Bugun axborot texnologiyalari kirib bormagan soha qolmadi. Qaysi bir jabhani olmaylik, qulaylik va tezkorlik bobida zamonaviy axborot texnologiyalari katta ahamiyat kasb etmoqda. Ushbu texnologiyalar nafaqat ilm sohasida, balki sof Islom ta'limotlarini targ'ib etishda, uni keng ommaga etkazishda ham muhim rol o'namoqda. 2021 yil 27 mart kuni «Hilol-nashr» nashriyotining majlislar zalida fazilatli shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlari asos solgan, Islom ta'limotlarini, shayx hazratlarining boy ilmiy merosini xalqimizga taqdim etib kelayotgan islom.uz portalining mobil ilovalari taqdimoti bo'lib o'tdi.
Tadbir Qur'oni Karimning «Alaq» surasi va yurtimizning mo''tabar go'shalari, shayx hazratlarining ilmiy meroslarini ifoda etuvchi videorolik bilan boshlandi.
Taqdimotga shayx hazratlarining shogirdlari, muxlislari bir qator aziz mehmonlar, jurnalist va blogerlar tashrif buyurishdi.
Ushbu taqdimotni O'zbekiston musulmonlari idorasi mas'ul xodimi Muhammad Ayyub domla Homidov ochib berdi. «Islom.uz» portali bugungi kunda mo'min musulmonlarga mo''tadil Islomni, sof aqiydani, iymon tushunchalarini o'rgatadigan manba sifatida xizmat qilib kelmoqda», deya ta'kidladi Muhammad Ayyub domla.
So'ngra islom.uz portalining mobil ilovalari taqdimoti boshlandi. O'z sohasaning mutaxassisi bo'lgan yosh dasturchilarimiz avval yaratilgan va davom etib turgan mobil dasturlar, shuningdek, ilovalarga kiritilgan yangiliklar, undan qanday foydalanish kerakligi, qulayliklari, kelgusi rejalar haqida ma'lumotlar berib o'tdilar.
Tadbirda «Islom.uz», «Hilol e-Book», «Oltin silsila», «Qur'oni Karim», «Tafsiri Hilol», «Zikr ahlidan so'rang», «Abdurahmon Qur'on», Abdulmalik Qur'on», «Qur'on tartili», «Namoz», «Zikr va duolar», «Javohir (arabcha-o'zbekcha lug'at)» kabi ilovalar taqdim qilindi.
Portalning har bir ilovasi haqida videorolik tayyorlanib, mehmonlarga namoyish etib borildi.
Taqdim etilgan ilovalar haqida jurnalist va blogerlar hamda mehmonlardan yo'llangan savollarga dasturchilarimiz tomonidan etarlicha javoblar berib borildi. Shuningdek, qatnashuvchilar taklif va mulohazalarini ham bildirib o'tdilar.
Yosh dasturchilarimiz xalqimizning diniy savodxonligini oshirish, Islom ziyosini keng ommaga tarqatish, fazilatli shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf rahimahullohning ilmiy merosini chuqur o'rganish, asarlaridagi yuksak insoniy g'oyalarni va muqaddas qadriyatlarimizni o'zida ifoda etgan jihatlarni tadqiq etish, ma'naviy barkamol avlodni tarbiyalash, yoshlarimizni zararli ta'sirlardan himoyalash, zamonaviy axborot vositalari, ilmiy innovatsiyalar sohasidagi yutuqlarni o'rganish va foydalanishni targ'ib qilishga qo'shgan hissalari uchun islom.uz portali tomonidan tashakkurnoma bilan taqdirlandilar. Tashakkurnomalarni «Hilol nashr» nashriyoti va islom.uz portali rahbari, ustoz Ismoil Muhammad Sodiq o'z egalariga topshirdilar.
Islom.uz portali rahbari, ustoz Ismoil Muhammad Sodiq jurnalist va muxlislar tomonidan ilovalar haqida berilgan taklif va mulohazalarga tashakkur bildirib, kelgusida bo'ladigan rejalar haqida aytib o'tdi.
Shuningdek, taqdimotda Muhammad qori Ayyub yaqinlashib kelayotgan muborak Ramazon oyining fazilatiga oid nashidlar aytib berdi.
Tadbirda «Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf» jome masjidi imom noibi Hasanxon Yahyo Abdulmajid so'zga chiqib, islom.uz portali yaratilish tarixi, ijodkorlari haqida ma'lumotlarni aytib o'tdi. Shu bilan bir qatorda Hasanxon Yahyo qori ilm uchun qo'ldan kelgancha yordam berishga hamda ilm o'rganayotgan va o'rgatayotgan insonlarni imkon bo'lsa moddiy tomonlama qo'llab turishga, ilm rivoji uchun Alloh yo'lida doimo kamarbasta bo'lib xizmat qilishga, yaxshilik yo'lida hamkor bo'lishni ta'kidlab o'tdi.
Shuningdek, islom.uz saytida yangi «minbar.islom.uz» deb nomlanuvchi bo'lim ishga tushishi haqida aytib o'tildi. Ushbu bo'lim yurtimiz ulamolarini bir maydonda birlashtirib, ustozlar, domlalar, imomlar va ilm ahllarining sof Islom ta'limotlariga asoslangan ilmiy-ma'rifiy maqolalari, audio hamda videoroliklari o'zbekzabon dindoshlarimizga taqdim etib borilishi aytildi.
