Ali ibn Abi Tolib roziyallohu anhu aytadilar: “Kishining saodati hisoblanadigan besh narsa bor . Ular:

1. Muvofiq umr yo'ldosh,
2. Aqilli, solih farzandlar,
3. Hudoni taniydigan, taqvoli,vijdonli do'stlar,
4. Yaxshi qo'shni
5. Rizqini o'z yurtida ishlab topishidir”[1]

Zikr qilingan besh hislatning barchasining o'rtasida bir-biri bilan uzviy bog'liqlik mavjud. O'gitda aytilganidek, qaysi kishida mana shu besh narsaning hammasi mujassam bo'lsa demak, u dunyodagi eng baxtli inson hisoblanadi. Zero, turmush o'rtog'i bilan tabiatlari bir-biriga mos kelmaydigan bo'lishini dunyoda hech kim istamaydi. Agar shunday bo'lib chiqqan taqdirda ham moslashishga harakat qiladilar. Buning uddasidan chiqolmagan oila yo sabr qiladi yoki baxtni his qilmay yashashga ham rozi bo'ladi yoxud ajrashib ketadi. O'gitda aytilganidek, er-xotinning bir-biriga muvofiq bo'lishi, xalqimiz ta'biri bilan aytganda yulduzi yulduziga to'g'ri kelishi ayni saodatning biridir.

Shuningdek farzandlar odob-axloqli, iymon-e'tiqodli, solih bo'lsalar, ularning har biri yutug'i bilan ota-ona faxr osmonida parvoz etadi, shunday farzandlarni ato qilgan Yaratganga behisob shukronalik hissi va saodat bilan yashaydilar. Ammo farzandlar noqobil chiqsa, har qadamda ular tufayli ko'ngilsizliklar, malomatlar yuz beraversa, axloqsizlik bilan oqpadar bo'lib qolsalar, ota-ona uchun dunyo qorong'u bo'lib ketadi. Kishining oilasidan ko'ngli to'q, lekin do'stlari iymonu vijdondan yiroq bo'lsa (aslida bu kabi kimsalar haqiqiy do'stlik nimaligani bilmaydi), oilasidagi farovonlik ham tatimaydi. Hayotda do'stlarining kasriga qolib yuzi qora bo'lganlar oz emas. Oddiy misol bugungi kunda maktabning yuqori sinf o'quvchilari orasida tamaki mahsulotlarini iste'mol qilayotganlar ko'zga tashlanib qolayapti. E'tibor bersangiz, ular yolg'iz emas, ba'zan sinfi(guruhi)ning talaygina a'zolari bo'lib chiqadi. Barchasini shu illatga mubtalo bo'layotganida ular orasidagi “do'stlar”ning chorlovi katta rol' o'ynayotganiga shubha yo'q. Demak bitta “yaxshi do'st”ning “sharofati” bilan chekishni, keyinchalik mast qiluvchi ichmliklar ichishni “o'zlashtiradi” va u tufayli davom etadigan ko'p ko'ngilxiraliklar hatto jinoyatgacha bo'lgan masofani birga bosib o'tadilar. Ming afsus, ba'zilari do'stlikni faqat shulardan iborat deb, o'ylashadi.

Buning aksi o'laroq do'stlar Allohdan taqvo qiladigan, halol, insofli, diyonatli bo'lsa naqadar baxt. Do'stlarning sharofati bilan katta yutuq va obro'ga ega bo'layotganlar ham jud ko'p. Halqimiz orasida “Sen do'stingni kimligini ayt, men seni kimligingni aytaman” qabilidagi hikmatlar, kishining atrofidagilardan ta'sirlanishi haqidagi xulosalardir.

Do'stlaringiz risoladagidek bo'lsada, ular bilan har kuni, har soat birga bo'lavermaysiz. Har vaqt siz bilan yonma-yon umr o'tkazadigan yana bir toifa insonlar borki, ularni qo'shnilar deb ataymiz. Dinimiz ko'plab oyatlarda ochiq-ravshan qo'shnilarga faqatgina yaxshilikni ravo ko'rish haqida ko'rsatma beradi hamda ular tomonidan aziyatlar bo'lsa, sabr qilishga buyuradi.

Hadisi shariflarda ham bu haqida alohida tavsiyalar bor. Ibn Umar roziyallohu anhu  va Oisha onamizdan  rivoyat qilinadi, Rasululloh ﷺ dedilar: “Jabroil doimo menga qo'shniga yaxshilik qilishga buyuraverganidan oxir oqibat uni merosxo'r qilib qo'yadi, deb o'ylab qoldim” (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyati).

Agar qo'shnilar shariat chizgisini tasvirlaganday solih, yaxshi qo'shnilar bo'lsa, har kuningiz, har soatingiz osuda o'tadi. Zero, qo'shning tinch-sen tinch, deb bejiz e'tirof etilmagan.

Yana bir saodat belgisi bu - Alloh kishi rizqini o'z yurtida qilib qo'yishidir. Bu aytilgan saodat turini haqiqiy mazasini vatandan, oilasidan yiroqlarda mehnat qilayotgan odamlar juda yaxshi xis qiladilar. Kasbingiz o'z yurtingizda bo'lishi, ertalab ishga oilangiz quchog'idan chiqib, kechga yana ahlingizga qaytib kelish naqadar baxtdir. Buni to'liq anglash uchun juda katta aql, fahm shart emas, barcha birday biladigan haqiqatdir.

Alloh barchamizni soadati mukammal bo'lgan insonlardan aylasin!

Yoqub Buxarbayev

Toshkent islom instituti o'qituvchisi,

Toshkent viloyati Chanoq masjidi imom xatibi

[1] تفسير حقي - (10 / 75) قال على رضى الله عنه من سعادة الرجل خمسة ان تكون زوجته موافقة واولاده ابرارا واخوانه اتقيا وجيرانه صالحين ورزقه فى بلده