Sayt test holatida ishlamoqda!
17 Iyul, 2025   |   22 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:25
Quyosh
05:05
Peshin
12:34
Asr
17:39
Shom
19:58
Xufton
21:30
Bismillah
17 Iyul, 2025, 22 Muharram, 1447

2. BAQARA SURASI, 219 OYaT

23.11.2020   5494   3 min.
2. BAQARA SURASI, 219 OYaT

۞يَسۡ‍َٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡخَمۡرِ وَٱلۡمَيۡسِرِۖ قُلۡ فِيهِمَآ إِثۡمٞ كَبِيرٞ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَإِثۡمُهُمَآ أَكۡبَرُ مِن نَّفۡعِهِمَاۗ وَيَسۡ‍َٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَۖ قُلِ ٱلۡعَفۡوَۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَتَفَكَّرُونَ٢١٩

219. Sizdan xamr va qimor haqida so'rashadi. "Ikkalasida ulkan gunoh bor va odamlarga biroz manfaati ham bor, ammo gunohi manfaatidan kattadir", deng. Yana sizdan nimalarni ehson qilish haqida so'rashadi. "Ortiqchasini", deng. Fikr yuritishlaringiz uchun Alloh oyatlarini shunday bayon etadi.

Hamr (aroq, sharob kabi mast qiluvchi ichimliklar) va qimor haqida Qur'oni karimda bir necha oyat kelgan. Hamma oyatlarda bu ikki illat qoralangan, faqat ularni asta-sekin muolaja qilish uchun ilk oyatlarda uning haromligi keskin qo'yilmagan. Eng oxiri tushgan Moida surasidagi oyatda bularning haromligi ochiq e'lon qilingan va shundan keyin musulmonlar bu illatdan butunlay yuz o'girishgan. Ammo, ming afsuslar bo'lsinki, ota-bobolari mast qiluvchi ichimliklarni harom sanab, undan mutlqao yuz o'girgan ayrim kishilar mustamlakachilar nog'orasiga o'ynab, ichkilik ichishni odat qilishdi. Keyinchalik esa bu balo chinakamiga umummilliy kulfatga aylandi. Hatto yurtimizga bu baloni olib kelgan mustamlakachilar yurtida ham hozir bu olamshumul illatdan qanday qutilishni, hech bo'lmasa uni sal bo'lsa-da jilovlashni bilolmay boshlari qotgan. Dinimiz hukmlarida: «Har bir ichimlik mast qilsa, haromdir»; «U davo emasdir, u darddir»; «Ko'pi mast qiladigan narsaning ozi ham haromdir»; «Kim bu dunyoda xamr ichib, uni tark etmay o'lib ketsa, tavba qilmasa, oxiratda uni ichmaydi (ya'ni jannatga kirmaydi)».

Islom dinining vazifalaridan biri aqlni muhofaza qilishdir. Hamr aqlni ketkazishi uchun harom qilingan, ichish taqiqlangan. Hamr ichishning o'zi katta gunohdir. Dunyo va oxirat uchun uning etkazadigan zararlar son-sanoqsiz. Lekin, Islom qoidasi bo'yicha, shaytongina kechirilishdan umidi yo'q, boshqalar Alloh taoloning rahmatini umid qilsalar, hali imkon bor, to o'lim holatiga tushguncha tavba eshiklari ochiq. Hamr ichgan (yoki boshqa gunoh sodir etgan) har qanday shaxs o'zini qo'lga olib tavba qilsa, Alloh taolo uning tavbasini qabul qiladi. Faqat bir shart bilan: oldin sodir etgan gunohiga chin dildan afsus cheksin va o'sha gunohni takrorlamaslikka azmu qaror qilsin. Ana o'shanda Alloh taolo uning tavbasini qabul qiladi. Insonni mast qiluvchi har qanday ichimlik haromdir, ikki taraf bo'lib yutish va boy berish sharti bilan o'ynaladigan har qanday qimor (o'yin) ham haromdir.

Yana odamlarning Payg'ambarimizdan "Alloh yo'lida molimizning qanchasini ehson qilaylik?" deb so'rashganiga javoban oyati karimada: avval molingizni o'zingiz va ahlingizning dunyoviy ehtiyojlariga ishlating, bundan ortganini Alloh yo'lida, ya'ni ko'pchilik manfaati, din ravnaqi yo'lida xarjlang, deb ta'lim berilmoqda. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Hayr-ehsonning yaxshisi orttirilganidan qilinganidir", deb marhamat qilganlar. Yana xayr-ehsonlarni riyo bilan, odamlar ko'rsin uchun qilish, berganini minnat qilish ham yomon illatlardan, buning uchun banda ajru savob ham olmaydi, unga xayru barakot ham bo'lmaydi. Qatoda roziyallohu anhu aytadi: "Banda qachon riyo bilan amal qilsa, Alloh taolo: "Bandam Meni qanday masxara qilayotganini ko'ringlar", deydi". Rasululloh sollallohu alayhi vasallam riyo, kibr, manmanlik kabi illatlarni kichik shirkka o'xshatganlar.

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar

“Odamlarni afv etadiganlar...”

16.07.2025   2050   4 min.
“Odamlarni afv etadiganlar...”

