Ismatul anbiyo deb Payg'ambarlarning katta va kichik gunohlardan omonligi, Alloh taolo ularni gunohlardan saqlab qo'yishiga aytiladi.
Ummat birdamligiga futur etkazishda din dushmanlaridan qolishmaydigan toifa—hizbchilarning navbatdagi buzuq aqidasi Alloh taolo tanlagan payg'ambar alayhimussalomlar bilan bog'liqdir. Payg'ambar alayhimussalomlar Alloh taoloning suyukli bandalaridir. Eng avvalgisi hazrati Odam alayhissalom va eng so'nggisi hazrati Muhammad mustafo sollallohu alayhi va sallamdirlar. Alloh taolo odamlar orasidan eng solihlarini tanlab payg'ambar tayinlaydi. Payg'ambar alayhissalomlarning vazifasi ummatlariga shariat ahkomlarini etkazishdan iboratdir.
Hizbchilarning tasavvurlariga ko'ra payg'ambarlar qachonki payg'ambarlik vazifasini olgach, Alloh taoloning amriga muvofiq ishda bardavom bo'lishadi. Payg'ambarlikdan oldin esa ular ham hamma qatori oddiy inosn bo'lib, turli noshar'iy gunoh ishlar qilishi mumkin emish. Qarang, ularning rahnamosi nima deyapti:
«إلا أن هذه العصمة للأنبياء والرسل، وإنما تكون بعد أن يصبح نبيًّا أو رسولا بالوحي إليه، أما قبل النبوة والرسالة فإنه يجوز عليهم ما يجوز على سائر البشر، لأن العصمة هي للنبوة والرسالة»
“..biroq bu ismat payg'ambar va rasullarga qachonki ular ilohiy vahiy bilan payg'ambar va rusullik maqomiga erishsalargina beriladi. Undan oldin esa ularda ham boshqalarda sodir bo'lgan ishlar bo'lishi mumkin. Chunki ismat bu payg'ambarlik va risolat tufaylidir”. (Taqiyyuddin Nabahoniy. “ash-Shaxsiyyat-ul-islomiya”. 1-J. 1-Qism. 120-B.).
Yirik hanafiy olimi shayx Mulla Ali al-Qori hazratlari O'smon O'shiy qalamiga mansub “Bad'ul-amoliy” qasidasiga yozgan “Zav'ul-ma'oli” nomli sharhida shunday yozadi:
“Ahli sunna val-jamoa ulamolarining ittifoqiga ko'ra, payg'ambarlar eng sodiq, omonatdor, halol, rostgo'y va ma'naviy etuk barkamol insonlardir. Zero Alloh taolo risolat va nubuvvat uchun yolg'onchi, kazzob, pastkash, qallob va xoinlarni aslo tanlamaydi. Payg'ambarlar kufr illatidan payg'ambarlikdan oldin ham keyin ham omonda bo'lishiga salafi-solihlarning ijmo'si bor. Shuningdek, katta gunohi kabiralarni qasddan qilishdan ham saqlangan sof insonlar ekaniga mo''tabar ulamolarning ittifoqi mavjud”. (Shayx mulla Ali al-Qori. “Zav'ul-ma'oli”. 80-B).
Hizbchilarning e'tiqodiga ko'ra, ilgargi hayotida o'g'ri, firibgar, qaroqchilik kabi razillik belgisi bo'lgan ishlar bilan shug'ullanganlar ham payg'ambar bo'lishlari mumkin emish. Alloh taolo bu kabi buzuq toifalarga qo'shilib, gumroh bo'lib qolishdan barchamizni panohida O'zi asrasin!
Botirjon domla TOJIBOYeV,
Andijon shahar “G'IShTLI”
jome masjidi imom-xatibi
O‘tgan solihlardan biri Alloh taoloning ushbu: “...Mast holingizda, to aytayotgan gapingizni biladigan bo‘lmaguningizcha, namozga yaqinlashmang...” (Niso surasi, 43-oyat) oyatini eshitib, bunday dedi: “Qanchadan-qancha namozxonlar borki, ular xamr ichmaganlar, lekin dunyoning mashg‘ulotlari ularni mast qilib qo‘yganidan namozida nima deyayotganini bilmaydi”.
Izoh: Demak, inson nafaqat aroq yoki boshqa mast qiluvchi ichimliklardan, balki dunyoning ko‘plab chalg‘ituvchi, o‘ziga tortuvchi ishlari, tashvishlari va ularni hal qilishga bo‘lgan harakatlar natijasida ham “mast” bo‘lishi mumkin ekan.
Ya’ni, inson shunchalik ko‘p dunyoviy ishlarga sho‘ng‘ib ketadiki, ular uning fikri-yodini egallab oladi va oqibatda u Allohga ibodat qilayotganida ham dunyoni o‘ylayveradi, namozida nima deyayotganini tushunmay qoladi.
Shuningdek, dunyoga bo‘lgan haddan tashqari muhabbat va u bilan band bo‘lish insonning ruhiy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishini, natijada ibodatlarning qadri va mohiyati ham yo‘qolib qoladi.
Xuddi mast inson kabi, bunday kishi ham o‘zining holatini to‘liq anglab yetmaydi va ibodatning haqiqiy huzuridan mahrum bo‘ladi.
Eslatma: Qur’oni karimdagi: “Mast holingizda, to aytayotgan gapingizni biladigan bo‘lmaguningizcha, namozga yaqinlashmang..” oyati ichkilik xususida nozil bo‘lgan ikkinchi oyatdir.
Agar birinchi oyatda (Baqara surasi, 219-oyat) ichkilikda ko‘p foyda va zararlar bor, ammo uning zarari foydasidan ko‘proq, deyilgan bo‘lsa, bu yerda musulmonlar uchun eng ulug‘ maqom bo‘lgan namoz o‘qish paytida mast holda bo‘lmaslikka buyurish bilan Qur’on uning harom narsa ekanligiga ishora qilib, unga nisbatan mo‘minlarda nafrat uyg‘otmoqda.
Navbatdagi ichkilik to‘g‘risida keladigan oyatda uni harom, deb e’lon qilinadi. Shariatning barcha hukmlari ana o‘sha so‘nggi oyatga asoslanadi.