Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Iyul, 2025   |   27 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:31
Quyosh
05:09
Peshin
12:35
Asr
17:37
Shom
19:54
Xufton
21:24
Bismillah
22 Iyul, 2025, 27 Muharram, 1447

Vobkent tumani hududida joylashgan «Chashmai Ayyub» maqbarasi haqida bilasizmi?

07.02.2021   2587   2 min.
Vobkent tumani hududida joylashgan «Chashmai Ayyub» maqbarasi haqida bilasizmi?

Mamlakatimiz hududida «Chashmai Ayyub» nomi bilan ataluvchi uchta maqbara bor. Bular Buxorodagi «Chashmai Ayyub» xazirasi. Maqbara masjid va uning ichidagi quduqdan iborat bo'lib, bular XII -XVI asrlarda qurilgan. Ikkinchisi Qarshi shahridagi «Chashmai Ayyub» maqbarasi XII-XV asrlarga mansub. Ushbu nomdagi uchinchi maqbara Vobkent tumanidagi Hargush va Hayrobod qishloqlari kesishuvida joylashgan. Ma'lumotlarda ushbu obida hijriy 650 yil (1252-1253 yillar)da qurilgani keltirilgan.
«Dunyo» AA xabariga ko'ra, ushbu yodgorlik nomining kelib chiqishi ham o'ziga xos. Ya'ni bu erda shifobaxsh chashma muqaddaslashtirilib, mashhur payg'ambar Ayyub alayhissalom nomi bilan bog'langan. Rivoyatlarga ko'ra, Ayyub alayhissalom Buxoroga kelgan. Ma'lumki, ul muborak zot hassalarini qayerga ursalar, shu erdan buloq otilib chiqqan ekan. Mazkur chashmaning nomi ham yuqoridagi rivoyatga bog'lanadi.
HIV asrda Amir Temur topshirig'iga binoan xorazmlik ustalar tomonidan buloq va quduq ustida bino barpo etilgan.
Quduqdagi baland tortish qurilmasi ustidagi gumbazga Horazm uchun xos bo'lgan shakl berganlar. Bu masjidda to'rtta uncha baland bo'lmagan minora hamda gumbaz zangori rangda bo'lib, masjidga o'zgacha qiyofa bag'ishlaydi.
Sharq me'morchiligi uchun sun'iy suv havzalari bo'lgan hovuzlardan nafaqat amaliy maqsadlarda, balki shaharga bezak sifatida ham foydalanish odatiy tus olgan.
«Chashmai Ayyub» maqbarasida milodiy 1017 yilda vafot etgan hadisshunos olim Abu Sa'd al-Harjushiy dafn etilgan. Tarixiy ma'lumotlarga ko'ra, ushbu maqbara masjid va darveshlar xonaqosi vazifasini o'tagan.
Yodgorlikning qabristonda qurilganligi uning maqbara vazifasini bajarganini bildirsa, savdo yo'li ustida joylashganligi undan xonaqoh sifatida foydalanilganidan darak beradi.
Maqbara asrlar davomida qanchadan-qancha talon-taroj va to's-to'polonlarni boshdan kechirgan. O'tgan 800 yillik tarixiy davr «Chashmai Ayyub»ning umumiy holatiga ta'sir ko'rsatmasdan qolmadi.
Hozirda yodgorlikning faqat portal qismi hamda unga tutash devorning bir bo'lagi bizgacha etib kelgan, xolos.

O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Yarimta olma haqqi

21.07.2025   1830   2 min.
Yarimta olma haqqi

Sobit ibn Ibrohim tahorat ola turib ariqda oqib kelayotgan bir olmaga ko‘zi tushadi va olmani olib yeydi. Olmaning yarmini yeb bo‘lganida, uning haqqi haqida o‘ylab qoladi. Shu xayolda Sobit ibn Ibrohim ariq chetidan yurib olma oqib chiqqan bog‘ga kiradi va bog‘ egasiga:

– Yeb qo‘ygan yarimta olmam uchun haqqingizni halol eting. Qolgan yarmi mana, oling, – deydi.

– Mayli, haqqimni halol etaman, faqat bir shartim bor, – deydi bog‘ egasi yigitning halol, taqvoli ekanini anglab.

– Shartingizni ayting, – deydi Sobit ibn Ibrohim.

Shunda bog‘ egasi:

– Bir qizim bor, uni nikohingga olasan. Lekin rozi bo‘lishingdan avval uning holatidan seni ogoh etishim lozim. Qizimning ko‘zi ojiz, hech narsani ko‘rmaydi, soqov – gapirmaydi va yana qulog‘i eshitmaydi – kar, qimirlamaydi – shol, – deydi.

Bog‘ egasining gaplarini eshitgan Sobit ibn Ibrohim lol bo‘lib qoladi. Yeb qo‘ygan yarimta olmaning haqqidan qo‘rqib, qizga uylanishga rozi bo‘ladi va:

– Mayli, taklifingizni qabul qildim, zora shu bilan Allohning roziligiga erishsam, – deydi.

Ota qiziga oq fotiha beradi. To‘y-tomoshalar o‘tgach, Sobit ibn Ibrohim salom berganicha qizning yoniga kiradi. Qiz salomga alik qaytargancha qo‘li ko‘ksida qulluq qiladi.

Yigit bo‘layotgan ishlardan hayratlanadi: Bu juda g‘alati-ku, soqov emas ekan-da, salomimga javob berdi. Tik turibdi, demak shol ham emas. Qo‘li ko‘ksida, bundan chiqdi ko‘zlari ham ko‘radi”.

Yigit shoshgancha tashqariga chiqadi va qizning otasiga: “Bu menga va’da qilingan qiz emas-ku, ko‘r, soqov, kar va shol deganingizning boisi ne?!” – deydi.

“Nega endi?” – izoh beradi qizning otasi: “Bu o‘sha qiz. Ko‘zi ojiz deganim – uning ko‘zlari Alloh harom qilgan narsaga boqmagan, qulog‘ining karligi – Alloh harom qilgan narsalarga quloq tutmagan, soqovligi ham rost, chunki tili Allohning zikrigagina aylangan, sholligi – yomon ishga yurmagan”.

Sobit ibn Ibrohim birovning haqqidan qo‘rqqanligi evaziga oliy mukofotga erishadi. Vaqt o‘tishi bilan uning ayoli yer yuzini ilm va fiqhga to‘ldirajak bir zotga, buyuk Imom Abu Hanifaga homilador bo‘ladi.