Sayt test holatida ishlamoqda!
30 Aprel, 2025   |   2 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:53
Quyosh
05:22
Peshin
12:25
Asr
17:16
Shom
19:22
Xufton
20:45
Bismillah
30 Aprel, 2025, 2 Zulqa`da, 1446

QAZO VA KAFFORAT

03.04.2021   4763   5 min.
QAZO VA KAFFORAT

– Ro'zani qazo qilish degani nima?
– Buzilgan ro'zasining o'rniga ramazondan keyin ro'za tutishdir. Necha kun ro'zasi
buzilgan bo'lsa, o'shancha kun ro'za tutadi.

– Kafforat qilish degani nima?
– Bir qul ozod qilish, agar bunga qodir bo'lmasa, ramazondan keyin orada biror kun qoldirmay, muttasil oltmish kun ro'za tutish, agar zaiflik va notavonlik sababidan oltmish kun ro'za tutishga qodir bo'lmasa, oltmish miskinga taom berish – kafforat qilishdir.

– Oltmish kun ro'za muttasil bo'lmasa, kafforatga kifoya qiladimi?
– Kifoya qilmaydi, kafforatga oltmish kun muttasil bo'lishi lozim.

– Bir kishi kafforat uchun ro'za tuta boshlasa, oltmish kunga etmasdan biror kun ro'za tutmay qolsa, nima qiladi?
– Kafforat uchun yangidan boshlab oltmish kun muttasil ro'za tutadi, avvalgi tutgan ro'zasi kafforatga kirmaydi.

– Bir kishi niyat bilan tutgan ramazon ro'zasidan bir necha kunni xato qilib buzsa, masalan, to'rt-besh kunni xato qilsa, nima qilishi lozim?
– Har bir xato qilgan kun uchun bir kundan qazo ro'za tutadi, undan keyin necha kun xato qilgan bo'lsa, hammasi uchun bir kafforat lozim bo'ladi.

– Bir kishi bir yo bir necha kun ro'za tutishni niyat qilmasdan fosiqlik ila kunduz kun taom eb yursa, u kishi nima qilmog'i lozim?
– U kishi ro'za tutmay qolgan kunlari uchun qazo ro'za tutadi, ushbu qilgan fisq ishiga pushaymon bo'lib, tavba va istig'for qiladi. Ammo u kishiga kafforat lozim emas, chunki uning gunohi g'oyatda zo'r va katta gunohdirki, kafforat bilan avf qilinadigan emas, balki tavba va istig'for lozimdir.

– Bir kishi o'zining ro'za ekanini bilib turib xatolik bilan og'zidan biror taom ketsa yoki suv ichib yuborsa yoki bir kishining zo'rlik bilan ro'zasini buzsa yoki ro'zador kishi og'zini to'ldirib qayt qilsa yoki tong otmagan deb o'ylab taom esa, holbuki, tong otgan bo'lsa yoki quyosh botgan deb iftor qilsa, shu kishining ro'zasi buziladimi?
– Buziladi.

– Endi u kishi nima qilishi kerak?
– O'sha kuni quyosh botguncha ro'za kishidek ro'zani buzadigan narsadan o'zini saqlashi va ham ramazondan keyin o'sha kun uchun ro'za tutib berishi lozim. Ammo kafforat lozim emas.

– Ro'za tutgan kishining dimog'iga chang-g'ubor yoki tuproq, jun yoki tutunga o'xshash narsalar kirsa, ro'zasi buziladimi?
– Buzilmaydi, qazo ham, kafforat ham lozim emas.

– Og'ziga qor yoki yomg'ir kirsa, ro'zasi buziladimi?
– Buziladi. Qazo qilish lozim bo'ladi, ammo kafforat lozim emas.

– O'zining tupugini yutsa, nima bo'ladi?
– Ro'za buzilmaydi.

– Bir ro'zador kishi o'zining ro'za ekanini esdan chiqarib biror taom esa, suv ichsa, jinsiy aloqa qilsa, ro'zasi buziladimi?
– Buzilmaydi, qazo ham, kafforat ham lozim emas.

– Bir ro'zador kishi uyqudan junub bo'lib tursa, xotiniga qo'l tekkizib ehtilom qilsa, ro'zasi buziladimi?
– Buzilmaydi.

– U kishiga g'usl qilish durustmi?
– Suv ichiga tushib uzoq muddat o'tirmasdan va ham obdasta bilan g'usl qilish durust. Ammo suv ichiga tushib uzoq muddat turishda ba'zi joylaridan suv kirib ro'za buzilishi ehtimoli bor.

– Ro'za tutgan kishi tish orasida qolgan taomni esa, ro'zasi buziladimi?
– No'xatdan kichik bo'lsa, og'zidan tashqariga chiqarmay yutib yuborsa, ro'zasi buzilmaydi, agar no'xot miqdoricha bo'lsa yoki og'zidan chiqarib keyin yutsa, buziladi.

