Kordobadan Damashq va Bag'dodga qadar ba'zi qadimiy shaharlarning eski ko'chalari hali ham buzilmagan bo'lib, 1 000 yil oldingi hayot haqida tasavvur beradi. Kordoba va Sevil'ya kabi Ispaniya shaharlarida hali ham eski shahar joylari saqlangan bo'lib, odamlar ko'p asrlar oldin musulmon hukmronligi ostida qanday yashaganligini ko'rish mumkin.
Islam-Today xabariga ko'ra,-bugungi kunda musulmon tsivilizatsiyasi davrida rejalashtirilgan shaharlar diniy va fuqarolik hayotida muhim rol' o'ynaydigan masjid atrofida joylashgan. Yaqin atrofda savdogarlar oziq-ovqat, ziravorlar, sham va xushbo'y narsalar sotadigan bozor bor bo'lgan. Ishbilarmonlik joylari o'z ichiga kitob do'konlari, kutubxonalar va shifoxonalarni o'z ichiga olgan.
Har bir shaharning o'ziga xos xususiyati hammom bo'lib, ko'pincha hashamatli koshinli devor, favvoralar va dekorativ hovuzlar bo'lgan binolarda joylashgan. Bug' vannalari, isitilgan vannalar va sovuq suvli kichik hovuzlari bo'lgan hammomga tashrif buyurish har bir musulmonning kundalik hayotining bir qismi edi.Erkaklar va ayollar kunning turli vaqtlarda cho'milishgan. Sershovqin markazdan uzoqdagi turar joylar tor ko'chalarda joylashgan. Uylarning bog'lari, peshayvonlari hamda tuyadagi chavandoz ular orqali ko'rolmaydigan etarlicha balandlikda o'ralgan devorlari bo'lgan hovlilari bo'lardi.
O'sha vaqtdagi boshqa Yevropa shaharlariga nisbatan bu shaharlar tosh yotqizilgan yo'llar, axlat yig'ish va hattoti usti yopiq kollektorlar bilan ancha rivojlangan bo'lgan.
10-asrda Kordoba dunyodagi eng rivojlangan shaharlardan biri bo'lib, hattoki qorong'ulik tushishidan keyin ham ko'chalar moy lampalari bilan yoritilgan. Bundan tashqari, Qohirada ko'p qavatli binolar va tomdagi bog'lari bo'lgan.
Bog'lar musulmon tsivilizatsiyasi davrida ko'p odamlar uchun dunyoviy jannat ramzi bo'lgan. Tafakkur uchun mo'ljallangan bog'lar va bog'dorchilik 8-asrdan boshlab Ispaniyadan to Hindistongacha musulmon dunyosi bo'ylab tarqaldi. Ularning o'ziga xos xususiyatlari bilan bu yashil joylar faqat meva ishlab chiqarish va tayyorlash uchun ishlatiladi, balki hali ham bog'dorchilik dizayniga ta'sir etib keladi.
Geometrik shakllardagi gulzorlar, sayoz kanallar va favvoralar 9-asrda bog'larning yangi o'ziga xos belgilariga aylandi. Favvoralar va bog' suv ob'ektlari musulmon dunyosidagi saroy va masjidlarda juda mashhur bo'lib kelgan. Ko'pgina issiq mamlakatlarda suv kam bo'lsa-da, bu suv havzalari oqim shaklini o'zgartirgan forsunkalar bilan jihozlangan va hattoki keyinchalik vaqtni aniqlash mexanizmlariga ham ega bo'lishgan. Ushbu detallardan ko'pchiligi ko'p asrlar o'tib qurilgan Yevropa bog'lariga o'z ta'sirini o'tkazgan.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
2025 yilgi Haj safarida ishtirok etgan yurtdoshlarimiz “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” tashabbusi doirasida faol ish olib bormoqdalar. Ushbu tashabbus doirasidagi navbatdagi namunaviy-amaliy tadbir Farg‘ona viloyati Dang‘ara tumanida bo‘lib o‘tdi.
Tadbirda O‘zbekiston musulmonlari idorasi Farg‘ona viloyati vakili, viloyat bosh imom-xatibi Ubaydulloh domla Abdullayev ishtirok etib, tadbirga boshchilik qildi. “Sayyid Ahmadxon hoji” jome masjidida o‘tkazilgan yig‘ilishda tajribali imom-xatiblardan iborat Ishchi guruh tuzilib, ustuvor vazifalar belgilab olindi.
Ishchi guruh uch yo‘nalishda faoliyat olib bordi. Jumladan:
– Hajdan qaytgan ziyoratchilar ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarga jalb etildi;
– 65 ta oilaga borilib, ma’naviy suhbat va amaliy yordamlar ko‘rsatildi;
– 9 ta xonadondagi ruhiy-ma’naviy qiyinchiliklar o‘rganilib, maslahatlar berildi.
– Oilaviy kelishmovchilik sababli notinch bo‘lib turgan oilalarga suhbat va nasihatlar o‘tkazildi. Natijada 2 ta arazlashgan oila yarashtirilib, 1 ta ajrimning oldi olindi;
– Sudlanganlar, jazo muddatini o‘tayotganlar hamda ularning oilalari bilan muloqot qilindi.
– Nogiron va ehtiyojmandlar holidan xabar olinib, moddiy-ma’naviy ko‘mak ko‘rsatildi.
Tumanning Taptiqsaroy mahallasida yong‘in oqibatida zarar ko‘rgan xonadonni qayta ta’mirlash ishlari homiylar va hojilar ko‘magida boshlab yuborildi. Bosh imom-xatib Ubaydulloh domla ushbu xonadonga tashrif buyurib, muloqot qildi hamda tavsiyalar berdi.
Bundan tashqari, “Doimobod” mahallasidan bo‘lgan, nogironligi bor fuqaroning uyiga ham tashrif uyushtirilib, tugallanmagan uy qurilishi uchun zarur qurilish materiallari yetkazildi.
Peshin namozidan so‘ng Ishchi guruh tarkibidagi iqtidorli imom-xatiblar jamoatga ma’ruza qilib, tinchlik, osoyishtalik va xalq farovonligi uchun duo qildilar.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Farg‘ona viloyati vakilligi
Matbuot xizmati