Habaringiz bor, ertaga, 15 mart kuni Samarqand viloyatida “Imom Buxoriy merosining o'ziga xos xususiyatlari va bugungi kundagi tarbiyaviy ahamiyati” mavzusida o'tkaziladigan xalqaro anjumanda qatnashadigan Tojikiston va Afg'oniston delegatsiyasi vakillari yurtimizga tashrif buyurishgan.
Mehmonlar bugun kunning ikkinchi yarmida Samarqandning diqqatga sazovor tarixiy obidalari va zamonaviy inshootlariga sayohatini davom ettirdilar. Jumladan, Imom Buxoriy majmuasini ziyorat qilishdi, Qur'on tilovat qilinib, buyuk muhaddis bobomiz haqiga bag'ishlandi.
Shundan so'ng mehmonlar Hadis ilmi maktabi va Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazida talabalar va ilmiy tadqiqotchi olimlarga qilingan sharoitlar va ilmiy-tadqiqot ishlari bilan tanishdi.
Dastlab mehmonlar Hadis ilmi maktabidagi sharoitlarni ko'zdan kechirishdi. Maktabning tashkil etilish maqsadlari va kelajakda kutilayotgan natijalar, maktabda talabalarning o'qishga qabul qilish tizimi va mutaxassislik, o'quv rejasidagi fanlar va o'quv adabiyotlari tarkibi hamda uni islom olamidagi nufuzli ulamolar tomonidan e'tirof etilganligi, o'qitishda qo'llaniladigan zamonaviy metodlar haqida ma'lumot berildi.
Tashrif davomida ulamolar talaba-yoshlar bilan suhbat qurishdi, ularga ilmiy savol berishdi. Talabalarning mavzuning mohiyatini yaxshi anglagan holda, aniq, lo'nda va tezda bergan javobidan mamnun bo'lishib, ularning bilim va malakasiga tahsin aytishib, albatta, ushbu oliygohdan kelajakda yana Imom Buxoriy, Imom Termiziy kabi ulamolar etishib chiqishiga ishonch bildirdilar.
Shuningdek, qardosh xalqlar ulamolari ta'lim sifatini yanada oshirish uchun o'z tajribalari bilan o'rtoqlashdi, qo'shimcha o'quv darsliklarini o'qish bo'yicha tavsiyalar berdilar.
Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazida bo'lgan mehmonlar bu erda ilmiy-tadqiqotchilarga qilingan sharoit, amalga oshirilgan xayrli ishlar bilan tanishish asnosida markazning tashkil etilishi, maqsad va vazifalari, xalqaro hamkorlik va ilmiy-tadqiqot yo'nalishida olib borilayotgan ishlar haqida ma'lumotlarga ega bo'lishdi.
Safar jarayonlari va xalqaro anjuman haqidagi ma'lumotlarni saytimizda kuzatib boring.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.
2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.
3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.
4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:
5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.
6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:
7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.
8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.
9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.
10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:
11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.
12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.
13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.
14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.
15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.