Sayt test holatida ishlamoqda!
05 Iyun, 2025   |   9 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:08
Quyosh
04:51
Peshin
12:27
Asr
17:35
Shom
19:56
Xufton
21:32
Bismillah
05 Iyun, 2025, 9 Zulhijja, 1446

MUNOSABAT: HISSIYoT BILAN EMAS, TAFAKKUR ILA ISh TUTAYLIK!

27.10.2020   7771   8 min.
MUNOSABAT: HISSIYoT BILAN EMAS,  TAFAKKUR ILA ISh TUTAYLIK!

Bismillahir Rohmanir Rohiym.

Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo'lsin.

Payg'ambarimizga mukammal va batamom salavotu salomlar bo'lsin.

 

Butun dunyoda Hazrati Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam tavallud topgan Rabi'ul avval oyi boshlandi. Jome masjidlarda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning siyratlari tarannum etilmoqda, qorilarning Qur'on tilovatlari-yu nashidalari yangramoqda va mavlidi shariflar o'qilmoqda. Bunday fayziyob kunlar musulmon ummatiga katta quvonch bag'ishlamoqda...

Ayni shu kunlarda ayrim bosma nashrlarda, turli internet saytlari va ijtimoiy tarmoq safihalarida Payg'ambar alayhissalomga nisbatan nomunosib, haqoratomuz karikatura chop etilishi va uning ortidan kelib chiqqan turli ko'ngilsiz holatlar ayrim bahs-munozaralar, ixtilof va tushunmovchiliklar hamda noto'g'ri xatti-harakatlarga sabab bo'lmoqda.

O'z navbatida, O'zbekiston musulmonlari idorasi mo'min-musulmonlarning hissiyotini qo'zg'ash, fitna chiqarish va diniy qadriyatlar, muqaddasotlarga nisbatan haqoratni ifodalovchi har qanday holatni jiddiy qoralashini hamda Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning sha'nlari mo'min-musulmonlar uchun eng oliy qadriyat ekanini qat'iy ta'kidlaydi.

Shuningdek, bu kabi munosabatlar xalqlar o'rtasidagi o'zaro totuvlikni buzishga qaratilgan fitna hamda odamlarning diniy e'tiqodi bilan bog'liq his-tuyg'ularini haqoratlash, diniy qadriyatlarni oyoq osti qilish, millatlararo va dinlararo adovat uyg'otish, deb baholaydi.

Ta'kidlash kerakki, kim bo'lishidan qat'iy nazar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni har qancha kamsitishga urinmasin yoki musulmonlar yo Islom diniga tosh otmasin bu bilan dinimizga yoki musulmonlarga zarracha ham ziyon etkaza olmaydi.

Kezi kelganda aytib o'tamizki, ushbu holatga nisbatan yurtdoshlarimiz turli munosabat bildirayotganlarini kuzatyapmiz. Bu holatdan ularning imon-e'tiqodlari jo'sh urgani, o'y-kechinmalari tinchlik bermayotgani va Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga bo'lgan muhabbatlari tug'yon qilayotganini guvohi bo'lmoqdamiz. Endi bir faraz qilib ko'raylik, mana shunday holatga Nabiy alayhissalom qanday yo'l tutar edilar..? Albatta, siyrat va tafsir kitoblarida bunday holatlarning batafsil bayoni kelgan, aksariyatimiz ularni mutolaa qilganmiz.

Bu borada Payg'ambar alayhissalom butun ummatga ibratdirlar. Bir johil kishi «Menga o'lja bermading», deb yoqalaridan olib bo'g'ganida ham, bir ayol zaharli go'sht berganida ham u zot ularni so'kmaganlar yoki duoibad qilmaganlar, balki Allohdan ularga insof va hidoyat so'raganlar. Islom dini hatto la'natlangan shaytonni ham so'kishdan qaytargan, so'kish o'rniga uning yomonligidan panoh so'rab, Allohga yolborishga buyurgan. Chunki uni so'kish ojizlikdan, Allohdan panoh so'rash esa imon mustahkamligidandir. Shunday ibratli so'z bor: «Qorong'ulikni so'kib o'tirmay, shamni yoqaqolsang-chi...». Haqiqatan, qorong'ulikni qancha so'kmaylik, u baribir o'zgarmaydi, yorishib qolmaydi. So'kish o'rniga uni yoritish yo'lini axtarganimiz ma'qul va avlodir.

Mo''tabar tafsir kitoblarida, din dushmanlariga qo'pol muomalada bo'lib, ularning «iloh»lari va peshvolarini so'kishdan qaytarilgani bayon etilgan. Agar haqoratga biz ham haqorat bilan javob qaytarsak, bunday jirkanch ishning ikkinchi to'lqiniga sabab bo'lish ehtimoli juda katta. Bu foydadan ko'ra, ko'proq zarar keltiradi. Qur'oni karimdagi quyidagi oyati karimani eslatib o'tamiz: «Ularning Allohdan o'zga ibodat qiladiganlarini so'kmangiz. Bas, bilmasdan zulm ila Allohni so'kib yurmasinlar. Shunday qilib, har bir ummatga amalini ziynatlab qo'ydik. So'ngra esa, qaytib boradigan joylari Robbilarigadir. Bas, U, qilib yurgan ishlarining xabarini berur»,(An'om surasi, 108-oyat).

