Qur'onga ehtirom ko'rsatish nima degani?
Shak-shubhasiz Qur'oni Karimga ko'rsatiladigan haqiqiy ehtirom uni ko'p tilovat qilish, uni puxta yod olish, oyatlarida kelgan ahkomlariga amal qilish, sahifalarida jo qilingan amrlariga bo'ysunish, qaytariqlaridan chetlanish, chegaralarida to'xtash, odoblari ila odoblanish, biror narsani qabul qilish yoki rad qilishda, amal qilish yoki tark qilishda, yaxshi ko'rish yoki yoqtirmaslikda uni me'zon qilib olish, hamda Qur'onni ilmda, adabda, aqiydada, amalda tutiladigan yo'l, sayri sulukda esa g'oya qilib olish bilan bo'ladi.
Qur'oni Karimni Muhammad ibn Abdulloh sollallohu alayhi vasallamga nozil bo'lishdan maqsad odamlarni haqqa hidoyat qilish va ularni zulmatlardan nurga olib chiqish ekani shubhasizdir. Alloh taolo shunday degan: «Batahqiq, sizlarga Allohdan nur va ochiq-oydin Kitob keldi. Alloh O'zining roziligini istaganlarni u bilan salom yo'llariga boshlar va ularni O'z izni ila zulmatlardan nurga chiqarur. Hamda siroti mustaqimga hidoyat qilur» (Moida surasi, 15-16-oyatlar).
Qur'onga ehtirom ko'rsatishning ko'rinishlari
Qur'onga bo'lgan haqiqiy ehtirom bilan bir qatorda uni ulug'lash, hurmat qilishning barcha ko'rinishlariga ahamiyat berish kerak. Jumladan, Qur'onni ushlamoqchi bo'lgan odam tahoratli bo'lishi vojib ekani.
Alloh taolo: «Uni faqat poklanganlargina ushlaydir», degan (Voqi'a surasi, 79-oyat).
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Qur'onni pok odamgina ushlaydi», dedilar».
Tabaroniy rivoyat qilgan.
Shuningdek, Alloh taoloning kitobini xos, munosib, chiroyli g'ilofda saqlash vojibligi, tozaligiga etibor berish, munosib joyga qo'yish, erga tashlab qo'ymaslik vojib ekani.
Ulamolar Qur'onni axlatga tashlagan odamni kofir bo'ladi, hurmatini joyiga qo'ymaydigan odamga sotish haromdir, deb fatvo chiqarishgan. Ikki sahihda (Buxoriy va Muslimning sahihlarida) Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Mushaf dushmanning qo'liga tushib qolish xavfi bo'lsa, Mushaf bilan dushman erlariga safar qilishdan qaytarganlar.
Salafi solihlarimizdan Allohning kitobini so'zlari va fe'llari bilan ulug'lashganiga doir rivoyatlar kelgan.
Qatoda roziyallohu anhu aytadi: «Qur'on o'qiganimdan buyon piyoz emadim».
Yazid ibn Abu Molik aytadi: «Og'zilaringiz Qur'on yo'llaridan biridir. Qo'linglardan kelganicha uni poklanglar, tozalanglar».
U kishidan rivoyat qilgan roviy shunday deydi: «U kishi Qur'on o'qiganidan buyon piyoz emagan».
Mujohid aytadi: «Qur'on o'qiyotib seni esnoq tutib qolsa, esnog'ing ketgunicha Qur'on o'qimay tur».
Navaviy aytadi: «Mushaf taqdim qilinsa, u uchun turish darkor. Chunki ulamo va axyorlar uchun turish mustahab sanaladi. Mushaf (uchun turish) avloroqdir».
Muhammad Ali Muhammad Yusuf tayyorladi
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Mutorrif ibn Mus’ab aytadilar: “Men xalifa Mansurning huzuriga kirsam, u g‘amgin va xafa holatda ekan. Ayrim yaqin insonlaridan judo bo‘lgani sabab, hatto so‘zlashmay qo‘ygan ekan. U menga: “Ey Mutorrif! Men musibatga duchor bo‘ldim. Bu baloni Allohdan boshqa hech kim bartaraf qila olmas. Alloh bu musibatni daf qilishini so‘rashim uchun biron duo bormi? Men uni o‘qib yurardim”, dedi.
