وَيَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡمَحِيضِۖ قُلۡ هُوَ أَذٗى فَٱعۡتَزِلُواْ ٱلنِّسَآءَ فِي ٱلۡمَحِيضِ وَلَا تَقۡرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطۡهُرۡنَۖ فَإِذَا تَطَهَّرۡنَ فَأۡتُوهُنَّ مِنۡ حَيۡثُ أَمَرَكُمُ ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلتَّوَّٰبِينَ وَيُحِبُّ ٱلۡمُتَطَهِّرِينَ٢٢٢
222. Hayz haqida so'rashsa, "U noxush narsadir", deng. Hayz paytida xotinlaringdan chetlaninglar, poklanmagunlaricha ularga yaqinlashmanglar. Poklanishsa, Alloh buyurgan tarafdan ularga kelinglar. Alloh haqiqatan tavba qiluvchilarni sevadi, o'zini pok tutuvchilarni sevadi.
Balog'atga etgan qiz yoki ayolning har oyda odat bo'yicha ko'radigan qoni "hayz" deyiladi. Hayzning oz muddati uch kecha-kunduz, ko'pi esa o'n kecha-kunduz, bundan ortiq muddatda ham qon kelaversa, u hayz emas, istihoza (kasallik) qoni hisoblanadi. Hayz ko'rayotgan ayolga namoz o'qish, ro'za tutish, Baytullohni tavof qilish, jinsiy aloqa qilish, masjidga kirish, Qur'on o'qish, Qur'onni yoki oyat yozilgan qog'ozlarni ushlash qat'iyan man etiladi, ammo Qur'on eshitishi mumkin. Ana shu hukmga ko'ra, hayz ko'rgan ayolga to u poklanmagunicha yaqinlashilmaydi, ya'ni jinsiy aloqa qilinmaydi. Bu gunohning naqadar jirkanchligi haqida Payg'ambarimiz alayhissalomdan shunday hadis bor: "Kim ayoliga hayz paytida yoki uning orqa yo'liga yaqinlik qilsa hamda folbinga borsa, Muhammadga nozil qilingan narsaga (ya'ni, dinga) kofir bo'libdi" (Termiziy rivoyati). Hayzdan poklanganlaridan keyin Alloh buyurgan tarafdan yaqinlik qilinaveradi. Kim bilmagan holida ayoliga hayz holida yaqinlik qilib qo'ygan bo'lsa, istig'for aytib, astoydil tavba qilishi lozim, chunki Alloh tavba qiluvchilarni ham, o'zini pok tutuvchilarni ham yaxshi ko'radi. Ammo qasddan, nafsiga qul bo'lib ayoliga hayz holida qo'shilgan bo'lsa, ba'zi ilm ahllari so'ziga ko'ra, unga kafforat (badal) vojib bo'ladi. Bu holda ikki tarafning o'zaro rozi bo'lishlari ham bu harom ishni halolga aylantira olmaydi. Kafforatning miqdori bir dinor, ya'ni 4,25 gramm tillaga tengdir. Oldin bu ishni sodir qilganlar Allohga astoydil tavba qilishsin, chunki Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Gunohlaridan xolis tavba qilgan kishi hech bir gunoh qilmagan kishi kabidir", deya marhamat etganlar (Muslim rivoyati). Hadislarda kelishicha: "Alloh taolo pokdir va poklikni yaxshi ko'radi" (Termiziy rivoyati); "Poklik-tozalik imonning yarmidir" (Muslim rivoyati).
نِسَآؤُكُمۡ حَرۡثٞ لَّكُمۡ فَأۡتُواْ حَرۡثَكُمۡ أَنَّىٰ شِئۡتُمۡۖ وَقَدِّمُواْ لِأَنفُسِكُمۡۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُم مُّلَٰقُوهُۗ وَبَشِّرِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ٢٢٣
223. Hotinlar ekinzorlaringizdir, shunday ekan, ekinzoringizga xohlagan tomonidan kelaveringlar va o'zlaringiz uchun (savobli) ishlarni taqdim etinglar. Allohdan qo'rqinglar, bilinglarki, Unga albatta yo'liqasizlar. (Ey Muhammad), mo'minlarga bundan xushxabar bering.
Hotinlar bilan yaqinlashish chog'ida faqat nafs rohati emas, balki yaxshi, solih farzandlar ham niyat qilinishi lozim. Bu esa mo'minlarga vujud lazzatlanishi cho'qqisiga chiqqanida ham axloqiy va ma'naviy holatlarni esdan chiqarmaslikni eslatmoqda. Hotinlar bilan xohlagan paytda, faqat ijozat berilgan tarafdan yaqinlashish zarurligi uqtirilmoqda. Musulmon kishi nikohidagi ayolga hayz va nifos (yangi ko'z yorigandagi qon kelishi) holatidan tashqari barcha holatlarda yaqinlik qilaveradi. Faqat Alloh taqiqlagan chegaralardan o'tmaslik sharti bilan. Alloh ayollarga orqa tarafdan yaqinlik qilishni man etgan, chunki jinsiy aloqadan murod, shahvatni qondirish va nasl qoldirish bo'lishi kerak. Bu taqiqlarni buzmoqchi bo'lganlar Allohdan qo'rqishsin, chunki har bir inson oxirat dunyosida Parvardigoriga albatta yo'liqadi va qilmishlari uchun to'la hisob beradi. Ibn Umar roziyallohu anhumo: "Hotinlar ekinzorlaringizdir, shunday ekan, ekinzoringizga xohlagan tomonidan kelaveringlar" degan oyatga "Ayollarning faqat oldiga yaqinlik qilinglar" deb ma'no bergan. Jobir roziyallohu anhu bunday degan: "Yahudiylar: "Agar ayolning orqa tarafidan oldiga yaqinlik qilinsa, tug'iladigan bola g'ilay bo'ladi", deyishardi. Shuning uchun yuqorida zikr etilgan oyat nozil bo'ldi" (Buxoriy rivoyati).
Ikkita bir-biriga o‘xshash oyat, lekin Alloh taolo ularni ikki xil xulosa bilan yakunlagan:
وَإِن تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ الْإِنسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ (34)
"Va agar Allohning ne’matlarini sanashga urinsangiz, ularni sanab tugata olmaysiz. Albatta, inson zulmkor va noshukrdir" (Ibrohim surasi, 34-oyat).
وَإِن تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ (18)
"Va agar Allohning ne’matlarini sanashga urinsangiz, ularni sanab tugata olmaysiz. Albatta, Alloh mag‘firatli va marhamatlidir" (Nahl surasi, 18-oyat).
Birinchi oyatda: Insonning Allohga munosabati bilan tugatilgan!
Ikkinchi oyatda: Allohning bandaga munosabati bilan tugatilgan!
Alloh taolo naqadar buyuk Zot! Inson esa naqadar ojiz va nodon mavjudot.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV