Inson sha'ni - oliy qadriyat. Shu boisdan davlatimizda olib borilayotgan barcha sa'y-harakatlar, islohotlar markazida shaxs va uning manfaatlari turadi. Inson manfaatlari, huquq va erkinliklari himoyasini ta'minlash davlat siyosatining bosh mezonlaridan biridir. Albatta, bu kabi ezgu tamoil hayotimizda o'z ifodasini topmoqda.

Alloh taolo barcha mavjudotlar ichida inson ardoq va mukarram qilib yaratgan. Uni O'zi yaratgan barcha jonzotlardan afzal qilgan. Parvardigor odamzotga butun borliqni bo'ysundirib qo'ygan, hatto farishtalarini ham Odamga ta'zimga buyurgan. Alloh taolo kalomi sharifda shunday deydi: ya'ni:

“Darhaqiqat, (Biz  Odam farzandlarini (aziz va) mukarram qildik va ularni quruqlik va dengizga (ot-ulov va kemalarga) mindirib qo'ydik hamda ularga pok narsalardan rizq berdik va ularni O'zimiz yaratgan ko'p jonzotlardan afzal qilib qo'ydik”. “(Isro surasi 70-oyat).

Shuni alohida qayd etish lozimki, yurtimizda amalga oshirilgan barcha islohotlarning tub zamirida, avvalo inson manfaati, uning qadr-qimmati, haq-huquqi oliy qadriyat sifatida e'tirof etib kelinayotgani, mamlakatimizning eng katta boyligi bunyodkor va bag'rikeng xalqimiz ekanligi tushunchasi mujassamdir.

Inson huquqlari va erkinliklarining daxlsizligi asosiy Qomusimiz, qonunlar va boshqa me'yoriy hujjatlarda kafolatlanadi. Jumladan, O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 13-moddasiga muvofiq, O'zbekiston Respublikasida demokratiya umuminsoniy printsiplarga asoslanadi, unga ko'ra inson, uning hayoti, erkinligi, sha'ni, qadr-qimmati va boshqa daxlsiz huquqlari oliy qadriyat hisoblanadi.

Payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) hadislarida mo'min kishining sifatida haqida marhamat qilib aytganlar, “Mo'min kishi Alloh taolo nazdida farishtalardan ham mukarram va afzaldir”. (Bayhaqiy rivoyati).

Habaringiz bor, O'zbekiston ilk bor BMTning Inson huquqlari bo'yicha Kengashiga a'zo bo'ldi. Bu esa turgan gapki, yurtimizning dunyo hamjamiyatida o'ziga xos o'rin egallayotganidan dalolatdir. Albatta, so'ngi 4 yil mobaynida bizning mamlakatimiz eng muhim maqsadga erishdi. Vatanimizning xalqaro imidji o'zgardi. Halqaro obro' va xalqaro imidjni yaratish o'z-o'zidan bo'lmaydi. O'tgan davr mobaynida O'zbekistonning ko'p tomonlama xalqaro aloqalari sifat jihatdan yangi bosqichga ko'tarildi. Halqaro maydonda, jumladan, BMTning eng yuqori minbaridan O'zbekiston bugun dunyoni tashvishga solayotgan dolzarb masalalar bo'yicha nafaqat munosabat bildiruvchi, balki ularning echimlari bo'yicha aniq taklif berayotgan, kun tartibi borasida o'z mavqeiga ega davlat sifatida o'zini namoyon qildi.

O'zbekistonning BMT Inson huquqlari bo'yicha Kengashiga saylanishi Vatanimiz mavqeini yanada kuchaytirib, obro'sini yanada oshishga sabab bo'ldi.

Shu kecha-kunduzda diniy sohada ham vaziyat tubdan o'zgarib bormoqda. Jumladan, Sem Braunbek – AQShning xalqaro diniy erkinlik bo'yicha favqulodda elchisi va boshqa ko'plab taniqli xorijiy siyosatchilar O'zbekiston diniy erkinlikni ta'minlash yo'lidagi o'zgarishlari bilan boshqa mamlakatlar uchun namuna va model' bo'lishi mumkin, deya e'tirof etishdi.

Yomonlikka yaxshilik bilan javob qaytarish dinimizda eng afzal amallardan biri hisoblanadi. Alloh taolo Qur'oni karimning “Shuaro” surasining 40-oyatida shunday marhamat qildi: ya'ni: “(har qanday) yomonlikning jazosi xuddi o'ziga o'xshagan yomonlikdir (ya'ni har bir yomonlikning o'ziga yarasha jazosi borlir). Endi kim (intiqom olishga qodir bo'lgani holda) avf qilib (o'rtani) tuzatsa, bas uning ajri Allohning zimmasidadir”. Shuningdek, “Fusullat” surasining 34-oyatida ya'ni:

“Yaxshilik bilan yomonlik barobar bo'lmas. Siz (har qanday yomonlikni) eng go'zal (muomila) bilan daf eting. (Shunda) banagoh siz bilan o'rtalaringizda adovat bo'lgan kimsa qaynoq-sodiq do'stdek bo'lib qolur”.

Albatta, yomonlikka yaxshilik bilan javob qaytarish faqat sabr-toqat, ikki dunyoda ham ulug' nasibaga ega bo'lgan va bo'ladigan  kishilarning fe'lidir.

Darhaqiqat, ozodlikdan marhum qilingan kishilar avf etilishi ular uchun katta imkoniyatdir. End ular o'z qilmishlaridan pushaymon bo'lib, keyingi hayot yo'lida vatani, xalqi va prezidentiga sodiq bo'lishga ahd etishyapti. Shuningdek, bu erda eng asosiysi, ular o'zining avvalgi tanlagan yo'li dindan adashtiruvchi ekanliklarini anglab etganligidir.

Inson huquqlari davrimizning eng dolzarb masalalaridan biridir. Har qanday mamlakatning demokratik xususiyatlarini ko'rsatuvchi shartlardan biri ham inson huquq va erkinliklarining ta'minlanishi uchun qanday shart-sharoitlar yaratilgani bilan belgilanadi.

Qadim asarlarimizda inson va uning sha'niyu a'molini ulug'lovchi bitiklarni ko'ramiz. Bugungi kunda ham inson huquqlarini himoya qilish sohasida qator ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda.

Mirobod tuman masjidlarida faoliyat yurituvchi imom xatiblar tomonidan Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlangan inson huquq va erkinliklarini yurtimizda yashayotgan har bir fuqaroning huquqi va qonuniy manfaatlarini himoya qilish borasida targ'ibot va tashviqot ishlarini olib bormoqda.

Insoniyat taraqqiyoti, xalqlarning farovonligi va ravnaqi chinakamiga umuminsoniy qadriyatlarning qaror topishi, demokratik printsiplarning amalga oshirilishi, jamiyatni harakatga keltiruvchi kuchlarga ishonchning mustahkamlanishi bilan bog'liqdir.

Mustaqillikka erishilgandan keyin O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi qabul qilindi. Bosh qomusimiz erkinlik, ijtimoiy adolat, milliy davlatchilik, qadriyatlarni tiklash kabi ezgu orzularni o'zida mujassamlashtirdi.

Baxtimiz qomusi bo'lgan Konstitutsiya normalarida nafaqat insonning asosiy huquq va majburiyatlari, balki ularni ta'minlash bo'yicha davlat idoralarining majburiyatlari ham o'z ifodasini topgan.

Ayni vaqtda istiqlol bizdan zimmamizga olgan halqaro majburiyatlarga rioya etish va ularni bajarishni, Birlashgan Millatlar tashkiloti Nizomi talablari hamda halqaro huquqning umume'tirof etilgan normalariga qat'iy amal qilib yashash mas'uliyatini yuklaydi.

Shunga ko'ra, mamlakatimizda inson huquqlariga rioya etilishi bo'yicha milliy monitoring tizimini yanada rivojlantirish va mustahkamlashga qaratilgan chora-tadbirlar ishlab chiqilib bu borada amaliy qadam qo'yilgan.

Kezi kelganda shuni alohida ta'kidlash joizki, diniy erkinliklar tufayli tumanda faoliyat yurituvchi masjidlarning imom  xatiblari va bosh imomning shaxsiy tashabbusi bilan inson va huquqlari hamda majburiyatlari haqida joylarda targ'ibot va tushuntirish ishlari jadallik bilan olib borilmoqda.

Hususan,  tuman imom xatibi tomonidan tegishli idoralar bilan hamkorlikda avf etilgan va ijtimoiy ko'makka muhtoj bo'lgan oila vakillariga har taraflama amaliy yordam berilyapti. Jumladan, ularga hayotini va ro'zg'orini tiklab olishlari uchun kerakli ro'zg'or anjomlari olib berildi. Shuningdek, ularning bandligi, tadbirkorlik uchun sarmoya masalasi, sog'ligini tiklash kabi savobli ishlarni munatazam ravishda amalga oshirib kelishmoqda. Eng asosiysi, avf etilgan insonlar davlatimiz tomonidan har doim ham e'tiborda. Albatta, bu kabi ishlarni amalga oshirishda mutasaddilar o'zlarining qalblariga quloq tutgan holda, tom ma'noda insoniylik va ezgulik tamoyillariga asoslanib faoliyat ko'rsatmoqda. Bu esa ular uchun dasturiy amallardan biridir.

O'tgan davr mobaynida bir qancha huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Ularda avvalo, inson haq-huquqlari va erkinliklari himoyasi birinchi o'ringa qo'yilgan.

Inson huquqlari sohasidagi davlat institutlari amaliy faoliyatining mavqei oxir-oqibatda inson huquqlari sohasidagi parlament, idoraviy, prokuror va sud nazoratining samaradorligi darajasi bilan belgilanadi.

O'zbekiston Respublikasi fuqarolarining diniy sohadagi erkinliklariga ham keng yo'l ochildi. Masjidlarimiz o'z faoliyatini qayta tikladi. Va yangi masjidlar ham qurilib, dindoshlarimizga taqdim etilmoqda. Diniy asarlarimiz qayta nashr etilib, aholiga taqdim etilmoqda.

Konstitutsiya va qonunlar bilan mustahkamlangan insonning huquq va erkinliklarini himoya qilishni ta'minlash, fuqarolik jamiyati institutlarini har tomonlama rivojlanmoqda. Yurtdoshlarimizning huquqiy savodxonligini mustahkamlash, inson huquq va erkinliklarini himoya qilishda advokatlik tuzilmalarini roli oshirilmoqda.

Albatta, har qanday huquqiy davlatda inson huquqlari, erkinliklari va burchlarini himoya qilish, buni Konstitutsiya va qonunlarda kafolatlash muhim o'rin egallaydi.Sirasini aytganda, yurtimizda fuqarolari haq-huquqlari davlatimiz tomonidan to'la kafolatlangan.

Odil Holmurodov

 Mirobod tumani bosh imomi