Bizda tahorat deb o'rganib qolingan ma'lum va mashhur amal arabchada «vuzu'» deyiladi. «Vuzu'» so'zi lug'atda «go'zallik» va «yaltirash» ma'nolarini bildiradi. Shariatda esa Allohga qurbat hosil qilish niyati bilan ba'zi a'zolarni yuvish «vuzu'» deb aytiladi.
Tahorat eng avvalo, Alloh taolo tomonidan amr qilingan ibodatdir. U musulmon insonning gunohlari mag'firat qilinishiga sabab bo'ladi. Tahorat poklik demakdir. U insonni go'zal qiladi. Sog'lom bo'lishini ta'minlaydi va yana boshqa ko'plab foydalar keltiradi.
Alloh taolo musulmonlarni har bir ibodatga tahoratli holda kirishiga buyurgan. Tahoratsiz namoz qabul bo'lmaydi. Bir kunda besh vaqt namoz o'qiydigan odam doimo tahorat bilan poklanib yurishi kerak.
Alloh taolo Moida surasida marhamat qiladi:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ
«Ey iymon keltirganlar! Namozga tursangiz, yuzlaringizni va qo'llaringizni chig'anoqlari ila, boshlaringizga mash tortib, oyoqlaringizni to'piqlari ila yuvinglar» (6-oyat).
Ushbu oyati karimadan hanafiy mazhabi ulamolari tahoratda to'rtta farz borligini olishgan. Bular quyidagilardan iborat:
Ulamolarimiz tahorat borasida kelgan hamma hadis va manbalarni o'rgangan holda ishlab chiqqan tahorat odoblariga, bu boradagi qoidalarga nazar soladigan bo'lsak, bu haqiqatni yana ham to'laroq tushunib etamiz.
Tahorat odoblari quyidagilar:
Musulmon inson kundalik hayotida doimo badanining ma'lum qismlari pok holda yurishi uchun tahorat etarlidir. Islomda tahoratning o'zi bilan kifoyalanib qolinmaydi. Balki musulmon insonga butun badanini pok tutish uchun Alloh taolo g'uslni ham farz qilgan.
«Olam va odam, din va ilm» kitobi asosida tayyorlandi
MUAMMO
Olimlarning fikricha adovat yoki kek saqlab yurish inson salomatligi uchun zararli bo‘lib, yurak-qon tomir va immun tizimining buzilishiga, bosh hamda bo‘g‘imlar og‘rig‘iga olib keladi. Bundan tashqari insonda depressiya, xavotir, jizzakilik kabi muammolarni keltirib chiqarar ekan.
TADQIQOT
Doktor Maykl Berri o‘zining “Saratonni davolash” nomli kitobida bunday yozadi: “Darhaqiqat, kechirimli va saxovatli bo‘lish inson salomatligiga ijobiy ta’sir qiladi. Ilmiy tadqiqotlarda, asabiy taranglik, gina-adovat saqlashlik ovqat hazm qilish va qon aylanish tizimiga salbiy qilishi va bu – saraton kasalligini keltirib chiqarishi aniqlangan”.
NIMA QILISH KЕRAK?
Psixologlar bunday holatdan chiqib ketishning yo‘li inson kechirimli bo‘lishga harakat qilishi kerakligini ta’kidlashadi. Kechirimli bo‘lish insonlar o‘rtasidagi yaxshi munosabatlarni ta’minlashga hamda uni mustahkamlashga ko‘mak beradi.
Ammo ayrimlar kechirimli bo‘lish qo‘lidan kelmasligidan shikoyat qiladi. To‘g‘ri, kechirimli bo‘lish ancha qiyin ish bo‘lsada, ammo uni o‘zlashtirish mumkin.
Kechirimlik insonga ruhiy yengillik beradi, bandani ich-ichidan kemirayotgan illatlar: xafagarchilik, nafrat, adovatga barxam berishga yordam beradi. Shuning uchun kechirimli bo‘lishga harakat qilish inson salomatligi uchun nihoyatda foydalidir.
BIR OYAT
Alloh taolo bunday marhamat qiladi: “Yaxshilik bilan yomonlik barobar bo‘lmas. Sen yaxshilik bo‘lgan narsa ila daf’ qil. Ko‘ribsanki, sen bilan orasida adovati bor kimsa xuddi sodiq do‘stdek bo‘lur. Unga faqat sabr qilganlargina erishur. Unga faqat ulug‘ nasiba egasi bo‘lganlargina erishur” (Fussilat surasi, 34-35-oyatlar).
Demak, yomonlik qilgan insonga yaxshilik bilan javob qaytarish sabrli va oliyjanob mo‘minlarning xulqi ekan.
HADIS
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Qiyomat bo‘lganida nido qiluvchi: “Insonlarni kechiruvchi kishilar qani? Robbingiz huzuriga keling va ajringizni oling”, deb nido qiladi.
XULOSA
Demak, baqirib yoki jizzakilik qilib, asabiylashgan inson bu bilan qarshisidagi odamga zulm o‘tkazayotganini emas, eng avvalo o‘z salomatligiga putur yetkazayotganini unutmasin! Bu go‘yoki zahar ichgan odam uning ta’siri boshqa insonga yetishini kutishga o‘xshaydi...
Davron NURMUHAMMAD