarurati tug'ilsa va ibodatdan bezor bo'lish ma'nosida emas, balki ibodatga yordam olish ma'nosida bu ishlarni qilinsa, imom Abu Yusuf rahimahullohning so'zlariga, keyingi ulamolar ustun ko'rgan so'zga amal qilingan bo'ladi, makruh bo'lmaydi.

Ro'zador odam chanqagan vaqti og'ziga suv olib, yutmasdan g'arg'ara qilsa bo'ladimi?

Zarurat bo'lsa, ro'zador odam og'izini ohista chayishi mumkin. Lekin g'arg'ara qilib, og'iz chayish makruh bo'ladi. Chunki bunda suv yutilib ketib, ro'zani ochib yuborish xavfi bor. Agar qattiq chayish oqibatida ichga suv ketib qolsa, ro'zasi buziladi va Ramazondan keyin qazosini tutishi shart bo'lib qoladi. Vallohu a'lam.

Ma'lumot uchun: Sizda shar'iy masalalarda savollar bo'lsa, O'zbekiston musulmonlari idorasining Telegram’dagi @diniysavollar kanaliga, «savollar.muslim.uz» saytiga yoki fatvo bo'limining 78-150-33-44 raqamli koll-markaziga murojaat qilishingiz mumkin.

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Qurbon hayiti – ezgulik va bag‘rikenglik bayrami!

05.06.2025   7503   4 min.
Qurbon hayiti – ezgulik va bag‘rikenglik bayrami!

Ramazon hayiti va Qurbon hayiti  Islomning ikki ulug‘ bayramidir. Ularning har birida ulkan ma’naviy ma’nolar bo‘lib, musulmonlar hayotida alohida o‘rin tutadi. Xususan, Qurbon hayiti Islomda fidokorlik, sadoqat va bag‘rikenglik ramzi hisoblanadi.
 

Ushbu muqaddas bayram oldidan Davlatimiz rahbarining maxsus qarorlari qabul qilinishi, Ramazon  va Qurbon hayiti sanalari dam olish kuni sifatida belgilanishi xalqimizning diniy ehtiyojlarini ta’minlash, milliy va diniy qadriyatlarni asrab-avaylash hamda ma’naviy birdamlikni mustahkamlashga xizmat qilmoqda.


Qurbon hayiti Zulhijja oyining avvalgi o‘n kunida nishonlanadi. Ulamolar ta’kidlaganidek, Zulhijjaning avvalgi o‘n kuni Allohning eng mahbub kunlaridan biri bo‘lib, bu kunlarda qilinadigan amallar, ibodatlar, xayru saxovatlar juda ham ulug‘ hisoblanadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: Alloh taolo huzurida yaxshi amallar Zulhijjaning birinchi o‘n kunida qilinadigan amallardek afzalroq amal yo‘q”, — deb marhamat qilganlar. Shunday ekan, ushbu kunlarda yaxshi amallarga shoshilish, savobli ishlarga ulgurib qolish ayni muddaodir.


Qurbon hayitining fazilatlari amallaridan biri – qurbonlik  qilish hisoblanadi. Qurbonlik, Islom dinida ahamiyati katta bo‘lgan amallardan biri bo‘lib, u Qurbon hayiti kunlarida Allohning roziligi uchun fidoiylik ifodasi o‘laroq jonliq so‘yishdir. Bu amal hazrati Ibrohim alayhissalom va payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam sunnatlariga amal qilish, fidokorlik, sabr va taqvo kabi tushunchalarni ifoda etadi.


Qurbonlik qilish nafaqat insonning taqvosi, balki ijtimoiy mehr-oqibat, muhtojlarga g‘amxo‘rlik belgisidir. Qurbonlik go‘shti faqirlarga, qarindoshlarga, qo‘shnilarga tarqatilishi, ahillik va mehr-muhabbatni yanada mustahkamlaydi.


Qurbon hayiti — bu ahillik va mushtaraklikning ramzi bo‘lib, bu kunda musulmonlar o‘z qarindoshlari, qo‘shnilari, do‘stlarining holidan xabar oladilar, uzoqdagi yaqinlarini yo‘qlab borishga harakat qiladilar. Ayniqsa, keksa, bemor, yolg‘iz kishilar holidan xabar olish — dinimizda yuksak ajr hamda e’tiborga sazovor amal hisoblanadi.


Qurbon hayiti insonlarni bir-biriga yaqinlashtiradi, mehru shafqatni uyg‘otadi, bayram munosabati bilan ehson qilish, bolalar va keksalarni xursand qilish kabi amallar nafaqat shaxsiy savob, balki jamiyatdagi yaxshilik muhitini yanada mustahkamlaydi.


Bu kunda imkoni bor insonlar kam ta’minlangan oilalar, yetimlar, ehtiyojmandlar holidan xabar olib, ularga xursandchilik ulashsalar, bu amalning savobi beqiyosdir. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Mo‘minlarning o‘zaro do‘stliklari, rahm qilishlari va mehr ko‘rsatishlari xuddi bir jasadga o‘xshaydi. Undan bir a’zo xasta bo‘lsa, jasadning qolgani unga qo‘shilib bedor bo‘ladi va isitmalaydi”, — dedilar (Imom Muslim rivoyati).


Azizlar, ayni kunlarda yurtimizdan 15 ming nafardan ziyod yurtdoshlarimiz Islomning besh ustunidan biri bo‘lgan Haj ibodatini ado etishga taraddud ko‘rmoqdalar. Ular orasida yuzlab nuroniylar, onalarimiz, ustoz va ziyolilar bor. Bu har bir yurtdoshimizning qalbida quvonch uyg‘otadi. Ayniqsa, mamlakatimiz rahbari muhtaram Prezidentimiz O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy hazrat bilan telefon orqali muloqot qilib, hojilarimiz ahvolidan xabar olganelari, ularga muborak safarda to‘liq sharoit yaratilishi, Haj ibodatini xotirjam va mukammal ado etishlari uchun zarur ko‘mak va duolarini izhor etganlari katta voqea bo‘ldi.


Bu voqelik yurtimizda din va davlat munosabatlari yangi, barqaror va hamjihat zaminda qurilayotganidan dalolatdir. Bu – xalqimizning muqaddas qadriyatlariga hurmat, Islomning pok ta’limotiga bo‘lgan ehtirom namunasidir.


Bu kabi yuksak e’tiborlar yurtimizda din va davlat o‘rtasidagi muvozanatli munosabatning, xalqning e’tiqodi va qadriyatiga nisbatan hurmat va e’zozning amaliy namunasidir.


Muhtaram yurtdoshlar! Fursatdan foydalanib barchalaringizni iyd al-Azxo – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etaman. Yurtimiz tinchlikligi barqaror, xalqimiz totuvligi bardavom bo‘lsin, dinimiz yanada ravnaq topsin, xonadoningizdan fayzu baraka arimasin!


Qurbon hayitingiz muborak bo‘lsin! 

Ubaydulloh Abdullayev, 
Farg‘ona viloyati bosh imom-xatibi

O'zbekiston yangiliklari