Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Iyun, 2025   |   22 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
18 Iyun, 2025, 22 Zulhijja, 1446

Abdurauf Fitrat birinchi o'zbek professorlaridan biridir

30.10.2020   3321   2 min.
Abdurauf Fitrat birinchi o'zbek professorlaridan biridir

O'zbekiston xalqi ilm-fan, madaniyat va san'atga hissa qo'shgan buyuk ajdodlarni chuqur hurmat qiladi.

O'zA xabariga ko'ra, bizning mamlakatimizda O'zbekiston olimlarining merosi va tarixiy asarlarini o'rganiladi, ularning xotirasi abadiylashtiriladi.

Prezidentimiz Shavkat Mirziyoevning 2020 yil 8 oktyabrda qabul qilingan "Qatag'on qurbonlari merosini chuqurroq o'rganish va ularning xotirasini abadiylashtirish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida" gi farmoyishi ota-bobolarimizning hayoti va ijodini yangidan o'rganishga xizmat qildi.

Alohida ta'kidlash kerakki, Alisher Navoiy nomidagi O'zbekiston Milliy kutubxonasi o'zbek jadid-ma'rifatparvarlari ijodini o'rganish va ommalashtirishda muhim ahamiyatga ega. Maxsus fond va majburiy nusxalarni saqlash xizmatida ko'plab mualliflarning, shu jumladan Abdurauf Fitratning noyob asarlari va ilmiy asarlari saqlanadi. Ba'zilari o'zbek tilini rivojlantirish va yanada ommalashtirishga bag'ishlangan.

Shoir va olim, yozuvchi va dramaturg, o'qituvchi va ma'rifatparvar Abdurauf Fitrat 1925 yilda eski o'zbek alifbosida "O'zbek tili qoidalari bo'yicha tajriba. Sarf" darsligini yozgan. Kitob HH asrning 30-yillariga qadar ko'p marta qayta nashr etilgan. Ushbu asar o'zbek tili grammatikasini yanada o'rganish uchun asos bo'lib xizmat qildi.

Fitrat arab, fors va usmonli tilshunosligining o'zbek tilidagi ot, sifat, fe'l va yordamchi so'zlarni aniqlashdagi yutuqlari va an'analariga murojaat qildi. Uning ijodi yigirmanchi asrning 20-yillari o'zbek tilshunosligining noyob namunalari, o'tmishning o'lmas manbalari (hind, arab tilshunosligi, turkshunoslik) va zamonaviy tilshunoslik o'rtasida mustahkam ko'prik bo'lib xizmat qiladi.

Abdurauf Fitrat o'zbek olimlaridan birinchilardan bo'lib professor unvoniga sazovor bo'ldi. 1991 yil 25 sentyabrda o'zbek dramaturgiyasi, realistik adabiy tanqid va adabiyotshunoslik maktabini yaratishda qo'shgan hissasi uchun Abdurauf Fitratga Alisher Navoiy nomidagi Davlat mukofoti berildi.

O'zbek tilini yanada rivojlantirishda ijodiy uchrashuvlar, xotira kechalari, onlayn muloqotlar tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda, bu ham yosh avlodning buyuk ajdodlar-o'ma'rifatparvarlar Mahmudxo'ja Behbudiy, Abdulla Avloniy, Ishoqxon Ibrat, Abdurauf Fitrat, Abdulla Qodiriy hayoti va faoliyati to'g'risida bilimlarini boyitishga xizmat qilmoqda.

O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Institutni tamomlagan farzandga otaning nasihati

12.06.2025   8944   4 min.
Institutni tamomlagan farzandga otaning nasihati

Bismillahir Rohmanir Rohiym
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar, Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin!

Qalbim sururi, ko‘zim quvonchi bo‘lgan aziz farzandim! Siz dunyoga kelganingizda mendanda baxtli inson yo‘q edi. Ilk bor mustaqil qadam bosganingiz, “dadajon” deb, erkalanganingiz, telefon qilib “dada uyga qachon kelasiz?” deganingiz kechagidek yodimda.
Ko‘z ochib yumguncha bir zumda ulg‘aydingiz... Maktabda tengqurlaringiz orasida tarbiyangiz bilan ajralib turardingiz.


Yoshligingizdan orzu qilgan Toshkent Islom institutining talabasi bo‘lish baxtiga erishsin deya kechalari onangizning yig‘lab qilgan duolari, “Allohim farzandimga manfaatli ilm bergin” deb qilgan iltijolarim ijobat bo‘lganini eshitganimda ko‘z yoshlarimni tiyolmagandim. Yuzlab qorako‘zlar ichidan talaba bo‘lish baxti sizga nasib bo‘lgani uchun Robbimga hamdlar aytdim.


