أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلۡمَلَإِ مِنۢ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ مِنۢ بَعۡدِ مُوسَىٰٓ إِذۡ قَالُواْ لِنَبِيّٖ لَّهُمُ ٱبۡعَثۡ لَنَا مَلِكٗا نُّقَٰتِلۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۖ قَالَ هَلۡ عَسَيۡتُمۡ إِن كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِتَالُ أَلَّا تُقَٰتِلُواْۖ قَالُواْ وَمَا لَنَآ أَلَّا نُقَٰتِلَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَقَدۡ أُخۡرِجۡنَا مِن دِيَٰرِنَا وَأَبۡنَآئِنَاۖ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقِتَالُ تَوَلَّوۡاْ إِلَّا قَلِيلٗا مِّنۡهُمۡۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ٢٤٦
246. (Ey Muhammad), MusodankeyingiBaniIsroila'yonlariniko'rmadingizmi? Ularpayg'ambarlariga: "Bizgabirpodshohnitayinqilibber, shundaAllohyo'lidajangqilaylik!" deyishdi. U: "Agarsizlargaurushfarzqilinsa, balkiurushmassizlar?" dedi. Ular: "Diyorimizdanvafarzandlarimizdanjudobo'lgach, Allohyo'lidaurushmasmidik!" deyishdi. Ulargaurushfarzbo'lganidaozchilikdantashqarihammalariboshtortishdi. Allohzolimlarnibiluvchidir.
Ushbu suraning 246 dan 251-oyatigacha Tolut va Jolut haqidadir. Tolut Bani Isroilning podshohi, payg'ambar Dovud alayhissalomning qaynotasi bo'lgan, undan so'ng podshohlik hazrati Dovudga qolgan. Jolut esa Bani Isroilning ashaddiy dushmanlaridan bo'lgan Amoliqa podshohlaridan biri edi. Uni hazrati Dovud palaxmon (tosh o'q bilan o'qlanib, bosh ustida aylantirib otiladigan qurol) bilan otib o'ldirgan. Tarixchilar rivoyatiga ko'ra, payg'ambar Shamvil alayhissalom Bani Isroil qavmini ozodlikka va farovonlikka olib chiqish tadorikini ko'radi. Bunda Bani Isroil qavmiga jasur, shijoatli yo'lboshchi kerakligini bilib, Allohdan shunday yo'lboshchi ato etishni so'raydi. Alloh taolo Shamvilga vahiy yuborib: "Qavmingdan qaysi odamning bo'yi asoyingcha bo'lsa, o'sha odam qavmga podshoh bo'ladi", deydi. Bo'yi aso uzunligicha keladigan odam faqat Tolut ismli kishi bo'lib, bu qavmga u podshoh etib yuborildi. Uning podshohligi belgisi sifatida qavmga bir sandiq ham yuborildi.
Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi axborot xizmati O‘zAga ma’lum qilishicha, qo‘mita O‘zbekistonning ushbu obyektni asrash bo‘yicha sa’y harakatlarini yuqori baholab, YUNЕSKO Butunjahon merosi markazi hamda IKOMOS (Yodgorliklar va diqqatga sazovor maskanlarni asrash bo‘yicha xalqaro kengash) bilan samarali hamkorlik muhimligini alohida qayd etdi.
Kelgusi bosqich sifatida O‘zbekistonga takroriy nominatsiyani tayyorlash uchun uch yil muddat berildi. Unda Shahrisabzning siyosiy, madaniy va diniy markaz sifatidagi betakror tarixiy rolini aks ettiruvchi temuriylar davri me’moriy merosiga alohida urg‘u qaratiladi.
Shaharning tarixiy qismi bufer hudud sifatida belgilanishi rejalashtirilgan, bu uning madaniy qiymatini yanada samarali asrash imkonini beradi. Mazkur qaror xalqaro hamkorlik doirasida olib borilgan tizimli va ochiq muloqotlar natijasi bo‘ldi.
Anjumanda O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi raisi Gayane Umerova boshchiligidagi delegatsiya ishtirok etib, YUNЕSKO, IKOMOS va barcha xalqaro hamkorlarga bildirilgan ishonch va ko‘rsatilgan qo‘llab-quvvatlov uchun minnatdorlik bildirgan.
Behruz XUDOYBЕRDIYEV,
O‘zA