E'tibor berilsa, ushbu oyati karimada mushriklarning butlarini haqorat qilmaslik buyurilmoqda. Zero, musulmon kishi mushrikning sanamini so'ksa, bundan g'azablangan mushrikning ham bunga javoban Alloh taoloni haqorat qilishiga sababchi bo'lib qoladi. Demak, biz ham mo'min-musulmonlar Muhammad alayhissalomni haqorat qilishga sabab bo'ladigan har qanday ishdan hazar qilmog'imiz kerak.

Fazilatli Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlari ushbu oyati karimaning «Shunday qilib, har bir ummatga amalini ziynatlab qo'ydik», degan qismiga “Tafsiri Hilol” kitoblariga shunday izoh berganlar: – “Inson tabiati shunday. Qilayotgan amali o'ziga go'zal va ziynatli ko'rinaveradi. Hatto butun insoniyat qabohat deb ittifoq qilgan ishni maqtashga so'z topadi. Shuningdek, mushriklarga ham shirklari juda ham ziynatli bo'lib tuyuladi. Ana shu e'tibordan, ularning butlari haqoratlangan chog'da g'azablanishlari mumkin. Musulmon odam odobli bo'lgani uchun ham bu ishni qilmasligi kerak. Allohga havola qilib qo'yaversa, u yog'ini Allohning O'zi biladi”.

Aslida, bu kabi fitnalar musulmonlarni yomonotliq qilish yoki bir yurtda turli din vakillarining emin-erkinlikda, o'z dinlariga bemalol amal qilib, tinch va osoyishtalikda, o'zaro bag'rikenglikda yashayotganini ko'ra olmayotgan g'arazli kuchlar tomonidan uyushtirilayotganini yoddan chiqarmaslik zarur.

Shu o'rinda Islom dinini terror bilan yonma-yon qo'yadigan ayrim kimsalarga Misr bosh imomi, al-Azhar majmuasi shayxi Ahmad Muhammad Toyyib hazratlarining quyidagi so'zlarini keltiramiz: “Islomni terrorizm deb atash ushbu sof din haqida hech narsa bilmaslikni anglatadi. Yana bu ish o'zgalar e'tiqodiga hurmatsizlikni ifodalovchi mulohazasizlikdir. Adovat va zo'ravonlikka ochiq chaqiruv, o'rta asrlar vahshiyligiga qaytish va ikki milliardga yaqin musulmonlarning tuyg'ularini qo'zg'atuvchi fitnadir”.

Ushbu holatlar haqida keng fikr qilib, chuqur mushohada yuritishimiz kerak. Biz ham mo'min-musulmonlarni hissiyot bilan emas, tafakkur ila ish tutishga chaqiramiz. Din dushmanlari fitnasiga zamin yaratib, vaziyat yanada keskin tus olishiga sababchi bo'lib qolmaylik. Bu bo'layotgan ishlar hammasi fitna, g'animlar tomonidan rejali amalga oshirilmoqda, bunday vaziyatda o'ylab ish tutish kerak. Hazrati Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamni ardoqlash tajovuzkorona xatti-harakatlar bilan emas, balki aql ila bo'ladi.

Yana bir muhim masalani aytmoqchimizki, g'animlar musulmonlarga bo'lgan fitnalarini aynan juma, hayit kunlari yoki Ramazon oyi yo ayni kunimizdagi kabi mavlid oyida amalga oshirishni zimdan reja qilganlari aniq. Shunday ekan, muborak mavlid oyining haqiqiy zavqi – siyratni tarannum etish, salavot aytish, mavlidi sharif o'qish, Qur'oni karim tilovat qilish va zikrulloh bilan ongu shuurlarimizni band qilaylik, ulug' oyning ilohiy fayzidan nasibador bo'lishga intilaylik. Sevikli Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning siyratlariga bag'ishlangan suhbatlar orqali Rasulimizni yaxshiroq tanishga oshiqaylik.

Aziz dindoshim, barchamizning Rasulimizga muhabbatimiz cheksiz, jonimiz fido. Shunday ekan, fayzli kunlarni behuda o'tkazib yubormang, siyrat kitoblarini mutolaa qilib, “Allohumma solli a'la sayyidini Muhammad” kabi salavotlarni ko'p ayting, ushbu kalimalar ila hech kim yordam berolmaydigan Qiyomat kunida shafoatga erishing!

Hulosa, musulmon kishi hadislarda keltirilganidek, doimo hushyor, ziyrak bo'lishi, atrofda sodir bo'layotgan har xil fitna va qaltis jarayonlarga teran nazar ila boqishi lozim. Ta'kidlaganimizdek, bunday harakatlarga nisbatan tajovuzkorona emas, balki Payg'ambar alayhissalomga xos bosiqlik va zukkolik bilan munosabat bildirishimiz kerak.

Alloh taolo barchaga insofu tavfiq bersin, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shafoatlarini nasib etsin.

 

O'zbekiston musulmonlari idorasi

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Qur’on matni saqlanib qolishiga oid manbalar aniqlandi – mutaxassislar

04.06.2025   3946   4 min.
Qur’on matni saqlanib qolishiga oid manbalar aniqlandi  –  mutaxassislar

 
 

O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ekspozitsiyalari orqali islom madaniyati va Qur’on ilmining turli davrlardagi rivojlanish bosqichlari haqida chuqur tasavvur olish imkoniyatiga ega bo‘lish mumkin. Shuningdek, Qur’on matnlari qanday saqlanib qolgani haqida ham ma’lumotlar taqdim etilishi kutilyapti. 

 

Prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi megaloyiha — Islom sivilizatsiyasi markazining ekspozitsiyalarini shakllantirishda kontentlarni zamonaviy texnologiyalar asosida tayyorlash bosh vazifa sifatida belgilangan.

 

Ana shu vazifalar ijrosini ta’minlash maqsadida Markazning maxsus shtabida Qur’on zali ekspozitsiyasi bo‘yicha yakuniy taklif va xulosalar muhokama qilindi. Unda ekspozitsiyani mazmunan boyitish, noyob qo‘lyozmalarni tanlab joylashtirish, ularni zamonaviy texnologiyalar asosida keng ommaga taqdim etish kabi masalalar muhokama qilindi.


 

Zalda 114 ta noyob Qur’on qo‘lyozmasi to‘plangan bo‘lib, bu yurtimizda Qur’onga bo‘lgan hurmat va e’tiborni namoyon etadi. Qo‘lyozmalar orasida juda qadimiy va nodir nusxalar ham mavjud. Jumladan:

 

- “Katta Langar Qur’oni” — bugungi kunda juda kam sonli nusxalari saqlanib qolgan, ilk islomiy qo‘lyozmalardan biri;

 

Hazrati Usmon Qur’oni — Qur’onning ilk nashrlaridan biri bo‘lib, islom olamida muqaddas manba sifatida e’tirof etiladi.

 

Shuningdek, boshqa davrlarga oid ko‘plab arab grafikasida yozilgan, bezakli, noyob qo‘lyozmalar namoyish qilinadi. Bu qo‘lyozmalar tarixiy va diniy ahamiyatga ega bo‘lib, ularni o‘rganish orqali islom madaniyati va Qur’on ilmining turli davrlardagi rivojlanish bosqichlari haqida chuqur tasavvurga ega bo‘lish mumkin.

 

Muhokamada Qur’on zalini tashkil etishda zamonaviy uslublarni qo‘llash, ya’ni nafaqat kitoblarni saqlash, balki ularni interaktiv va tushunarli shaklda taqdim etish masalalari muhim o‘rin tutdi. Jumladan, quyidagi texnologiyalarni joriy etish rejalashtirilmoqda:

interaktiv ekranlar – har bir qo‘lyozmaning sahifalarini yaqinlashtirib, harflari va bezaklarini ko‘rib chiqish imkoniyati;

audiogidlar (ovozli yo‘lboshchilar) – har bir eksponat haqida o‘zbek, arab, ingliz tillarida ma’lumotlar tinglash imkoniyati;

virtual ekspozitsiyalar – internet orqali Qur’on zalini masofadan turib tomosha qilish imkoniyati;

Zamonaviy yoritish va namoyish texnikasi – qo‘lyozmalarni zarar yetkazmasdan ko‘rsatish imkonini beradi.

 

Bu usullar orqali tashrif buyuruvchilar har bir Qur’on nusxasining tarixi, yozilgan davri, geografiyasi va san’at darajasi haqida to‘liq ma’lumotga ega bo‘lishadi.

 

Mazkur zal faqat ko‘rgazma emas, balki ilmiy tadqiqotlar olib boriladigan markaz ham bo‘ladi. Bu yerda sharqshunoslar, tarixchilar, filologlar, hattotlar va diniy olimlar uchun bebaho manbalar taqdim etiladi.

 

Hamidulla Lutfullayev, Sharqshunoslik instituti Tarixiy manbalar bo‘limi boshlig‘i, olim:


– Qur’oni karimning dastlabki davrlariga oid, ayniqsa Hazrati Usmon davrida yozilgan yettita qo‘lyozma nusxasi aniqlangan. Ekspozitsiyadan joy olishi kutilayotgan bu manbalar bizga Qur’on matni qanday saqlanib qolganini ko‘rsatadi va o‘rganishimizga zamin yaratadi. Qur’on zali yosh avlod, xorijiy mehmonlar, tadqiqotchilar va ziyoratchilar uchun diniy, madaniy va ilmiy boylikni bir joyda ko‘rish imkonini beradi.

 

Mazkur loyiha orqali O‘zbekiston musulmon olamida yana bir bor ilm, ma’naviyat va bag‘rikenglik markazi sifatida o‘z o‘rnini mustahkamlashi kutilmoqda. Qur’on zali esa bu yo‘ldagi muhim qadamlardan biri bo‘lib xizmat qiladi.

cisc.uz

Qur’on matni saqlanib qolishiga oid manbalar aniqlandi  –  mutaxassislar
O'zbekiston yangiliklari