Shayx Alboniy va hadis ilmida usuliy alloma bo'lmish shayx Abdulfattoh Abu G'udda o'rtasida ilmiy munozara bo'lgan edi. Bu xabarni menga vafotidan oldin shayx Muhammad Munir rahimahulloh Madina shahriga kelganida aytib bergan edi.
Bu munozara Riyoz shahrida bo'ldi.
Shayx Abdulfattoh:
– Siz hadis ilmining olimi va muhaddismisiz?, – deya so'radi.
Shayx Alboniy:
– Shunday deyishadi, – deb javob berdi.
Shayx Abdulfattoh:
– Unda bu ilm sanadlarini qaysi olimdan olgansiz, ya'ni qaysi ulamodan o'rgangansiz?
Shayx Abdulfattoh:
– Hadis ilmi hadis ahlidan o'rganilmas ekan, kitobdan ilm olgan inson muhaddis hisoblanmaydi! – dedi va yana davom etdi:
- Siz nahv va sarf (arab tili grammatikasi) va boshqa ilmlarda ham olimmisiz, deb so'radi va u erdagilarga "Sahihul Buxoriy"ni keltirishlarini aytdi. "Sahihul Buxoriy" kitobi keltirildi.
Shayx Abu G'udda kitobning G'azot bo'limini ochib, uni shayx Alboniyga uzatdi va:
– Bizga mana shu hadisni o'qib bering, – dedi.
Shayx Alboniy hadisni o'qiy boshladi. Hadisdagi "irba'uu" kalimasiga etganida esa fatha bilan "arba'uu", deya o'qidi.
Ushbu kalima fatha bilan "arba'uu" deb o'qilsa "to'rt oyoqlab yuring", degan ma'noni ifodalaydi. Agar kasra bilan "irba'uu", deyilsa, unda "to'rt kishi bo'lib yuringlar", degan ma'noni anglatadi. (mazkur hadisda esa muloyim bo'linglar, degan ma'noda keltirilgan).
Shunda shayx Abu G'udda:
– Bo'ldi, sizning ilmingiz darajasiga "to'rt oyoqlab yurish"ingiz kifoya, ilmda mohir emasligingizga mana shu etadi, – dedi.
So'ngra:
– Ey "to'rt oyoqlab yuruvchi", borib avval lug'at ilmini o'rganing, so'ngra esa hadis ilmi bilan shug'ullanasiz, – dedi.
Ammo Saudlar oilasi hadis ilmida ilmsizliklari bois, shayx Alboniyni Islomiy universitetda bir muddat hadis ilmi bo'yicha mudarris qilib tayinlashdi.
O'sha mudarrislik muddatida Alboniy shogirdlarga bunday degan edi:
– Agar qo'limdan kelganida edi, Madina masjididan Rasulullohning qabrini chiqarib tashlab, masjidning yashil qubbasini buzib tashlagan bo'lar edim.
Uning shogirdlaridan biri bo'lmish Juhaymon (Utaybiy) esa 1400 hijriy yil boshida (1979 yil 20 noyabr) bomdod vaqtida haramga qurol-aslahali qo'shin bilan kirib Ka'batullohni egallab oldi. Haramning eshiklarini yopib olib, yaqinlaridan birini “imom Mahdiy” deya e'lon qildi. Ka'bani to'plardan o'qqa tutdi. Hoji va umrachilardan 1400 ga yaqin halok bo'ldi yoki jarohatlandi.
Juhaymon bu ishlarida Alboniydan olgan darslariga asoslangan edi.
Ushbu fitnali ishlaridan so'ng Alboniyni Saudiyadan chiqarib yuborishdi. Ba'zi odamlar esa bu insonga aldanib qolishgan va hanuz aldanishmoqda. Ko'plab olimlar, xususan shayx Abdulfattoh Abu G'udda, shayx Abdulloh Sirojiddin Halabiy bu haqda so'zlashgan.
Bu inson haqida shayx, muhaddis Muhammad Avvoma:
– Alboniy Islom ummatini parchalab tashladi, – degan edi.
Imom-xatiblar faoliyatini yanada samarali tashkil etish bo‘yicha ko‘chma seminar bugun respublikamizning Qorao‘zak va Taxtako‘pir tumanlarida tashkil etildi. Qorao‘zak tumanidagi markaziy "Idris eshon" jome masjidida Qoraqalpog‘iston musulmonlari qoziyoti qozisi Bahramaddin Razov boshchiligida soha xodimlari, mahalla raislari va ziyoratchilar ishtirokida yig‘ilish o‘tkazilib, sayyor tadbirda amalga oshiriladigan ishlar ko‘lami tushuntirildi.
Ishchi guruh a’zolari Qorao‘zak va Taxtako‘pir tumanlarining 5 ta masjidi va 19 ta mahallasiga biriktirildi. Ular o‘zlariga biriktirilgan mahalla hududidan 101 ta muammoli xonadonga kirib, o‘sha yerda yashayotganlarning holidan xabar oldi, yashash sharoitlari bilan yaqindan tanishdi va suhbatlashdi. Ularning muammolari o‘rganilib, fikr-mulohazalari tinglandi. Imom-xatiblar 10 ta toifaga mansub 101 ta oilaga ma’naviy-ma’rifiy, targ‘ibot-tashviqot va amaliy yordam tadbirlarini olib bordi.
Shuningdek, masjidlar atrofida obodonlashtirish va tozalash ishlarini olib borish, ish yuritish, jamoani boshqarish jihatlari ham o‘rganildi.
Ishchi guruh a’zolari o‘zlariga biriktirilgan masjidlarda peshin namozini o‘qib, yig‘ilgan qavmga, "Tinchlik baxti. Shukronalik. Ilm olish fazilati. Yot g‘oyalar ta’siridan saqlanish. Missionerlik harakatlarining salbiy oqibatlari" kabi dolzarb mavzularda ma’ruzalar qildi.
Tadbir yakunida amalga oshirilgan ishlar tahlil qilinib, Qorao‘zak va Taxtako‘pir tumanlari imom-xatiblarining ma’naviy-ma’rifiy, masjid boshqaruvidagi ishlariga ko‘rsatma va tavsiyalar berildi.
Tashrif davomida qoziyot qozisi boshchiligidagi ishchi guruh a’zolari Qorao‘zak tumanidagi "Idris eshon" masjidining yangidan qurilayotgan binosining qurilish ishlari bilan tanishdi.
B.ABBAZOV,
Qoraqalpog‘iston musulmonlari qoziyoti xodimi