Abdurrazzoq San’oniy aytadi: Ali ibn Husayn roziyallohu anhum namoz uchun tahorat qilayotgan edi. Shu payt suv quyib turgan joriya qo‘lidan obdasta tushib ketib, uning yuziga ozgina shikast yetkazdi. Ali ibn Husayn boshini ko‘tarib, joriyaga qaradi. Joriya vaziyatni yumshatish maqsadida Qur’oni karim oyatlaridan o‘qidi: “... G‘azablarini yutadigan... (Oli Imron surasi, 134-oyat). Ali ibn Husayn roziyallohu anhum jimgina javob berdi: “G‘azabimni bosdim”.

Joriya oyatning davomini o‘qidi: ...odamlar-ni (xato va kamchiliklarini) afv etadiganlardir....

U kishi dedi: “Men seni afv etdim”.

Joriya oyatning oxirini o‘qidi: Alloh ezgulik qiluvchilarni sevar”.

Ali ibn Husayn roziyallohu anhum dedi: “Bor, sen Allox yo‘lida ozodsan”.

Abdulloh ibn Ato aytadi: “Ali ibn Husaynning bir g‘ulomi (quli) xatoga yo‘l qo‘ydi va jazoga loyiq bo‘ldi. Ali ibn Husayn qamchini oldi. So‘ng u zot bunday oyatni o‘qidi: (Ey Muhammad!) Imon keltirgan kishilarga ayting, ular Alloh kunlari (qiyomat)dan umid qilmaydigan kimsalarni kechirib yuboraversinlar! Shunda (u sabrli) kishilarni qilgan ishlari (kechirishlari) sababli mukofotlagay! (Josiya surasi, 14-oyat).

Qul esa dedi: “Men bunday emasman, men Allohning rahmatidan umidvorman va uning azobidan qo‘rqaman”.

Ali ibn Husayn roziyallohu anhum qamchini tashlab yubordi va dedi: “Sen Alloh yo‘lida ozodsan”.

Muso ibn Dovud aytadi: Ali ibn Husayn xizmatkorini ikki marta chakirdi, u javob bermadi. Uchinchi marta chaqirgach javob qildi. Ali ibn Husayn unga dedi: “Ey o‘g‘lim, ovozimni eshitmadingmi?”.

Xizmatkor: “Eshitdim”, dedi.

Ali ibn Husayn so‘radi: “Nega javob bermading?”.

Xizmatkor: “Sizning shafqatingizga ishondim”, dedi.

Abdulg‘ofir ibn Qosim aytadi: Ali ibn Husayn masjiddan chiqib ketayotgan edi. Bir odam kelib uni haqorat qildi. Shunda Alining xizmatkor va qullari unga tashlanishdi.

Ali ibn Husayn ularni to‘xtatdi va bunday dedi: “Bas qilinglar, uning holatiga qaranglar”.

So‘ngra o‘sha odamga dedi: “Bizda siz bilmagan yana ko‘p narsalar bor. Agar sizga yordam kerak bo‘lsa, ayting, yordam beraylik”. O‘sha odam xatosini anglab, uyaldi va ortiga qaytdi.

Ali ibn Husayn uni yoniga chaqirib, o‘zi kiyib turgan chakmonini yelkasiga tashladi va ming dirham pul berdirdi.

Abu Ya’qub Muzaniy deydi: Hasan ibn Hasan bilan Ali ibn Husayn o‘rtasida bir oz noxushlik bo‘lib qoldi. Hasan bir kuni masjidda Ali ibn Husaynning yoniga keldi, uni turli so‘zlar bilan haqorat qildi. Ali ibn Husayn esa unga bir og‘iz ham javob qaytarmadi.

So‘ngra Hasan chiqib ketdi. Kechasi u alining uyiga bordi va eshigini qoqdi. Ali ibn Husayn eshikni ochib chiqdi. Hasan unga:

- Ey aka, agar siz haqiqatan ham men aytganlarimdek bo‘lsangiz, Alloh meni mag‘firat qilsin. Agar men yolg‘onchi bo‘lsam, Allox sizni mag‘firat qilsin, dedi va ketdi.

Ali ibn Husayn ortidan borib, yetib oldi va uni og‘ushiga oldi. Ikkovi yig‘lab yuborishdi. Shunda Hasan:

- Qasamki, endi siz xafa bo‘ladigan biron ish qilmayman, - dedi.

Ali esa unga: - Sen ham menga aytgan so‘zla ring uchun halollikdasan,- dedi.

Ibn Abi Dunyo rivoyat qiladi: Ali ibn Husaynning xizmatkori shoshgan holda oshxonadan temir pechni olib kelayotgan edi. Kutilmaganda temir pech tushib ketdi ketdi va narigi tomondan pastga tushib kelayotgan Ali ibn Husayn o‘g‘lining boshiga tegib, jarohat yetkazdi. Oqibatda u halok bo‘ldi. Mehmonlar bilan suhbatlashib o‘tirgan Ali ibn Husayn o‘rnidan sakrab turib, xizmatkorga dedi: “Sen ozodsan. Bu ishni qasddan qilmaganingni bilaman”. So‘ngra Ali ibn Husayn mayyitni dafn etish tadorigini ko‘rdi.

Shayx Mahmud MISRIYning “Solih va solihalar hayotlaridan qissalar”
nomli asaridan Ilyosxon AHMЕDOV tarjimasi.