Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Fevral, 2025   |   12 Sha`bon, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:04
Quyosh
07:23
Peshin
12:42
Asr
16:10
Shom
17:55
Xufton
19:09
Bismillah
11 Fevral, 2025, 12 Sha`bon, 1446

Muftiy hazrat raisligida Halqaro ilmiy hay'atning ilk yig'ilishi o'tkazildi

17.03.2021   1484   3 min.
Muftiy hazrat raisligida Halqaro ilmiy hay'atning ilk yig'ilishi o'tkazildi

Bugun, 17 mart kuni O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzuridagi Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi Halqaro ilmiy hay'atning dastlabki ilmiy majlisi onlayn tarzda o'tkazildi. Unda O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov hazratlari ma'ruza bilan ishtirok etdi.

Halqaro hay'at yig'ilishida Al-Azhar Islom tadqiqotlari akademiyasi bosh kotibi doktor Nazir Muhammad Ayyad, Rossiya islom universiteti rektori, Akademik Rafik Muxametshin, Bosniya sobiq muftiysi, Butunjahon bosniyaliklar kongressi prezidenti, falsafa fanlari doktori Mustafa Cherich, Turkiyaning Ibn Haldun universiteti professori Hamza Bakriy singari nufuzli olimlar, davlat va jamoat arboblari qatnashdi.

Shuningdek, Misr, Iordaniya, Turkiya, Germaniya, Bosniya va Gertsegovina, Rossiya, Afg'oniston, Malayziya, Qozog'iston, Qirg'iziston kabi mamlakatlardan 30 dan ziyod ilmiy-tadqiqot muassasalarining rahbarlari va soha vakillari ham ishtirok etdi.

Yig'ilish ishtirokchilari moturidiylik ta'limotini o'rganish, jahonning etakchi ilmiy-tadqiqot muassasalari bilan mustahkam hamkorlik qilish, jumladan, Markaz faoliyatiga xorijiy grantlarni jalb etish, Imom Moturidiy nomidagi xalqaro stipendiya nizomining muhokamasi, alloma va uning ta'limotiga oid manbalarning asl va elektron nusxasini Markaz kutubxonasi va elektron platformasida jamlash kabi muhim masalalar muhokama qilindi.

Halqaro hay'at ishtirokchilari tomonidan Imom Moturidiy va uning izdoshlari asarlari bo'yicha yagona elektron platforma yaratish taklifi ulkan tashabbus sifatida baholandi. Hususan, Misrning al-Azhar universiteti doktori, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi bosh ilmiy xodimi Ahmad Sa'd Damanhuri moturidiylik ta'limotiga oid manbalarning asl va elektron nusxalarini Markaz kutubxonasida jamlash va ularning elektron platformasini yaratish tashabbusini sohaga oid ilmiy izlanishlar olib borayotgan olimlari va mutaxassislar uchun dolzarb ahamiyatga ega deb, ta'kidladi.

Shuningdek, bugungi kunga qadar moturidiylik ta'limotiga oid mingdan (1000) ziyod arab, turk, nemis va ingliz tillardagi qo'lyozma va zamonaviy nashrlar aniqlangani ishtirokchilar tomonidan yuksak baholandi.
Tashkilotchilar va qatnashchilarga minnatdorlik bildiraman, – deydi Kamaluddin Merjuni Malayziya islom ilmlari universiteti professori. – Janubi sharqiy Osiyoda moturidiylik ta'limotiga katta ehtiyoj bor. Hususan, uning aqidaviy ta'limotini o'rganish muhim ahamiyatga ega. Bu borada Moturidiy merosini malay tiliga tarjima qilish taklifini bildiraman.

Halqaro hay'at a'zolari kelgusida ilmiy hamkorlikni yanada kengaytirish, hay'at yig'ilishini tez-tez o'tkazib borishga kelishib olishdi.

Ma'lumot uchun, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi faoliyatini xalqaro miqyosda yoyish uchun jahonning etakchi ilmiy-tadqiqot muassasalari, sohada ilmiy izlanishlar olib borayotgan jahonning etuk olim va mutaxassislari bilan hamkorlik aloqalarini yo'lga qo'yish, Imom Moturidiy va uning izdoshlari bo'lgan allomalarning hayoti va boy ilmiy-ma'naviy merosi va moturidiylik ta'limotini xalqaro jamoatchilikka etkazish maqsadida Markazning Halqaro ilmiy hay'ati tuzilgan.
Halqaro ilmiy hay'ati tarkibi 20 dan ziyod mahalliy va xalqaro miqyosdagi olimlardan tashkil topgan. Uning raisi O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy, Islom olami uyushmasi ta'sis majlisi a'zosi, Butun dunyo ulamolar kengashi a'zosi Usmonxon Alimov hisoblanadi.

