Podshoh vaziridan so'radi: «Nega anavi xodimimni o'zimdan ko'ra baxtiyorroq yurganini ko'raman? Axir uning hech vaqosi bo'lmasa, menda bo'lsa boylik, mol-mulk va barcha narsaning egaligi bo'lsa? Yana meni ko'nglim to'lmaydi, injiq bo'laman?
Vazir javob berdi: «U bilan «to'qson to'qqiz» qoidasini tajriba qilib ko'ring, tushunib olasiz».
Podshoh: «To'qson to'qqiz» qoidasi nima ekan? deya so'radi.
Vazir: «Tunda sezdirmay kelib, xodimning uyi eshigi oldiga to'qson to'qqiz dinorni qo'yasiz va bir parcha qog'ozga «mana shu yuz dinor senga hadyadir» deb yozib qoldirasiz. Sekin eshikni qoqib ketib qolasizda, bir chetdan nima bo'lishini kuzatib turasiz», dedi.
Podshoh vazirining aytganini qildi va chetdan kuzata boshladi. Hodim eshikni ochdi va narsani olib, undagi yozuvni o'qidi. So'ngra dinorlarni sanab ko'rdi-da, «hoynahoy, bir dinor tashqarida tushib qolgan bo'lsa kerak» deya oila a'zolarini ham uyg'otib chaqirdi va hammalari birga ko'chadan uni izlashga tushishdi. Tun o'tib, tong ham otdiki, uni topa olishmadi. Uyning egasi etmayotgan dinorni topa olishmaganidan qattiq jahli chiqdi va ularni urushib, zahrini sochdi.
Ertasiga xodim tuni bilan uxlamay pul qidirib chiqqani uchun ham ishga hayoli parishon holda keldi va yuzi burishgan, qovog'i soliq, ahvolidan noligan holda podshohning oldiga ro'baro bo'ldi.
Ana shunda podshoh «to'qson to'qqiz»ning ma'nosini angladi.
Biz ana shundaymiz. Alloh taolo bizga ato etib qo'ygan to'qson to'qqiz ne'matni unutamizda, o'sha «yo'qotilgan» bittasini izlash bilan umrimizni o'tkazib qo'yamiz. Alloh taolo bizga taqdir etmagani izlash bilan o'tkazib qo'yamiz. Uning hikmatini anglamaymiz, ko'nglimiz to'lmaydi va ichida ko'milib yurganimiz ne'matlarni esa unutamiz.
Bas, undan ko'ra to'qson to'qqiz ne'mat bilan huzurlarlaninglar, ulardan bahramand bo'linglar. Allohdan Uning fazlini so'ranglar, aslo sanab adog'iga eta olmaydiganimiz, shukrini keltira olmaydiganimiz ne'matlariga shukr qilinglar.
«Va Robbingiz sizga: «Qasamki, agar shukr qilsangiz, albatta, sizga ziyoda qilurman. Agar kufr keltirsangiz, albatta, azobim shiddatlidir», deb bildirganini eslang» (Ibrohim surasi, 7-oyat).
Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.
Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.
Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.
Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.
Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.
Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.
Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni, yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.
Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.
Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.
Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.
Xolmurod MAMAJONOV,
Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi