Bir necha yillardan buyon ajdodlarimiz merosini o'rganish, milliy-diniy qadriyatlarimizni tiklash, dinlararo bag'rikenglik va hamkorlik g'oyalarini ommalashtirish, xalqimiz, ayniqsa, o'sib kelayotgan yosh avlod ongida yot g'oyalarga qarshi mustahkam immunitetni shakllantirish bo'yicha amalga oshirilayotgan ishlarni ommaviy axborot vositalarida keng yoritish, ushbu yo'nalishda faol mehnat qilayotgan ijodkorlarni munosib rag'batlantirish va taqdirlash maqsadida "Sarhisob" tanlovi o'tkazilib kelinadi.
Aytish kerakki, "Sarhisob" tanlovi diniy-ma'rifiy yo'nalishda qalam tebratib, ijodini rivojlantirayotgan qalam ahlini, yosh iqtidorlarni aniqlashga va ularni munosib rag'banlantirishga xizmat qilmoqda.
Tanlov ikki bosqichda o'tkazildi. Dastlab hududiy bosqich g'oliblari aniqlandi. Viloyat miqyosida g'oliblikn qo'lga kiritganlar respublika bosqichida ishtirok etish imkoniyatiga ega bo'ldilar. Respublika bosqichiga o'tgan ishtirokchilarning ijodlari maxsus hay'at tomonidan ko'rib chiqildi. Yuborilgan materiallar orasidan tanlov shartlariga javob bermaydiganlari chiqarib tashlandi. Hususan, qog'ozga chiqarilmay faqat maqola linki jo'natilgan maqolalar, saytlardan to'liq ko'chirib olingan ma'lumotlar shular jumlasidandir.
Tanlov beshta yo'nalish bo'yicha tashkil etildi – “Yilning eng faol targ'ibotchisi”, “Televideniye”, “Radio”, “Davriy matbuot” va “Internet”. Shuningdek, tanlov natijasida yil davomida faolligi bilan alohida ajralib turgan eng yaxshi ijodiy ish bo'yicha yagona o'rinli – "Jaholatga qarshi – ma'rifat" mavzusidagi eng yaxshi ijodiy ish yo'nalish ham o'rin oldi. Ushbu nominatsiyalar bo'yicha respublikamizning turli viloyatidan faol ijodkorlar ishtirok etishdi.
Ammo 2020 yilgi koronavirus pandemiyasi sababli tanlov g'oliblarini taqdirlash biroz muddatga surildi. Qolaversa koronavirus pandemiyasi davom etayotgani uchun onlayn tartibda o'tkazildi. Hay'at a'zolari tomonidan quyidagi ishtirokchilar tanlov g'olibi deb topildi:
BOSh MUKOFOT – ENG YaHShI IJODIY ISh
Toshkent shahar bosh imom-xatibi Holiqnazarov Nuriddin
TYeLYeVIDYeNIYe YO'NALIShI
1-o'rin: To'lqin Shamsiyev, “Madaniy-ma'rifiy va badiiy dam olish dasturlar” muharririyati rejissyori (“Hidoyat sari” ko'rsatuvi);
2-o'rin: Bahadir Abdiramanov, Qoraqalpog'iston Respublikasi Nukus shahridagi “Muhammad al-Beruniy” o'rta maxsus islom bilim yurti o'qituvchisi.
3-o'rin: Mirzamaqsud Alimov, Andijon viloyati bosh imom-xatibi;
RADIO YO'NALIShI
1-o'rin: Ishoq Arabov, “Ziyo chashmasi”, “Ma'rifat ziyosi”, “Imom Buxoriy o'gitlari” dasturlari muharriri;
2-o'rin: Bahromjon Tursunov, Farg'ona shahar “Jo'ydam” masjidi imom-xatibi;
3-o'rin: Muhammadi Qorayev, O'zbekiston musulmonlari idorasining Qashqadaryo viloyatidagi vakili o'rinbosari, Qarshi shahar "Qumqishloq" jome masjidi imom-xatibi.
DAVRIY MATBUOT YO'NALIShI
1-o'rin: Azizbek Holnazarov, “Shamsuddinxon Boboxonov NMIU” muharriri.
2-o'rin: Salimjon Shokirov, Andijon shahri “Honaqo” jome masjidi imom-xatibi.
3-o'rin: Qurbonali Pirmatov, Farg'ona shahri Beshariq tumani “Uzun” jome masjidi imom-xatibi.
