Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo'lsin.
Payg'ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo'lsin.
Rajab oyi Alloh taolo Qur'oni Karimda xabar bergan to'rt harom oyning bittasidir. Bu oylarda qabilalar o'rtasida urush, yo'lto'sarlik, qon to'kish kabi tajovuzkorlik qilish man etiladi — harom qilinadi.
Bu qoida johiliyat davrida ham mavjud edi, Islom kelgandan so'ng ham o'z kuchida qoldi va Qur'oni Karim oyati va Sunnat bilan quvvatlandi.
Bu oylardan uchtasi: Zulqa'da, Zulhijja, Muharram ketma-ket oylar, bittasi — Rajab oyi esa alohidadir. Buning hikmati shuki, Zulhijja oyi Haj oyidir. Allohning Ka'basini haj qilish vaqtida tinchlik saqlanishi umumiy xalqaro qoida edi. Haj oyining avvalidagi Zulqa'da va keyingi Muharram oylarining harom oy deb sanalishi ham Haj amali bilan bog'liqdir. Bu narsa Zulqa'da oyida hojilar sog'-salomat Makkaga etib kelishlari, Muharram oyida esa hojilar o'z vatanlariga sog'-salomat etib olishlari uchun kafolatdir.
Rajab oyining alohida holda harom oylardan biri deb sanalishi esa Allohning Ka'basiga Umra ziyorati bilan keluvchilarga imkon yaratgan.
Rajab oyining ro'zasi boshqa oylarda tutiladigan nafl ro'zalardan afzalligi yo'qdir. Faqat bu oyning harom oylardan biri ekanligi uning fazilatlaridir.
Ibn Hajar Asqaloniy aytadilar: «Rajab oyining fazilatiga, unda tutilgan ro'zaning fazilatiga, bu oyning muayyan kechasida qoim bo'lib, falon rakat namoz o'qishning fazilatiga dalolat qiluvchi birorta sahih hadis vorid bo'lmagan» (Fiqhus sunna, 1-j. 453-s.).
Demak, «Bu oyning falon fazilati bor, unda ro'za tutilsa, undoq bo'ladi, bundoq bo'ladi, mana bu kechada falon rakat namoz o'qilishi kerak, uxlamay bedor bo'lish kerak, faqat ushbu mazmundagi duolarnigina o'qish kerak», degan gaplar asossiz bo'lib, biror oyati karima yoki Payg'ambar hadislari bilan o'z tasdig'ini topmagan. Biroq Allohning oylaridan biri deb, odatdagi ibodatlar, nafl namoz va nafl ro'zalarni tutish, Allohning huzuriga iltijo qilib, istagan duolarini o'qish foydadan xoli emasdir.
Harom oyni asos qilib qo'yishiga kelsak, buni urush harom qilingan oylar – Zulqa'da, Zulhijja, Muharram va Rajab oylarini yaxshilik asosi qilib qo'yilishi deb tushunish kerak. Bu oylarda johiliyat vaqtida ham urushlar taqqa-taq to'xtagan. Arzimagan narsa uchun o'n yillab urush qiladigan badjahl arab qabilalari ham bu oylar kirishi bilan o'zlarini tiya olar edilar. O'g'il otasining qotilini ko'rib qolsa ham, unga bu oylarda bir og'iz so'z aytmas edi.
Bir yilda to'rt oyni urushsiz oy deb e'lon qilish butun dunyo tinchligini ko'zlab qo'yilgan ajoyib asos edi.
Alloh taolo mazkur oyning harom oylardan biri ekanini Qur'oni Karimda shunday bayon etadi.
«Ey iymon keltirganlar! Allohning dini alomatlarini, harom oyni, atalgan qurbonlikni, osilgan belgilarni va Robbilaridan fazl va rozilik tilab Baytul-Haromni qasd qilib chiqqanlarni o'zingizga halol hisoblamang», degan (Moida surasi, 2-oyat).
Oyatdagi «harom oy»dan murod Rajab, Zulqa'da, Zulhijja va Muharram oylaridir. Bu oylarda urush qilishni Alloh taolo harom qilgan. Mazkur to'rt oyda agar urush qilinsa, Allohning hukmini o'zgartirib, harom narsani halol hisoblash bo'ladi. Binobarin, bu katta gunohdir.
«Hijriy-qamariy taqvim» asosida tayyorlandi
islom.uz
G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.
Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).
Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.
Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».
Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.
Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.