Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Avgust, 2025   |   19 Safar, 1447

Toshkent shahri
Tong
04:02
Quyosh
05:30
Peshin
12:33
Asr
17:22
Shom
19:29
Xufton
20:50
Bismillah
13 Avgust, 2025, 19 Safar, 1447

Bir savol so'rasam: Tayammum qanday qilinadi?

09.03.2021   3723   3 min.
Bir savol so'rasam: Tayammum qanday qilinadi?

— Yoshim 70 da. Betob bo'lib qolganim va suv ishlatolmasligim sababli tahorat olishda muammo bo'lyapti. Tayammumni esa qanday qilsa, to'g'ri bo'lishini bilmayapman. Momolarimiz aytishicha, toza tuproqqa oyoq-qo'lni urib-urib, changitib qilish kerak ekan, unday qilsak, ust-boshimiz chang bo'ladi-ku. Toza matoga qilsa bo'lmaydi-mi?

— “Tayammum” lug'atda “maqsad qilish” ma'nosini anglatadi. Istilohda esa poklanish maqsadida pok er jinsi bilan yuzga va ikki qo'lga tirsaklari bilan qo'shib mash tortish “tayammum” deb ataladi.

Tayammum bo'lishi uchun to'rtta asosiy shart topilishi lozim:

1) Niyat; 2) Pok er jinsi; 3) Pok er jinsiga ikki marta qo'lni urib, birinchisida yuzga mash tortish, ikkinchisida ikki qo'lni tirsagigacha mash tortish; 4) Suv ishlatishdan uzrli bo'lish.

Bizning mazhabimizda er jinsidan bo'ladigan barcha pok narsalarga tayammum qilish joiz hisoblanadi. Yer jinsidan bo'lgan narsalar deganda esa quyidagilar ko'zda tutiladi:

Tuproq, qum, sho'rlab ketgan er, ohak, gips, surma, surmatosh, zirniyx (hidsiz rangsiz ma'dan. Tibbiyotda teri kassalliklarini davolashda ishlatiladi), oltingugurt, zaj (bo'yoqda ishlatiladigan tuz moddasi), kon tuzi, daraxtlar, (chunki odatda ustilarida changi bo'ladi), o't-o'lanlar (chunki bularning ustilarida ham odatda chang bo'ladi), kiyimdagi yoki ulov o'rindig'idagi chang (agar kiyimda yo ulov o'rindig'ida mutlaqo chang bo'lmasa, unga tayammum qilib bo'lmaydi. Shuningdek, kiyimini silkitib havoda to'zg'igan chang-g'uborga ham tayammum qilsa bo'ladi. Chunki bunda ham aslida er jinsiga tayammum qilingan bo'ladi.

Tayammum qilinmaydigan narsalar:

Yer jinsidan bo'lmagan narsalarga tayammum qilib bo'lmaydi. Shuning uchun quyidagi narsalarga tayammum qilib bo'lmaydi:

Un, talqon, kul, suvli tuz, mushk; shakar; anbar (xushbo'y modda), za'faron, kafur (xushbo'y modda), xina, loy (loy deganda uning suyuq bo'lib turgan payti nazarda tutilgan. Ammo qotib ustiga chang o'tiradigan bo'lsa unga tayammum qilish joiz bo'lib qoladi. Zero, yuqoridagi narsalarga ham agar chang o'rnashadigan bo'lsa, tayammum qilish mumkin bo'lib qoladi. Chunki bunda aslida er jinsidan bo'lgan changga tayammum qilinayotgan bo'ladi).

Shuningdek, najosat tegib so'ngra qurib najosat asari ketgan erga ham tayammum qilib bo'lmaydi. Chunki najosatning asari ketgani sababli tuproqqa poklik hukmi sobit bo'lsa ham, poklovchilik hukmi sobit bo'lmaydi. Tayammum qilinadigan tuproqda esa poklovchilik sifati bo'lishi shartdir.

Tayammum qilingan joyga yana qayta tayammum qilish joiz bo'ladi.

 

Muhammad Ayyub HOMIDOV

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Qur’on ummatiga Tubo bo‘lsin!

11.08.2025   4449   2 min.
Qur’on ummatiga Tubo bo‘lsin!

Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan rivoyat qilinadi:

«Hech shubha yo‘qki, Alloh taolo Toha va Yasiynni osmonlaru yerni xalq qilishidan ming yil avval qiroat qilgan. Farishtalar Qur’onni eshitganlarida, ushbu narsa nozil bo‘ladigan ummatga Tubo bo‘lsin! Ushbuni ko‘tarib yuradigan qalblarga Tubo bo‘lsin! Ushbu ila gapiradigan tillarga Tubo bo‘lsin!» degan».

Bag‘oviy rivoyat qilgan.

 

Sharh: Ushbu rivoyatda ham Qur’oni Karimning fazli qanchalar ulug‘ligini ko‘rsatuvchi ma’nolar kelmoqda. Albatta, bunda ham Qur’oni Karimni o‘rganishga, qiroat qilishga va amal qilishga targ‘ib bor.

Ushbu hadisi sharifda Qur’oni Karim nozil bo‘ladigan ummatga, Qur’oni Karimni ko‘tarib yuradigan qalblarga va Qur’oni Karim ila gapiradigan tillarga «Tubo» bo‘lishi xabar qilinmoqda. 

«Tubo» jannatning nomlaridan biri yoki jannatdagi daraxtning ismi yoxud saodat va yaxshilik ma’nolarini anglatadi. Bularning hammasi ahli Qur’onga va’da qilinmoqda.

 

Ushbu hadisi sharifdan olinadigan foydalar:

1. Qur’oni Karimning fazilati ulug‘ ekani.

2. Alloh taolo Qur’oni Karimning Toha va Yasiyn suralarini osmonlaru yerni xalq qilishidan ming yil avval qiroat qilgani. 

3. Farishtalar Qur’onni eshitganlarida u nozil bo‘ladigan ummatga havas qilganlari. 

4. Qur’oni Karim nozil bo‘lgan ummat – Muhammad ummatiga «Tubo» jannati hamda saodat va yaxshilik bo‘lishi.

5. Qur’oni Karimni ko‘tarib yuradigan qalblarga «Tubo» jannati hamda saodat va yaxshilik bo‘lishi. 

6. Qur’oni Karim ila gapiradigan tillarga «Tubo» jannati hamda saodat va yaxshilik bo‘lishi.

 

Hadis va hayot, 

“Qur’on fazilatlari” kitobidan.

Ibratli hikoyalar