Mana oradan 4 yil o‘tdi. Bugun bu fayzli va muborak dargohni tark etmoqdasiz.
Ey Farzandim! Bugun fursatdan foydalanib, Sizga kichik bir nasihatni qilmoqchiman. Unga umringizning oxirgi lahzalarigacha amal qilishingizga Alloh tavfiq berishini so‘rab qolaman.


Aziz dilbandim! Siz endigina 4 bahorni ko‘rgan bolakay edingiz. Jajji qo‘llaringizdan tutib sizni bog‘chaga olib ketardim. Shunda do‘kondagi mashina o‘yinchog‘ini ko‘rib qolib, olib bering deb rosa xarxasha qilgandingiz. Olib berishni juda istardimku, ammo afsuski oldimda shu kichkinagina o‘vinchoqni olib berishga ham pulim yo‘q edi....Jonimni so‘rashsa sizga berishga tayyorman bolam... o‘zimdan afzal inson bo‘lishingiz uchun bor imkoniyatimni ishga solib harakat qilaman. Ba’zan duoda o‘zimni unutsamda, sizni aslo unutmayman.

Oradan yillar o‘tib, Rasulimiz alayhissalomning sunnatlariga muvofiq nikoh to‘yingizni o‘tkazdik. Shu kuni sizni muborak etgani so‘zga chiqqanimda sizga mendan arazlab, hatto gaplashmay qo‘yishingizga sababchi o‘sha kichkina mashinani topshirganimda juda uyalib, yuzlaringiz qizarib ketgandi...
Jonim bolam, niyatim sizni uyaltirish emas... Sizga faqat yaxshiliklarni tilayman. Sizga butun umringiz va oxiratingiz uchun kerak bo‘ladigan muhim bir saboqni amaliy tarzda yetkazgim keldi, xolos...

Unutmangki, kunlar o‘tib Allohning huzuriga qaytarilasiz. Bir kun aniq Robbimizning oldida turamiz. Alloh taolo har birimizning qilgan amalimizni birma-bir hisob-kitob qiladi. Shunday kunda ummati Muhammad bo‘lgan siz dilbandim amallaringizning juda oz va kichkinaligi bilan butun xaloyiqning oldida uyalib qolmang! Buning uchun har bir amalingizni xolis Alloh taolo uchun qiling! Hech kimni g‘iybat qilmang, boshqalarga hasad qilmang!

Unutmangki, siz Alloh taoloning dinini yetkazishdagi omonatdorsiz. Ulug‘ zotlarga ilm beshigi bo‘lgan ma’hadning vakilisiz. Siz ularga so‘zsiz munosib bo‘lishingiz kerak. Zero, xalqimiz muborak Islom dinimizni – imom timsolida ko‘radi.

Bizni zalolatdan hidoyatga, zulmatdan yorug‘likka, jaholatdan ma’rifatga, baxtsizlikdan saodatga olib chiqqan, bu yo‘lda mollarini ham, jonlarini ham ayamagan, hamisha faqat biz bevafo ummatning g‘amida bo‘lgan sevikli Payg‘ambarimiz Muhammad Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nimaga buyurgan bo‘lsalar shuni mahkam tuting, nimadan qaytargan bo‘lsalar undan tiyiling. Hadislarini yodlashga haris bo‘ling, hayotlari, sifatlari, xulqlari va yo‘llarini ko‘proq o‘rganing va ularga amal qiling.

Aslo erishgan yutug‘ingiz bilan cheklanib qolmang. Kimdir yoki nimadir uchun ilm olmang. Eng muhimi – ilm ibodat ekanini unutmang!

Qur’onni qo‘lingizdan qo‘ymang. Qur’onga muhabbatli bo‘ling!

Jigarporam, musofirchilik, ota-onadan uzoqda yurish, ularga bo‘lgan mehrni ham uzoqlashtirmasin. Unutmangki, biz sizni yaxshi ko‘ramiz, siz bizning hamisha qalbimizda, duolarimizdasiz. 

Sizni ko‘rishimiz bolaligingizni, baxtli onlaringizni, quvonch bilan yugurib quchog‘imizga o‘zingizni otishingizni yodimizga soladi.
Siz kelmay qo‘ysangiz bizning yuraklar siqilib, sog‘inchdan va xavotirdan jam bo‘lmaydi. 

Sizdan yagona iltimosimiz shuki, duolaringizda doimo eslab, Alloh taolodan bizga rahm-shafqat so‘rang. Qaniydi, Jannatda barcha ota-onalar qatorida turganimizda ismlarimiz bilan chaqirilib, “farzandingiz Qur’on yodlab, qilgan solih amallari uchun sizga mukofot – izzat toji kiydiriladi” deganini eshitsak edi... Bu bizning eng buyuk orzuimiz.
Alloh taolo barchamizni jannatda birga qilsin! Izzat tojini kiyadigan zotlardan qilsin! Omiyn.

Davron NURMUHAMMAD