Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo'lsin.
Payg'ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo'lsin.
G'usl ham tahoratga o'xshash inson jismini poklash va ziynatlash vositasidir. U ham xuddi tahoratga o'xshab gohida farz, gohida vojib, gohida mastahab bo'ladi.
G'uslning shariatga kiritilishi hikmatlari ko'p. Avvalo, u ibodat, Allohga qurbat hosil qilish uchun zarur narsadir. Ikkinchidan, poklik, ozodalik va sog'lik uchun o'ta muhim omil sanaladi. Qolaversa, g'uslni vojib qiluvchi narsalar tufayli inson vujudida paydo bo'ladigan ba'zi nopokliklarni ketkazish, maniy ketishi ila jism yo'qotgan narsalarni qayta tiklashdir. Jinsiy yaqinlik va ehtilomdan keyin g'usl qilgan odamda qon yurishi yaxshilanadi va tetiklik tiklanadi. Shuningdek, niyat bilan qilingan g'usl tufayli gunohlar ham yuviladi.
Alloh taolo Moida surasida marhamat qiladi:
وَإِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ
«Agar junub bo'lsangiz, bas, poklaninglar» (6-oyat).
G'usl quyidagi holatlarda farz bo'ladi:
– Shahvat bilan otilib keladigan maniy tushganida.
– Jinsiy aloqa qilganda.
– Uyg'ongan kishi o'zida maniy yoki maziyni ko'rganida.
– Ayollarda hayz va nifos to'xtaganida.
– jum'a, ikki iyd namozi, ehrom va Arafa uchun esa g'usl qilish sunnatdir.
Barcha hujjat-dalillarni sinchiklab o'rganib chiqqan fuqaholarimiz g'uslni avvalidan-oxirigacha quyidagi tarzda bayon qiladilar:
Dastlab, g'usl qiluvchi shaxs tasmiya aytadi va niyat qiladi. Keyin ikki qo'lini yuvadi. Keyin orqa, old farjini yuvadi. Badanida najosat bo'lsa, o'shani yuvib ketkazadi. Keyin xuddi namozga qilgandek tahorat oladi. Albatta, bunda og'iz-burunni mubolag'a bilan (maromiga etkazib) chayqash zarur. Agar turgan joyida suv jamlanadigan bo'lsa, oyoqlarini yuvishni keyinga suradi. So'ngra boshiga suv quyib, ishqab yuvadi. Badaniga uch marta, o'ng elkasidan boshlab suv quyadi, keyin chap elkasiga quyadi. Qo'li bilan badanini ishqaydi. Ikki qulog'i, kindigi, qo'ltiq osti kabi suv etishi qiyin joylariga alohida e'tibor beradi. Fuslning oxirida boshqa tarafga o'tib oyoqlarini yuvadi. Suv to'planmaydigan joy bo'lsa, oyoqlarini o'sha erda yuvib olaveradi.
«Olam va odam, din va ilm» kitobi asosida tayyorlandi
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Kelinlikka nomzod shaxsning ham o‘ziga yarasha huquqlari va odoblari mavjud.
1. Kelinlikka nomzod shaxs o‘zini xushro‘y ko‘rsatish uchun ziynatlanishga haqli.
Ulamolarimiz bunga misol qilib, Subayha binti Horis roziyallohu anhoning hadisini keltirishadi. Unda «Qachonki nifosdan poklanganda, sovchilar uchun ziynatlandi» degan jumla bor. Boshqa bir rivoyatda: «...surma surtib, xino qo‘yib tayyorlandi», deyilgan.
2. Kelinlikka nomzod shaxs kuyovlikka nomzodni ko‘rishga haqli.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning Mug‘iyra roziyallohu anhuning hadisidagi: «Unga nazar sol, chunki bunday qilish ikkingiz orangizda bardavomlikka kerakdir», deganlari kelinlikka nomzodga ham tegishli.
3. Kelinlikka nomzod shaxs kuyovlikka nomzod bilan suhbatlashishga haqli. Bu – tabiiy holat. Ko‘rishgandan keyin, oila qurish niyati bo‘lgandan keyin, o‘rtada suhbat bo‘lishi turgan gap.
4. Kelinlikka nomzod shaxs muayyan erkakni yoqtirish va unga nikohlanish istagini bildirishga haqli.
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ وَلَدَتْ سُبَيْعَةُ الْأَسْلَمِيَّةُ بَعْدَ وَفَاةِ زَوْجِهَا بِنِصْفِ شَهْرٍ، فَخَطَبَهَا رَجُلَانِ أَحَدُهُمَا شَابٌّ وَالْآخَرُ كَهْلٌ، فَحَطَّتْ إِلَى الشَّابِّ، فَقَالَ الشَّيْخُ: لَمْ تَحِلِّي بَعْدُ، وَكَانَ أَهْلُهَا غَيَبًا وَرَجَا إِذَا جَاءَ أَهْلُهَا أَنْ يُؤْثِرُوهُ بِهَا، فَجَاءَتْ رَسُولَ اللهِ r، فَقَالَ: قَدْ حَلَلْتِ فَانْكِحِي مَنْ شِئْتِ. رَوَاهُ مَالِكٌ.
«Ummu Salama aytadilar:
«Subayha Aslamiya erining vafotidan yarim oy o‘tib tug‘di. Unga ikki kishi sovchi qo‘ydi. Ulardan biri yosh, boshqasi qari edi. U yoshiga moyil bo‘ldi. Chol: «Hali halol bo‘lganing yo‘q», – dedi. Ayolning ahli g‘oyib edi. Chol ayolning ahli kelganda uni o‘ziga berishlaridan umidvor bo‘ldi. Ayol Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga bordi. Bas, u zot: «Sen halol bo‘lding. Kimni istasang, o‘shanga nikohlan», dedilar» (Molik rivoyat qilgan).
Ikki taraf rioya qilishi lozim narsalar
Kelinlik va kuyovlikka nomzodlar nikohdan oldingi uchrashuv va boshqa munosabatlarda rioya qilishlari lozim bo‘lgan narsalar quyidagilardan iborat:
1. Ikkovlari bir-birlariga nomahram ekanliklarini unutmasliklari zarur.
Chunki asli mahram bo‘lmagan ikki jinsdagi shaxsning nikohdan boshqa narsa mahram qila olmaydi, jumladan, sovchilik qilish va unashtirish ham.
2. Ikkovlari uchrashmoqchi bo‘lsalar, faqat mahramlarining ishtirokida uchrashishlari shart.
3. Ikkovlari uchrashganda qo‘l berib ko‘rishishlari mutlaqo mumkin emas.
4. Nikohdan oldin ikkovlari xoli qolishlari mutlaqo mumkin emas.
"Baxtiyor oila" kitobidan