– U kishi nima qilishi lozim?
– Ro'zasini qazo qilmog'i lozim bo'ladi, kafforat lozim emas.

– Qazo va kafforat uchun tutiladigan ro'zalarga qay vaqt niyat qilish lozim bo'ladi?
– Kechasi niyat qilish lozim bo'ladi. Tong otgandan keyin niyat qilish mo''tabar emas.

– Hayz va nifosli ayollarga ro'za tutish lozimmi?
– Durust emas.

– Bir ayol ramazon ichida hayzli yoki nifosli bo'lsa, nima qiladi?
– Hayzli va nifosli kunlarda ro'za tutmaydi. Necha kun ro'zasi qolgan bo'lsa, o'shancha kun qazosini tutadi.

"Ibodati islomiya"dan.

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

O‘zbekistonda Imom Moturidiy ilmiy merosiga yuksak e’tibor qaratilmoqda

28.04.2025   4384   3 min.
O‘zbekistonda Imom Moturidiy ilmiy merosiga yuksak e’tibor qaratilmoqda

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qarori jahon ilmiy jamoatchiligi, ayniqsa turkiy davlatlarda alohida quvonch va xursandchilik bilan kutib olinmoqda.

Jumladan, turkiyalik moturidiyshunos olim va mutaxassislar ushbu tashabbusni tarixiy ahamiyatga ega bo‘lgan muhim qaror sifatida baholamoqdalar. Anqara Yildirim Boyazid universiteti professori, doktor Ahmad Yildirim tomonidan e’lon qilingan maqola fikrimizning yorqin dalili bo‘la oladi. Maqolada yurtboshimiz qabul qilgan mazkur qaror buyuk mutafakkir ajdodlarimizning boy ilmiy-ma’naviy merosini chuqur o‘rganish, qayta tiklash va uni jahon hamjamiyatiga tanitish yo‘lidagi muhim qadam sifatida e’tirof etilgan.

Maqolada Imom Moturidiyning islom tafakkuri tarixida tutgan o‘rni alohida ta’kidlangan. Unda bayon etilishicha, Imom Moturidiy ilmiy merosi bugungi globallashuv davri muammolarini hal etishda muhim o‘rin tutadi. Imom Moturidiy o‘z davrida nafaqat diniy, balki falsafiy, axloqiy va ijtimoiy masalalarni ham qamrab olgan mukammal tizimni yaratgan. Moturidiylik ta’limoti asosan aql va hikmatga tayangan holda, insonning axloqiy mas’uliyatiga urg‘u qaratadi.  

Ahmad Yildirimning ta’kidlashicha, Imom Moturidiyning hikmatga asoslangan tafakkur tizimi bugungi kun odami hayotdan ma’no izlash jarayonida duch kelishi mumkin bo‘lgan muammolarga ham yechim bera oladi. Maqolada e’tirof etilgan so‘zlar e’tiborga molik: “Imom Moturidiyning bugungi kunimiz uchun ham ahamiyatli bo‘lgan qarashlarini yanada chuqurroq o‘rganish, ularni yuzaga chiqarib, insoniyat taraqqiyotiga safarbar qilish lozim. Shundan kelib chiqqan holda maxsus tadqiqotlar zarurligi ayni haqiqatdir. Mana shuni anglagan holda O‘zbekistonda 2025 yil Imom Moturidiyning 1155 yilligini nishonlash yili deb e’lon qilindi”.

Shuningdek, Ahmad Yildirim O‘zbekiston Prezidentining “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaroriga muvofiq amalga oshiriladigan ishlar, jumladan, “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida xalqaro konferensiya o‘tkazish, talabalar o‘rtasida moturidiylik ta’limoti bo‘yicha musobaqa va davra suhbatlarini tashkil etish, moturidiylik allomalari hayoti va ilmiy merosiga oid xorijiy mamlakatlarda saqlanayotgan noyob qo‘lyozma va boshqa madaniy boyliklarni aniqlash hamda ularning nusxalarini O‘zbekistonga olib kelish kabi tadbirlarni ham alohida e’tirof etgan.

Ahmad Yildirim o‘z maqolasini quyidagicha yakunlaydi: “O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylarining oqilona rahbarligi hamda 2025 yilda Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini nishonlashga oid qarori ortidan Movarounnahrda Islom sivilizatsiyasi tarixini o‘zgartirgan allomalarning avvalgi safida turuvchi Imom Moturidiyni xotirlash va uning fikrlarini qayta jonlantirish, yosh avlodni adashgan mutaassib oqimlar tuzog‘iga tushib qolishining oldini olish, shuningdek, insoniyatga bugungi kunda odamlar o‘tmishdagidan ko‘ra ko‘proq muhtoj bo‘lgan tinchlik, bag‘rikenglik va yuksak ishonch madaniyatini taqdim etadigan yangi Islom sivilizatsiyasi binosini barpo etish yo‘lida yana bir muhim qadam qo‘yilgan bo‘ladi”.

O‘zA

MAQOLA