Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bunday marhamat qildilar: “Ro'za va Qur'on bandani Qiyomat kuni shafoat qiladi. Ro'za: “Yo Rab, uni kunduzlari taom va shahvatdan man etdim. Meni unga shafoatchi qilgin”, deydi. Qur'on: “Men uni kechalari uyqudan qoldirdim. Meni unga shafoatchi qilgin”, deydi. Keyin ikkalasi shafoat qiladi» (Imom Ahmad rivoyati).  

Tiybiy rahimahulloh bunday deydi: «Hadisdagi Qur'ondan murod tahajjud namozida o'qiladigan qiroatdir. Sababi, Isro surasining: “Va Qur'anal fajri” (78-) oyatidan “tonggi o'qish”, ya'ni bomdod namozidagi qiroat nazarda tutilgan. Hadisdagi: “Men uni kechalari uyqudan qoldirdim” jumlasi ham shunga dalolat qiladi».

Ro'za va Qur'onning shafoati haqida ulamolar ixtilof qilishgan. Ibn Hajar rahimahulloh: “Ro'za va Qur'on jism shakliga kirib, bandani shafoat qiladi”, degan. Ali Qori rahimahulloh: “Jism shakliga kirmasdan, balki holat taqozosi bilan ham shafoat qilishi mumkin”, deydi.

Ulamolar yana hadisdagi nozik bir nuqtaga e'tibor qaratishdi. Ahli sunna val jamoa e'tiqodiga ko'ra, Qur'oni karim Alloh taoloning azaliy, abadiy kalomi bo'lib, maxluq – yaratilgan emasdir. Shu bois hadisi sharifda: “Yo Rab”, deb murojaat qilmayapti. Zero: “Yo Rab”, degan xitob murojaat qiluvchining maxluq ekaniga dalolatdir. Bu fikrni Ali Qori rahimahulloh “Mishkatul masobih”ga yozgan sharhi “Mirqotul mafotih”da bayon qilgan.

Hadisdagi xabar g'ayb olamiga tegishli bo'lgani bois uning ta'viliga kirishgan yoki qanday bo'lsa shundayligicha qabul qilgan olimlar ham bor. Hususan, bu haqda Tiybiy rahimahulloh bunday deydi: “Ro'za va Qur'onning shafoat qilishini izohlash mumkin. Lekin uni shundayligicha qabul etib, ta'viliga kirishmagan ma'qul. Mana shu to'g'ri yo'ldir. Sababi, inson aqli ilohiy olamni idrok etishdan ojiz”.

Ulamolar ushbu hadisning sharhida: “Ro'za shafoati bandaning gunohlari kechirilishi, Qur'on shafoati esa darajasining ko'tarilishidir”, deyishgan. Ba'zi olimlar esa: “Ikki shafoat va ularning qabul etilishi Parvardigorning g'azabi so'nishi, bandani rahmatiga olib, darajasini ko'tarishi va O'zining huzurida muqarrablardan qilishidan bashoratdir”, deyishadi. Ushbu rivoyatni Imom Bayhaqiy rahimahulloh “Shu'abul imon” kitobida keltirgan. 

“Mirqot” asosida Zangiota tumani

“Mo'min hoji ota” jome masjidi

imom noibi Abdulloh G'OFUROV

tayyorladi.