INTYeRNYeT YO'NALIShI
1-o'rin: Rahmatulloh Jalilov, Farg'ona viloyati Marg'ilon shahar “Sahoba Zayd ibn Horisa” jome masjidi imom-xatibi, Fargonaziyo.uz sayti muharriri.
2-o'rin: Ruhiddin Akbarov, O'zbekiston musulmonlari idorasi Qashqadaryo viloyati vakilligi xodimi.
3-o'rin: Muhammad Yusuf To'raqulov – Andijon Oltinko'l tumani bosh imom-xatibi.
ENG FAOL TARG'IBOTChI YO'NALIShI
1-o'rin: Jaloliddin Hamroqulov, Toshkent shahri “Novza” jome masjidi imom-xatibi, Imom Buxoriy nomidagi Toshkent Islom instituti katta o'qituvchisi;
2-o'rin: Jasur Raupov, Toshkent viloyati bosh imom-xatibi;
3-o'rin: Sattarov Hayrullo, Samarqand viloyati bosh imom-xatibi o'rinbosari.
Tanlov g'oliblariga tanlov mezoniga ko'ra, 3-o'ringa – mini pech', 2-o'ringa – blender, 1-o'ringa – changyutgich, Oliy mukofotga esa zamonaviy (Smart) Televizori topshiriladi.
Alloh taolo barcha g'oliblarni O'zining roziligi bilan mukofotlasin. Din xizmati, musulmonlar manfaati yo'lida olib borayotgan xayrli amallarida O'zi kuch-quvvat ato etsin. Barchamizni dini xizmatiga qabul qilganlar qatorida qilsin!
O'zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Muhammad Said ibn Ramazon ibn Umar ibn Murod al-Butiy 1929 yilda Usmoniylar imperiyasi tarkibida bo‘lgan, bugungi kunda Turkiya Respublikasi hududiga kiruvchi Jizre (arabcha: Jazirat ibn ‘Umar, kurdcha: Cizîrê Botan) viloyatiga qarashli Jalka qishlog‘ida tavallud topgan. Ushbu hudud tarixan boy ilmiy va madaniy merosga ega bo‘lib, ko‘plab yetuk shaxslar, ayniqsa islom olimlari bilan mashhur bo‘lgan. Jizre hududi o‘zining uzoq yillik ilm-fan va ma’rifat an’analari bilan ajralib turadi. Tarixiy manbalarda bu yerda yashab o‘tgan ko‘plab olimlarning ismlari tilga olinadi. Jumladan, buyuk musulmon tarixchisi va "al-Kamil fī’t-Tarix" asari muallifi Ibnul-Asir (1160–1233), mashhur qiroat olimi Abul-Xoyr Muhammad ibn Muhammad al-Jazariy, mexanika va texnika sohasida kashshof sifatida tanilgan, "al-Jami' baynaal-'ilm val-'amal an-nafi' fī ṣina'at al-ḥiyal" asari muallifi Abul-‘Izz ibn Isma‘il ar-Rozzaz al-Jazariy (vafoti 1206-yil) shular jumlasidandir.
Muhammad Said Ramazon al-Butiy ana shunday yuksak martabali olimlardan biridir. U Islom olamida asosan fiqh, da’vatchilik faoliyati, asarlari va siyosat bilan aloqasi sababli mashhur bo‘lgan. Uning ilmiy merosi, asarlari va ilgari surgan g‘oyalari ko‘pincha G‘azoliy bilan qiyoslanadi [1].
Muhammad Said Ramazon al-Butiy 1934-yilda oilasi bilan Suriyaning Damashq shahriga hijrat qilgan. Ular asosan kurdlar istiqomat qiladigan Ruknuddin mahallasiga joylashadilar. Butiy bolaligidan Qur’on ta’limini boshlaydi va atigi olti oy ichida Qur’onni to‘liq xatm qiladi. Keyinchalik otasi bosh-qoshligida turli madrasalarda diniy ilmlar bilan shug‘ullanadi. 1953-yilgacha Shayx Hasan Habanka al-Maydoniy boshchiligidagi "At-tavjih al-islomiy" kollejida nahv, mantiq, balog‘at, usul va boshqa diniy fanlarni o‘rganadi.
1953-yilda Misrning Azhar universiteti Shariat fakultetiga o‘qishga kirib, 1956-yilda tamomlaydi. 1957-yilda Humus shahrida diniy madaniyat o‘qituvchisi sifatida faoliyat boshlaydi. 1960-yilda Damashq universitetining Shariat fakultetida yordamchi lavozimiga tayinlanadi. 1965-yilda Azhar universitetida "Islom huquqida "Maslaha" mavzusida doktorlik dissertatsiyasini "Mumtaz" (juda a‘lo) bahosi bilan himoya qiladi. Shundan so‘ng u Damashq universitetida professor unvoniga erishib, islom huquqi, fiqh, aqida va siyrat fanlaridan saboq beradi.
1970-yilda dotsent, 1975-yilda professor, 1977-yilda esa Shariat fakulteti dekani lavozimiga tayinlanib, 1993-yilgacha bu lavozimda ishlaydi. U arab, kurd, turk va ingliz tillarini yaxshi bilgan. Akademik faoliyati davomida u kitoblari, televideniya, radio va internet orqali keng ommaga diniy ta’lim yetkazgan. Uning Damashqdagi yirik masjidlardagi va’zlari ko‘p sonli kishilarni jamlagan.
Yevropalik tadqiqotchi Andreas Christmann ta’kidlaganidek, diniy amallarga rioya qilmaydigan hatto musulmon bo‘lmagan kishilar ham uning ma’ruzalariga qiziqish bildirgan [2]. 2005-yilda Dubay Qur’on Xizmat Kengashi uni "Namunali Islom Olimi" deb e’tirof etgan. 2012-yilda esa Iordaniya Qirollik Akademiyasi tomonidan tuzilgan eng nufuzli 500 musulmon ro‘yxatida 22-o‘rinni egallagan.
Butiy aqidada Ash’ariy kalom maktabiga ergashgan bo‘lib, salafiylik oqimiga tanqidiy yondashuvi bilan mashhur edi. Fiqhiy yo‘nalishda esa Shofi’iy mazhabiga mansub bo‘lgan.
Butiyning ilmiy faoliyatida birinchi yirik yutug‘i sifatida "ad-Davabitu’l-Maslaha fi’sh-Shari‘ati’l-Islamiyya" nomli doktorlik dissertatsiyasi bo‘lib, bu asar Islom huquqidagi "Maslaha" masalasini chuqur tahlil qilgani sababli tadqiqotchilar tomonidan muhim manba sifatida qadrlanadi.
Uning asl shuhrati esa "Fiqhus-siyra" asari orqali keng tarqalgan. Ushbu kitobda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning hayotlari asosida shar’iy va fiqhiy xulosalar chiqarilib, yangicha ilmiy uslubda taqdim etilgan.
Tahrirchi Bot, [16.05.2025 12:30]
Butiy 70 ga yaqin kitob va ko‘plab maqolalar muallifi bo‘lib, Islom ummati muammolariga bag‘ishlangan "Abhas fi’l-Kimme" nomli o‘nta risoladan iborat to‘plami ham e’tibor qozongan. Bu risolalarda u muammolarga yechimlarning o‘zini emas, balki ularning asl sabablari, xususan, G‘arb qarshisida musulmonlarning ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan orqada qolish omillarini ochib berishga intilgan.
U butun umri davomida islomiy fikr, axloq va ma’rifatni targ‘ib etishda fidokorona xizmat qilgan. Afsuski, bu yuksak ilm va taqvo sohibi 2013 yil 21 mart kuni Damashqdagi Imom masjidida dars berayotgan paytida shahid bo‘ldi. Uning vafoti nafaqat Suriyada, balki butun Islom olamida chuqur iztirob bilan qabul qilindi. Shu tariqa Ramazon Butiy o‘zining boy ilmiy merosi va mardonavor xizmatlari bilan musulmon ummatining qalbida chuqur iz qoldirdi.
Muhammaddiyor MO‘MINOV,
Toshkent Islom instituti 402-guruh talabasi.
[1] Mahsum Aslan. Muhammed Said Ramazan el-Bûtî’nin hayatı, eserleri, ilmî kişiliği ve fıkıhçılığı "Muhammad Said Ramazon al-Butiyning Hayoti, Asarlari, Ilmiy Shaxsiyati va Fiqhchilig‘i" nomli magistrlik dissertatsiyasidan. Dijla Universiteti, Sotsial fanlar instituti, Diyarbakir, qisqartirma, 2014.– J.1. — B.1.
[2] Andreas Christmann. Islamic scholar and religious leader: A portrait of Shaykh Muhammad Sa’id Ramadan al-Būti “Musulmon Olim va Diniy Yetakchi: Shayx Muhammad Said Ramazon al-Butiy”, tarj. Muammer İskenderoğlu, Usul islomiy tadqiqotlar jurnali, Son: 2, Iyul-Dekabr, 2004. – 129-154, - B.130.