Men: “Ey mo‘minlarning amiri! Muhammad ibn Sobit menga Amr ibn Sobit al-Basriydan rivoyat qilib gapirib bergan. “Basralik bir kishining qulog‘iga pashsha kirib ketib, quloq pardasigacha yetib bordi. U og‘riqdan qiynalib, kechasiyu kunduzi uxlolmay qoldi. Shunda Hasanning yaqinlaridan bir kishi: “Sahoba Alo ibn Hazramiyning duolarini o‘qigin, chunki Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sahobalari ushbu duoni sahroda va dengizda so‘rab duo qilganlarida, Alloh taolo ularni mashaqqatdan xalos qilgan”, deb aytgan edi, u kishi: “Alloh rahm qilsin, u qanaqa duo?” dedi. Shunda men u kishiga quyidagi rivoyatni aytib berdim:
“Alo ibn Hazramiyni Bahraynga yuborildi. U kishi sahroni yurib borarkan, juda qattiq chanqoq va suvsizlikdan o‘lar holatga keldi. Shunda u zot ulovdan tushdi va ikki rakat namoz o‘qidi. So‘ngra: “Ya Haliymu, ya Aliym, ya Aliyyu, ya Aziym, isqinaa” (Ey Halim, ey Biluvchi, ey Oliy va ey Buyuk Zot, bizni suv bilan sug‘or, tashnaligimizni qondir) deb duo qilgandi, birdan qushning qanotiga o‘xshab ketadigan bulutlar paydo bo‘lib, gumburlay boshladi. So‘ngra yomg‘ir yog‘a boshladi, biz idish va meshkoblarimizni to‘ldirib oldik. Yo‘limizda davom etib, dengiz qirg‘ogidagi kichik ko‘rfazga yetib keldik. U yerda hech qimirlashni iloji yo‘q edi. Suzib ketishimiz uchun kemalarimiz ham yo‘q edi. U kishi ikki rakat namoz o‘qib: “Ya Haliymu ya Aliym, ya Aliyyu ya Aziym, ajiznaa” (Ey Halim, ey Biluvchi, ey Oliy va ey Buyuk Zot, bizni bu yerdan o‘tkazib yubor), deb aytdilar. So‘ngra otning tizginidan ushlab: “Allohning ismini aytib bu yerdan kechib o‘tinglar”, dedilar.
Abu Hurayra roziyallohu anhu: “Biz suvning ustidan yurib o‘tdik. Allohga qasamki, bizni na oyoqlarimiz, na mahsilarimiz va na oyoq kiyimlarimiz ho‘l bo‘lgan edi. O‘sha paytda qo‘shin to‘rt ming otliqdan iborat edi”, deb aytdilar.
(Ibn Abu Dunyo, Lalkaiy va Ibn Abu Shayba musanniflarida ba’zi qisqartirish va qo‘shimchalar bilan rivoyat qilishgan).
Haligi qulog‘iga pashsha kirib ketgan kishi ham ushbu duoni o‘qigan edi, qulog‘idan pashsha chiqib, o‘z holiga keldi.
Xalifa Mansur ham qiblaga qarab, ushbu duo bilan so‘ray boshladi. Biroz fursat o‘tib, menga yuzlandi va: “Ey Mutorrif, Alloh mendagi g‘amni aritdi”, deb ovqat keltirishlarini amr qildi va meni ham taklif etdi, birga o‘tirib tanovvul qildik.
“Yoqimsiz narsalarni bartaraf qilish va balo ofatdan qutulishda duoning ahamiyati” nomli kitobdan.
Biz ham hayotda qandaydir muammo va to‘siqlarga duch kelib: “Ya Haliymu ya Aliym, ya Aliyyu ya Aziym”, deb aytib, o‘sha muammoni ko‘tarishini Allohdan astoydil va chin ixlos bilan so‘rasak, insha Alloh U Zotning yordami bilan muammolardan xalos bo‘lamiz.