 

O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar
Maqolalar

"Mahri misl" nima degani?

10.02.2025   3095   3 min.

Sahih xilvatdan oldingi taloq atalgan mahrning yarmini vojib qiladi.

Bu hukm Qur’oni karimda kelgan. Alloh taolo «Baqara» surasida bunday deb marhamat qiladi:

«Agar ularga qo‘l tekkizmay turib taloq qilsangiz va mahrni belgilab qo‘ygan bo‘lsangiz, belgilanganning yarmini berasiz, magar ular afv qilsa yoki nikoh tuguni qo‘lida bo‘lgan kishi afv qilsa», (bermaysiz) (237-oyat).

Agar mahr atalmagan bo‘lsa, sahih xilvatdan oldingi taloqda «mut’a», undan keyingida «mahri misl» vojib bo‘ladi.

Bu hukm ham Qur’oni karimda kelgan. Alloh taolo «Baqara» surasida bunday marhamat qiladi:

«Agar xotinlarni, ularga qo‘l tekkizmay turib yoki ular uchun mahrni belgilamay turib, taloq qilsangiz, sizga gunoh yo‘q. Ularni boy boricha, yo‘q holicha ma’ruf ila bahramand eting. Yaxshilik qiluvchilar zimmasiga burch o‘laroq» (236-oyat).

Bu oyatda nikohdan keyin, mahrni aniqlamagan holatda, duxuldan oldin taloq qilganda nima bo‘lishi haqida so‘z ketmoqda. Avvalo, shunday holatda taloq qilish gunoh emasligi bayon qilindi.

«Agar xotinlarni, ularga qo‘l tekkizmay turib yoki ular uchun mahrni belgilamay turib, taloq qilsangiz, sizga gunoh yo‘q».

Chunki insongarchilik yuzasidan turli holatlar bo‘lib turadi. Albatta, bu taloq kelin uchun, uning ahli uchun og‘ir bo‘ladi. Umid bilan nikohdan o‘tib, orzu-havas bilan yangi turmushni ko‘zlab turganida, oilaviy hayotni boshlamay turib, taloq bo‘lishi katta musibat. Buning ustiga, do‘stu dushman, yoru birodarlarning oldida nima degan gap bo‘ladi?! Ana shu holatlarni hisobga olib, mahr hali tayin bo‘lmaganligi uchun bu kelinga «mut’a» (foyda) deb nomlangan moliyaviy taqdirlash berish shariatda ushbu oyati karima asosida joriy qilingan.

Beriladigan mut’aning miqdori kuyov tarafga bog‘liq, imkoniga qarab, ko‘proq narsa bersa, yaxshi bo‘ladi. Rivoyat qilishlaricha, imom Hasan roziyallohu anhu mut’a uchun o‘n ming dirham bergan ekanlar.

Ulamolarimiz: «Mut’a o‘z davrlarining o‘lchovida beriladi: boy bir xizmatchi olib beradi, kambag‘al uch sidra kiyim-bosh bersin», deganlar.

Shunday qilinsa, kelin tarafga yengil bo‘ladi, ko‘ngillari taskin topadi. Do‘st-dushmanning gap-so‘zidan ham qutuladilar. Chunki shunchalik mol-dunyo berish qizda ayb yo‘qligining, yigit taraf uni hurmat qilishining, ammo noilojlikdan ajralayotganining alomati bo‘ladi. Shu bilan birga, kuyov tarafni ham qiynab yuborish kerak emas.

Oyatda:

«Ularni boy boricha, yo‘q holicha ma’ruf ila bahramand eting», deyilyapti.

Kuyov taraf «yaxshilik ila» harakat qilishi kerak, shuningdek, kelin taraf ham. Oyatning oxirida foyda berish yuqori maqom ekani:

«Yaxshilik qiluvchilar zimmasiga burch o‘laroq», deb yana bir bor ta’kidlanyapti.

«Mahri misl» o‘sha yurtda, o‘sha zamonda boshqa kelinlarga odat bo‘yicha qancha mahr berish joriy bo‘lib turgan bo‘lsa, o‘sha miqdordagi mahrdir.

"Baxtiyor oila" kitobidan

Maqolalar