Tobein olimlardan Abul Asvad ad-Dualiy hikoya qiladi: Hazrati Umarning xalifalik yillarining birida Madinaga borgandim. O'sha kunlarda Madinada bir kasallik paydo bo'lgandi, insonlar bir-birining ortidan o'layotgan edilar. Hazrati Umarning yonida o'tirgandim. Shu vaqt u erdan bir tobut ko'tardilar. Shu erda hozir bo'lganlar o'lgan odam haqida chiroyli so'zlarni so'zladilar. Shu chokda hazrati Umar: "Qabul bo'ldi”, dedi. So'ngra yana bir tobut ko'tarildi. Bu tobutdagi odam haqida ham chiroyli gaplarni aytdilar. Hazrati Umar yana: “Qabul bo'ldi”, dedi. Undan keyin uchinchi tobut ko'tarildi. Bu safar musulmonlar o'lgan odam haqida yomon gaplarni gapirdilar. Hazrati Umar yana: "Qabul bo'ldi”, dedi. Men undan ajablanib:
- Nima qabul bo'ldi, ey mo'minlarning amiri? - deb so'radim. Hazrati Umar bunday javob berdi:
- Men Rasululloh sollallohu alayhi va sallam o'rgatganlari kabi so'zladim. U zot bunday marhamat qilgan edilar: "Har qanday musulmon haqida to'rt kishi "yaxshi odam edi", desa Alloh uni jannatiga kiritadi". Shu gapni aytganlaridan keyin u zotga bir necha savollar bergan edik.
– Uch kishi uning yaxshi odam ekanini so'zlasa nima bo'ladi, yo Rasululloh?
– Uch kishining yaxshi deyishi hukmi ham shunday bo'ladi, - dedilar.
- Ikki kishi yaxshi desa-chi? - deb so'rashda davom etdik.
– Ikki kishining yaxshi deyishi ham shu hukmdadir, - dedilar. Keyin Payg'ambar alayhissalomdan bir kishining yaxshi deyishi-chi? deb so'rashdan hayo qildik.
«Sahobadan 101 xotira» kitobidan.
Jumladan, turkiyalik moturidiyshunos olim va mutaxassislar ushbu tashabbusni tarixiy ahamiyatga ega bo‘lgan muhim qaror sifatida baholamoqdalar. Anqara Yildirim Boyazid universiteti professori, doktor Ahmad Yildirim tomonidan e’lon qilingan maqola fikrimizning yorqin dalili bo‘la oladi. Maqolada yurtboshimiz qabul qilgan mazkur qaror buyuk mutafakkir ajdodlarimizning boy ilmiy-ma’naviy merosini chuqur o‘rganish, qayta tiklash va uni jahon hamjamiyatiga tanitish yo‘lidagi muhim qadam sifatida e’tirof etilgan.
Maqolada Imom Moturidiyning islom tafakkuri tarixida tutgan o‘rni alohida ta’kidlangan. Unda bayon etilishicha, Imom Moturidiy ilmiy merosi bugungi globallashuv davri muammolarini hal etishda muhim o‘rin tutadi. Imom Moturidiy o‘z davrida nafaqat diniy, balki falsafiy, axloqiy va ijtimoiy masalalarni ham qamrab olgan mukammal tizimni yaratgan. Moturidiylik ta’limoti asosan aql va hikmatga tayangan holda, insonning axloqiy mas’uliyatiga urg‘u qaratadi.
Ahmad Yildirimning ta’kidlashicha, Imom Moturidiyning hikmatga asoslangan tafakkur tizimi bugungi kun odami hayotdan ma’no izlash jarayonida duch kelishi mumkin bo‘lgan muammolarga ham yechim bera oladi. Maqolada e’tirof etilgan so‘zlar e’tiborga molik: “Imom Moturidiyning bugungi kunimiz uchun ham ahamiyatli bo‘lgan qarashlarini yanada chuqurroq o‘rganish, ularni yuzaga chiqarib, insoniyat taraqqiyotiga safarbar qilish lozim. Shundan kelib chiqqan holda maxsus tadqiqotlar zarurligi ayni haqiqatdir. Mana shuni anglagan holda O‘zbekistonda 2025 yil Imom Moturidiyning 1155 yilligini nishonlash yili deb e’lon qilindi”.
Shuningdek, Ahmad Yildirim O‘zbekiston Prezidentining “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaroriga muvofiq amalga oshiriladigan ishlar, jumladan, “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida xalqaro konferensiya o‘tkazish, talabalar o‘rtasida moturidiylik ta’limoti bo‘yicha musobaqa va davra suhbatlarini tashkil etish, moturidiylik allomalari hayoti va ilmiy merosiga oid xorijiy mamlakatlarda saqlanayotgan noyob qo‘lyozma va boshqa madaniy boyliklarni aniqlash hamda ularning nusxalarini O‘zbekistonga olib kelish kabi tadbirlarni ham alohida e’tirof etgan.
Ahmad Yildirim o‘z maqolasini quyidagicha yakunlaydi: “O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylarining oqilona rahbarligi hamda 2025 yilda Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini nishonlashga oid qarori ortidan Movarounnahrda Islom sivilizatsiyasi tarixini o‘zgartirgan allomalarning avvalgi safida turuvchi Imom Moturidiyni xotirlash va uning fikrlarini qayta jonlantirish, yosh avlodni adashgan mutaassib oqimlar tuzog‘iga tushib qolishining oldini olish, shuningdek, insoniyatga bugungi kunda odamlar o‘tmishdagidan ko‘ra ko‘proq muhtoj bo‘lgan tinchlik, bag‘rikenglik va yuksak ishonch madaniyatini taqdim etadigan yangi Islom sivilizatsiyasi binosini barpo etish yo‘lida yana bir muhim qadam qo‘yilgan bo‘ladi”.
O‘zA