Taqdimot marosimi islom.uz portalining ijtimoiy sahifalarida va onlayn tarzda efirga uzatildi.
Tadbir so'ngida Qur'on tilovati o'qilib, duolar qilindi.
islom.uz
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Faqihlar fiqhga shunday ta’rif berishadi: «Fiqh mukallaflarning amallarini halol va haromlik, fasod va sahihlik jihatidan o‘rganadigan ilmdir». Bu ta’rifni ham kengroq tahlil qilib ko‘raylik. «O‘rganadigan ilm» nima degani? Hozirgina «Ilm bir narsaning voqelikka muvofiq kelishidir», dedik.
Fiqhning mavzusiga bir misol keltiraylik. Masalan, men mukallafman. Xotinimga «Sen taloqsan», dedim. Buning hukmi nima bo‘lishini fiqh o‘rganadi. Demak, fiqh men kabi mukallaflarning mana shu kabi holatlarini o‘rganadi. Masalan, men sherikchilik aqdini tuzishim mumkin, biron narsani sotishim, ijaraga olishim mumkin. Fiqh ana shunday holatlarni, men qilgan ishning halol yoki harom, sahih yoki fasodligini o‘rganadi. Demak, fiqhning mavzusi mukallaflar qiladigan amallarning holatini o‘rganishdir.
Faqihlarning fiqhga bergan ta’riflarida «dalil» degan so‘z bormi? Yo‘q. Ular faqat mukallaflarning amallari haqida gapirishdi, hukmlarning mukallaflarga nisbatan joriy bo‘lish holatlariga e’tibor qaratishdi. Demak, umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, fiqhga ikki xil ta’rif berildi. Biri usuliy ulamolarning ta’rifi, ya’ni «Qur’on va Sunnatdan hukmlarni qay tarzda chiqarib olish haqidagi ilm» degan ta’rif. Ikkinchisi fuqaholar bergan ta’rif bo‘lib, unda hosil bo‘lgan hukmlarning mukallaflarga qanday joriy qilinishi asosiy o‘ringa qo‘yildi. Bu hukmlar mutlaq mujtahidlar tarafidan chiqariladi. Hukmni faqat mutlaq mujtahid chiqara oladi. Ana shu mujtahid muayyan bir hukmni Qur’on va Sunnatdan qanday chiqarganini o‘rganish usul ilmining mavzusidir. Chiqarilgan hukmni o‘zimizga va jamiyatga tatbiq qilish esa muftiy va faqihlarning ishidir.
Demak, fiqhga ikki xil qarash mumkin ekan: hukmni chiqarib olish va uni tatbiq qilish. Bizning xatoimiz shuki, hukmni ishlab chiqish bilan uni tatbiq qilish orasidagi farqni tushunmayapmiz. Tushunmaganimiz uchun keraksiz gaplarni gapiryapmiz. Biz yuqorida aytib o‘tgan ikki yo‘nalish – tahallul, ya’ni dinga yengil qarash va tashaddud, ya’ni dinda g‘uluvga ketish yo‘nalishlari yo ikkinchi ta’rifdan bexabar qolishdi, yoki unga e’tiborsiz qarashdi. Ular faqat birinchi ta’rifni, ya’ni hukmni qay tarzda ishlab chiqishni izohlashdi.
Masalan, siz birinchi yil ilm olayotgan bo‘lsangiz, ular sizga: «Sen aytgan hukmni faqat dalil keltirsang, qabul qilamiz», deyishadi. Axir siz hali dalillarni bilmaysiz-ku! Birorta jumlani oyat deb o‘ylashingiz mumkin, lekin aslida u oyat bo‘lmasligi mumkin. Bir hadisni Buxoriyda kelgan, deb aytishingiz mumkin, lekin u Buxoriydan rivoyat qilinmagan, to‘qima hadis bo‘lib chiqishi mumkin, chunki siz hali dalillarni o‘rganmagansiz. Ular mana shu darajadagi odamlardan dalil so‘rashdi, ochiq-oydin dalili bo‘lmagan hukmni esa botilga chiqarishdi. Bunga biroz kengroq yondashish kerak...
Yuqorida aytganimdek, asosiy maqsadim ta’riflarga doir qo‘shimcha ma’lumotlarni aytib o‘tish edi. Keling, shu masalani ko‘raylik. Ana o‘sha yo‘nalish egalari har bir hukmga dalil talab qilishyapti. Avvalo ayting-chi, dalil nima o‘zi? Ular: «Dalil – bu Qur’on va Sunnat», deyishadi. Ularning «Dalil Qur’on va Sunnatdir», deyishi ilmiy ma’noda xatodir, chunki dalilni faqat Qur’on va Sunnatgagina cheklab qo‘ysak, dinni zoye qilib qo‘yamiz, chunki bulardan boshqa dalillar ham bor. Dalil to‘g‘ri yondashish orqali talab qilingan ma’lumotga yetkazadigan manbadir. Demak, Qur’on va Sunnat dalillarning asosiy qismidir, lekin dalillarning barchasi emas, chunki ijmo’ ham dalil, qiyos ham dalildir. To‘g‘ri yondashish orqali talab qilingan ma’lumotga yetkazadigan har qanday manba dalil bo‘ladi. Lekin bu gapni ular tushunmaydi. Ular dalilni faqat Qur’on va Sunnat, deb tushunishadi.
«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan