Sayt test holatida ishlamoqda!
16 Iyul, 2025   |   21 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:24
Quyosh
05:04
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
19:58
Xufton
21:31
Bismillah
16 Iyul, 2025, 21 Muharram, 1447

O'rta asr musulmon shaharlari qanday qilib zamonaviy megapolislarning hayot standartlariga asos solishdi

17.11.2020   2113   2 min.
O'rta asr musulmon shaharlari qanday qilib zamonaviy megapolislarning hayot standartlariga asos solishdi

Kordobadan Damashq va Bag'dodga qadar ba'zi qadimiy shaharlarning eski ko'chalari hali ham buzilmagan bo'lib, 1 000 yil oldingi hayot haqida tasavvur beradi. Kordoba va Sevil'ya kabi Ispaniya shaharlarida hali ham eski shahar joylari saqlangan bo'lib, odamlar ko'p asrlar oldin musulmon hukmronligi ostida qanday yashaganligini ko'rish mumkin.
Islam-Today xabariga ko'ra,-bugungi kunda musulmon tsivilizatsiyasi davrida rejalashtirilgan shaharlar diniy va fuqarolik hayotida muhim rol' o'ynaydigan masjid atrofida joylashgan. Yaqin atrofda savdogarlar oziq-ovqat, ziravorlar, sham va xushbo'y narsalar sotadigan bozor bor bo'lgan. Ishbilarmonlik joylari o'z ichiga kitob do'konlari, kutubxonalar va shifoxonalarni o'z ichiga olgan.
Har bir shaharning o'ziga xos xususiyati hammom bo'lib, ko'pincha hashamatli koshinli devor, favvoralar va dekorativ hovuzlar bo'lgan binolarda joylashgan. Bug' vannalari, isitilgan vannalar va sovuq suvli kichik hovuzlari bo'lgan hammomga tashrif buyurish har bir musulmonning kundalik hayotining bir qismi edi.Erkaklar va ayollar kunning turli vaqtlarda cho'milishgan. Sershovqin markazdan uzoqdagi turar joylar tor ko'chalarda joylashgan. Uylarning bog'lari, peshayvonlari hamda tuyadagi chavandoz ular orqali ko'rolmaydigan etarlicha balandlikda o'ralgan devorlari bo'lgan hovlilari bo'lardi.
O'sha vaqtdagi boshqa Yevropa shaharlariga nisbatan bu shaharlar tosh yotqizilgan yo'llar, axlat yig'ish va hattoti usti yopiq kollektorlar bilan ancha rivojlangan bo'lgan.
10-asrda Kordoba dunyodagi eng rivojlangan shaharlardan biri bo'lib, hattoki qorong'ulik tushishidan keyin ham ko'chalar moy lampalari bilan yoritilgan. Bundan tashqari, Qohirada ko'p qavatli binolar va tomdagi bog'lari bo'lgan.
Bog'lar musulmon tsivilizatsiyasi davrida ko'p odamlar uchun dunyoviy jannat ramzi bo'lgan. Tafakkur uchun mo'ljallangan bog'lar va bog'dorchilik 8-asrdan boshlab Ispaniyadan to Hindistongacha musulmon dunyosi bo'ylab tarqaldi. Ularning o'ziga xos xususiyatlari bilan bu yashil joylar faqat meva ishlab chiqarish va tayyorlash uchun ishlatiladi, balki hali ham bog'dorchilik dizayniga ta'sir etib keladi.
Geometrik shakllardagi gulzorlar, sayoz kanallar va favvoralar 9-asrda bog'larning yangi o'ziga xos belgilariga aylandi. Favvoralar va bog' suv ob'ektlari musulmon dunyosidagi saroy va masjidlarda juda mashhur bo'lib kelgan. Ko'pgina issiq mamlakatlarda suv kam bo'lsa-da, bu suv havzalari oqim shaklini o'zgartirgan forsunkalar bilan jihozlangan va hattoki keyinchalik vaqtni aniqlash mexanizmlariga ham ega bo'lishgan. Ushbu detallardan ko'pchiligi ko'p asrlar o'tib qurilgan Yevropa bog'lariga o'z ta'sirini o'tkazgan.

O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar

Ayol kishi eriga iqtido qilib namoz o‘qisa bo‘ladimi?

14.07.2025   2426   1 min.
Ayol kishi eriga iqtido qilib namoz o‘qisa bo‘ladimi?

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Savol: Ayol kishi uyida eriga iqtido qilib namoz o‘qisa bo‘ladimi? Agar joiz bo‘lsa, ayol qayerda turadi?

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Ha, ayollar uyda erlari yoki boshqa erkak mahramlariga iqtido qilgan holda jamoat bo‘lib namoz o‘qishlari joiz bo‘ladi. Bu borada alloma Alouddin Kosoniy rahimahulloh bunday zikr qiladilar:

“Agar imom bilan bir ayol namoz o‘qimoqchi bo‘lsa, uning orqasida turadi. Chunki ayolni erkak bilan bir safda yonma-yon turishi erkakning namozini buzadi. Agar imomdan tashqari bir erkak va bir ayol bo‘lsa, erkak imomning o‘ng tomoniga va ayol esa, orqasida turadi. Agar imomdan tashqari ikki erkak va bitta ayol bo‘lsa, ikki erkak imomning orqasida va bitta ayol ularning orqasida turadi. Agar erkaklar va ayollar hamda yosh o‘g‘il va qiz bolalar jamoat bo‘lib namoz o‘qimoqchi bo‘lsalar, u holda imomning orqasida dastlab balog‘atga yetgan erkaklar turadi. So‘ng balog‘atga yetmagan yosh o‘g‘il bolalar, so‘ng balog‘atga yetgan ayollar, so‘ng yosh qizlar turadilar” (“Badoyeus-sanoye’” kitobi). Vallohu a’lam.

 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi