Toshkentda "Terrorizm, ekstremizm va radikalizmga qarshi kurashishda yoshlarning o'rni" mavzusida xalqaro anjuman bo'lib o'tdi.
Ushbu anjuman o'tkazilishi haqida saytimizda xabar bergan edik.
Anjuman O'zbekiston Respublikasi Yoshlar ishlari agentligi, Tashqi ishlar vazirligi, BMTning O'zbekistondagi vakolatxonasi, Taraqqiyot dasturi, Giyohvand moddalar va jinoyatchilikka qarshi kurashish bo'yicha boshqarmasi, shuningdek, YeHHTning O'zbekistondagi loyihalari koordinatori, Osiyoda hamkorlik va o'zaro ishonch choralari bo'yicha kengash, Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati (GIZ) kabi xalqaro tashkilotlar hamkorligida tashkil etildi.
Tadbirda ushbu tuzilmalarga a'zo mamlakatlar yoshlari o'rtasida terrorizm, ekstremizm va radikalizmga qarshi kurashishga e'tiborni yanada kuchaytirish, shuningdek, birgalikda samarali faoliyat olib borishga doir masalalar muhokama qilindi.
O'zA xabariga ko'ra, tadbirda ishtirok etgan O'zbekiston Respublikasi Bosh vaziri o'rinbosari Aziz Abduhakimov davlatimiz rahbari tashabbusi bilan 2021 yil – Yoshlarni qo'llab-quvvatlash va aholi salomatligini mustahkamlash yili deb e'lon qilinganini qayd etarkan, shu munosabat bilan qabul qilingan Davlat dasturida yoshlarning jamiyatdagi o'rnini mustahkamlashga alohida e'tibor qaratilganini ta'kidladi. So'nggi uch yilda mamlakatimizdagi oliy ta'lim muassasalari soni 60 foizga oshib, ayni damda 116 taga etgani ham ushbu yo'nalishda amalga oshirilayotgan islohotlar samarasidir.
Anjumanda, shuningdek, onlayn tarzda Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashi Bosh kotibi Bag'dat Amreev, OHIChK Kotibiyati Ijrochi direktori Qayrat Saribay, MDH Ijroiya qo'mitasi Raisi – Ijrochi kotibi Sergey Lebedev, BMT Bosh kotibi o'rinbosari Vladimir Voronkov va boshqa qator nufuzli xalqaro tuzilmalar mas'ul vakillari ham so'zga chiqishdi.
– Bugungi kunga kelib er yuzida istiqomat qilayotgan qariy 8 milliard kishining 2,3 milliardi yoshlar, – deydi A.Abduhakimov. – O'zbekistonda 30 yoshgacha bo'lgan o'g'il-qizlar mamlakat aholisining 55 foizini, ya'ni 18 million nafarini tashkil etadi. Shu ma'noda ko'pgina davlatlarda ekstremizm, terrorizm va radikalizm kabi g'oyaviy tahdidlarning yoshlar ongiga salbiy ta'siri boshqa xavfli omillarga nisbatan birmuncha yuqori. Halqaro hamjamiyat, xorijiy va mintaqaviy tashkilotlar tomonidan jahon miqyosida ushbu xatarlarga qarshi kurashish borasida muayyan ishlar olib borilmoqda. Tabiiyki, ayni yo'nalishda ma'lum ma'noda ijobiy natijalarga ham erishilmoqda.
Videokonferentsiya dasturidan o'rin olgan mavzular bo'yicha 4 ta sho''ba yig'ilishida xalqaro ekspertlar, xorijiy mamlakatlar kuzatuvchilari terrorizm, ekstremizm va radikalizmga qarshi samarali kurashish bo'yicha o'z tajribalari bilan o'rtoqlashdi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Hazrat Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Qur’oni karimning sharhlovchisi sifatida hukm chiqarish vakolatiga ega edilar. Shunga binoan hadis hukm chiqarish bo‘yicha ikki asosiy sohani qamrab oladi.
Birinchi soha: Qur’oni karimda zikr etilgan hukmlarni yoritib berish.
Ikkinchi soha: Qur’oni karimda ko‘rsatilmagan masalalarni hukm shaklida belgilash.
Birinchi sohada hadis Qur’oni karim oyatlarini tafsir qiladi. Umumiy ma’noga ega bo‘lganini xoslashtiradi, ya’ni unga xususiy ma’no beradi, mutloq, ya’ni, qayd va shartsiz oyatlarni qaydlaydi.
Shu o‘rinda ba’zi bir misollar keltirib o‘tamiz. Qur’oni karimda “Namoz o‘qinglar” deb amr qilingan. Lekin namozlarning soni, sifati, rak’atlarining soni Payg‘ambarimiz alayxissalom tomonidan belgilangan va amalda ko‘rsatib berilgan. Bu esa mujmal iborani izohlash misoli.
Umumiy mazmunni xos qilish uchun misol. Qur’oni karimda meros tizimi umumiy ma’noda kelgan. Ya’ni meros qoldirish va meros olish huquqi berilgan. Lekin Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam meros olish uchun din birligi, qotil bo‘lmaslik va qul bo‘lmaslikni shart qilib qo‘yib uni xoslashtirganlar. Masalan, o‘z otasini o‘ldirgan yoki nohaq yo‘l bilan uning o‘limiga sabab bo‘lgan farzand otasidan meros olish xuquqidan mahrum bo‘ladi.
Ikkinchi soha bo‘yicha hadisga tegishli masalalar. Zarurat chog‘ida Qur’oni karimda aytilmagan biron bir yangi hukmni hadis hukm qilib belgilab beradi. Bu o‘rinda ayrim hukmlar Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan maxfiy vahiy yoki ilhom orqali sodir bo‘lgan va ba’zilari u zotning ijtihodlari va shaxsiy fikrlaridan kelib chiqqan. Albatta, Payg‘ambarimiz alayhissalom ijtihod qilishda ham islom ruhi va falsafasini nazarda tutar edilar.
Bu o‘rinda ko‘p misollar berish mumkin. Masalan, momoga merosdan oltidan bir hissa berish, nikoh bitimining to‘g‘ri bo‘lishi uchun guvohlar shartligi, badan a’zolari xun bahosini belgilash kabi hukmlar kiradi.
Islom shariatida hadislarning o‘rni ahamiyatli ekani ko‘rinib turibdi. Hukmlar faqatgina Qur’oni karimning o‘zidan olinmaydi. Qur’oni karimda kelgan ko‘pgina hukmlar tafsilotini bilish uchun hadislar muhim ahamiyat kasb etadi. Balki shar’iy hukmlarning bir qanchasi hadislar orqali kelib chiqqan ekan.
Oybek Hoshimov,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.